Groeiende vete tussen Iran en Saudi-Arabië: ‘Houthi’s zijn volgende Hezbollah’

Een meisje zit op straat met haar slapende moeder in de Jemenitische hoofdstad Sanaa. De humanitaire crisis is geëscaleerd door de oorlog van de Saudische coalitie tegen Houthi's in het land. © Reuters
Wided Bouchrika
Wided Bouchrika Freelancejournaliste

Iran heeft Saudi-Arabië gevraagd de luchtaanvallen in Jemen te stoppen en heeft opgeroepen tot een nieuwe regering in het land waar sjiitische Houthi-rebellen in opmars zijn. Het eveneens sjiitische Iran heeft aangeboden te helpen bij de politieke transitie, wat niet in goede aarde valt bij Saudi-Arabië. De rivaliserende grootmachten hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de sektarische instabiliteit die het Midden-Oosten in zijn greep heeft.

De opmars van de sjiitische Houthi-rebellen in Jemen na de verovering van hoofdstad Sanaa naar de zuidelijke havenstad Aden, lokte luchtaanvallen door Saudi-Arabië uit. De Jemenitische president Abd Rabbu Mansour Hadi, die eerst uit Sanaa naar Aden gevlucht was, zocht uiteindelijk zijn toevlucht in de Saudische hoofdstad Riyadh. Hadi draagt nu de steun weg van het buurland en een coalitie van soennitische Arabische staten.

Proxy-oorlog?

Volgens Saudi-Arabië is het doel van de militaire campagne om Hadi gewoon weer aan de macht te brengen. Saudisch minister van Buitenlandse Zaken prins Saud al-Faisal zou luidens de New York Times gezegd hebben, dat zijn land geen oorlog voert tegen Iran in Jemen en veegde zo de beschuldigingen een proxy-oorlog te voeren, van tafel.

Iraans buitenlandminister Mohammad Javad Zarif.
Iraans buitenlandminister Mohammad Javad Zarif.© Reuters

Maar analisten in dezelfde Amerikaanse krant menen dat de Saudische leiders wel duidelijk gealarmeerd waren over de opmars van de Houthi’s. De rebellen worden er door Saudi-Arabië van beschuldigd te handelen op bevel van Iran. Jemenitische vertegenwoordigers en westerse diplomaten vinden dan weer, dat de Saudi’s de werkelijke invloed van Iran op de Houthi’s overschat hebben. Het is dan ook zo, dat Iran nog steeds militaire steun aan de Houthi’s ontkent.

Politieke transitie naar voorbeeld Afghanistan

Wel erkent Teheran Hadi niet als president van Jemen. In een recent statement dat waarschijnlijk Saudi-Arabië tegen de borst zal stuiten, riep Iran op tot een nieuwe Jemenitische regering en bood het zelfs hulp bij de nodige politieke transitie. De Houthi-rebellen klagen al lange tijd aan, dat ze in Jemen van de macht worden uitgesloten.

‘Ik had het voorrecht te mogen deelnemen aan de conferentie in Bonn waar we een Afghaanse regering creëerden’, zo verwijst de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Mohammad Javad Zarif naar de Internationale Afghanistan-conferentie in 2001. Die werd georganiseerd om de Afghaanse staat opnieuw op te bouwen nadat de talibanleiders door een invasie van de Verenigde Staten en geallieerde Afghaanse troepen verdreven waren. De conferentie resulteerde in een volledig nieuw politiek systeem voor Afghanistan.

‘Eigenlijk creëerden wij die regering niet, dat deden de Afghanen’, vervolgde Zarif volgens Reuters in een toespraak in Kazachstan. ‘We kunnen hetzelfde in Jemen bereiken.’

‘Hoe kan Iran ons vragen de strijd te staken?’

Maar de oproep zal door Saudi-Arabië wellicht beschouwd worden als een poging om de Iraanse invloed op het Arabische Schiereiland uit te breiden. Prins Saud beschuldigde Iran er al van zich te moeien in Jemen. Eerdere verzoeken van Iran aan Saud-Arabië om de bombardementen in Jemen te stoppen, werden op een njet onthaald.

