‘Gendergerelateerd geweld doet miljoenen vrouwen vluchten’

‘Voor miljoenen meisjes en vrouwen, die slachtoffer zijn geworden van mensenhandel, is geweld de verontrustende oorzaak van hun migratiebeweging’, schrijft William Lacy Swing, Directeur-generaal van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM),

Op Internationale Vrouwendag 2016 herhaalt de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) haar onwrikbare inzet voor gendergelijkheid en emancipatie van honderden miljoenen vrouwen en meisjes wereldwijd die hun huis verlieten, gedwongen of uit vrije wil, op zoek naar een beter leven. Zoals alle migranten, eisen deze vrouwen onze aandacht op en moeten ze centraal staan in onze globale agenda voor ontwikkeling.

Het officiële thema van de Verenigde Naties voor Internationale Vrouwendag dit jaar – “Planet 50-50 by 2030: Step It Up for Gender Equality” – bevat een krachtige visie om ervoor te zorgen dat gendergelijkheid, de emancipatie van de vrouw en mensenrechten van vrouwen een centrale rol spelen in de recent bekrachtigde 2030 agenda voor duurzame ontwikkeling.

Deze agenda, opgesteld aan de hand van 17 duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s), erkent niet alleen de inherente nood aan bescherming van de rechten van vrouwen en meisjes, maar ook het feit dat dit hun potentieel verhoogt om op betekenisvolle wijze bij te dragen aan duurzame ontwikkeling.

Ambitieus en bewonderenswaardig

Om deze doelstellingen te behalen, is het cruciaal dat de basisrechten in dezelfde mate van toepassing zijn op vrouwelijke migranten als op vrouwen en meisjes die binnen hun eigen gemeenschap gebleven zijn.

De focus op gelijkheid, emancipatie en inclusie op vlak van gender, ras, etniciteit of origine en de toepassing hiervan op ‘alle mensen’ is fundamenteel en consequent aanwezig in alle 17 duurzame ontwikkelingsdoelstellingen. De principes van gelijkheid, emancipatie en inclusie worden daarnaast ook expliciet benadrukt in de vijfde doelstelling over gendergelijkheid en vrouwenemancipatie en in de tiende doelstelling die verwijst naar sociale, economische en politieke inclusie voor iedereen.

De doelstellingen op zich zijn ambitieus en bewonderenswaardig en halen enkele belangrijke punten aan als het gaat om gelijkheid.

In de eerste plaats zijn gelijkheid en emancipatie niet enkel belangrijke doelstellingen op zich maar hebben ook een cyclische dimensie. Een betere toegang tot meer middelen en kansen voor vrouwelijke migranten en meisjes kan bijdragen tot duurzame ontwikkeling, wat later dan weer andere kansen kan creëren voor vrouwen en meisjes.

Met andere woorden, wanneer we de link maken tussen gender, migratie en ontwikkeling, moeten we afwegen hoe gender en migratie een impact kunnen hebben op ontwikkeling en vice versa.

Seksueel geweld

De afschuwelijkste vorm van genderongelijkheid is het geweld tegen vrouwen en kinderen. Vrouwelijke migranten zijn hiervoor bijzonder kwetsbaar. Huiselijk geweld of gedwongen huwelijken kunnen soms een beweegreden zijn voor vrouwen en jonge meisjes om te migreren.

Geweld tegen vrouwen en meisjes vormt ook een grote uitdaging langs de migratieroutes, waar seksueel geweld in het bijzonder een serieuze bedreiging vormt. Binnen de gastgemeenschappen zijn er verschillende legale, taalkundige, economische, culturele en andere barrières die vrouwelijke migranten gevoeliger maken voor geweld en exploitatie, specifiek voor diegenen zonder papieren of voor of zij die afhankelijk zijn van familie of werkgevers.

Veel vrouwelijke migranten zijn kwetsbaar voor verschillende vormen van geweld zoals onder andere culturele praktijken als vrouwelijke genitale verminking die beoefend worden in de oorspronkelijke samenleving. Voor miljoenen meisjes en vrouwen die slachtoffer zijn geworden van mensenhandel, is geweld de verontrustende oorzaak van hun migratiebeweging. Dit gangbare geweld tegen vrouwen en jonge meisjes vergroot ook de nog steeds bestaande genderongelijkheid.

Persoonlijke factoren

Een tweede punt dat belangrijk is met betrekking tot gelijkheid is de notie van het kruispuntdenken. Om de specifieke voor- en nadelen ondervonden door vrouwelijke migranten volledig te begrijpen, moeten we bekijken hoeveel verschillende persoonlijke factoren onderling kruisen, eerder dan deze afzonderlijk te bekijken.

Het belang van dataverzameling specifiek op vlak van zowel gender als migratiestatus mag absoluut niet onderschat worden. Ondanks een tekort aan consequent uitgesplitste gegevens weten we, dankzij diverse onderzoeken en studies, dat vrouwelijke migranten geconfronteerd worden met een hele reeks specifieke uitdagingen.

Om verscheidene redenen worden vrouwelijke migranten bijvoorbeeld vaak getroffen door onevenredige werkgelegenheid, werkloosheid en diskwalificatie, zowel ten opzichte van mannelijke migranten als ten opzichte van vrouwelijke en mannelijke autochtonen.

Voor vele vrouwelijke migranten zorgen een beperkte familiale kring en gelimiteerd sociaal netwerk in de gastgemeenschap vaak voor een dubbele last met betrekking tot de reproductieve en productieve rollen, iets waarmee andere sociale categorieën minder snel geconfronteerd zullen worden.

Educatieve kansen stimuleren

Bovengenoemde voorbeelden kunnen de ongelijkheid zowel tussen vrouwelijke en mannelijke migranten als tussen vrouwelijke migranten en vrouwelijke niet-migranten groter maken. Terwijl gender en migratiestatus twee fundamentele factoren zijn, moeten ook leeftijd, ras, etniciteit, seksuele oriëntatie, genderidentiteit, klasse en vaardigheden mee in rekening gebracht worden.

De SDG’s zijn een hoogst noodzakelijke stap in de juiste richting, als we van duurzame ontwikkeling een globale realiteit willen maken. Het is duidelijk dat gender en migratie integraal deel zullen moeten blijven uitmaken van onze globale ontwikkelingsagenda als we deze duurzame ontwikkelingsdoelstellingen tot een succesvol einde willen brengen.

Zo veel uitdagingen voor ontwikkeling hebben een impact en worden op hun beurt beïnvloed door de ervaringen en verzuchtingen van vrouwelijke migranten en meisjes. De enige manier om geweld en discriminatie volledig te elimineren, om economische en educatieve kansen te stimuleren en om te komen tot (gender)gelijkheid is om vrouwelijke migranten integraal mee op te nemen in de vergelijking.

William Lacy Swing, Directeur-generaal, Internationale Organisatie voor Migratie (IOM)