Saudisch minister van Buitenlandse Zaken, prins Saud al-Faisal.
Saudisch minister van Buitenlandse Zaken, prins Saud al-Faisal.© Reuters

‘Hoe kan Iran ons oproepen de strijd te staken?’, aldus de buitenlandminister volgens de New York Times. Volgens hem heeft Teheran nooit eerder een constructieve rol gespeeld bij de ontwikkeling van Jemen. ‘Integendeel, Iran kwam tussen bij beslissingen in Jemen’, vertelde de prins reporters in Riyadh. Dat blijkt uit een transcript van de nieuwszender Al-Arabiya.

‘Houthi’s worden volgende Hezbollah’

In een opiniestuk in de New York Times onderschreef Hadi de visie van zijn beschermheer. Iran ‘is geobsedeerd door regionale dominantie’ en de Houthi’s zijn hun ‘marionetten’, schreef de president. ‘De chaos in Jemen wordt gedreven door de Iraanse honger naar macht.’

‘Als de Houthi’s niet gestopt worden,’ ging hij door, ‘zullen zij de volgende Hezbollah worden, ingezet door Iran om mensen in de regio en daar voorbij te bedreigen. Het olietransport over de Rode Zee waar een groot deel van de wereld van afhangt, zal in gevaar zijn en al-Qaeda en andere radicale bewegingen zullen de ruimte krijgen om te bloeien.’

De rivaliteit tussen het soennitische Saudi-Arabië en sjiitische Iran en hun drang naar invloed in landen als Jemen, Irak en Syrië hebben de sektarische instabiliteit in het Midden-Oosten aangestookt sinds de protesten van de Arabische Lente in 2011.

Een andere actie van Iran die de banden met Riyadh geen goed zal doen, is het schrappen van vluchten naar Saudi-Arabië en het staken van de oemrah: een bedevaart naar Mekka die op eender welk moment van het jaar ondernomen kan worden. Aanleiding is de vermeende seksuele aanranding van tienerjongens door Saudische veiligheidsdiensten.

Burgerslachtoffers bij ‘roekeloze luchtaanvallen’

De escalerende vete tussen de twee staten heeft de hoop op een snel einde van de chaos in Jemen de kop ingedrukt. Volgens analisten in de New York Times heeft de Saudische interventie de politieke verdeeldheid in Jemen vergroot en is er daardoor een gewapend conflict ontstaan dat honderden mensen tot nu toe de dood heeft ingejaagd en geleid heeft tot een groeiende humanitaire crisis.

President Hadi van Jemen
President Hadi van Jemen© Belga Image

Reuters bericht over straatgevechten in Aden waarbij 40 Houthi-rebellen zich hebben overgegeven aan lokale militanten in een moskee. De New York Times heeft het voorts over 200 doden bij zulke gevechten die wekenlang aanhielden. Mensenrechtenactivisten beschuldigen Saudi-Arabië ervan roekeloze luchtaanvallen uit te voeren met talloze burgerslachtoffers tot gevolg.

Alternatief voor Hadi

Ondertussen luiden geruchten dat Hadi niet naar Jemen terug zal keren als president. Dat schrijft de Amerikaanse krant. In Jemen wordt hij door velen gezien als een zwakke leider die vele fouten maakte, wat zelfs een bijdrage zou geleverd hebben aan de opmars van de Houthi’s. Hadi zou dus nog weinig steun wegdragen in Jemen, inclusief in het zuiden dat het meest uitgesproken anti-Houthi is.

Jemenitische vertegenwoordigers en lokale media berichtten tot slot nog volgens de New York Times dat Hadi de voormalige premier Khaled Bahah – beschouwd als verzoeningsgezinde politieke figuur in Jemen – tot vicepresident heeft benoemd. Een poging, zo lijkt het, om de strijdende partijen in het land weer rond de onderhandelingstafel te krijgen. Maar tegelijk ziet het ernaar uit dat een mogelijk alternatief voor Hadi’s leiderschap naar voren geschoven wordt.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content