‘Gaza is een kruitvat dat elk moment opnieuw kan ontploffen’

‘De dodelijke cyclus van blokkade, geweld en uitzichtloosheid moet eindigen’, schrijft Els Hertogen van 11.11.11 over de situatie in Gaza. ‘Zonder een opheffing van de blokkade en rekenschap voor oorlogsmisdaden tikt de klok genadeloos verder richting volgend bloedbad.’

Op zaterdag 30 maart is het exact één jaar geleden dat 2 miljoen Gazanen massaal de straat op trokken. Het startschot van wat bekend zou worden als de Great March of Return. Palestijnse inwoners van Gaza protesteerden tegen de verstikkende Israëlische blokkade van het kustgebied en eisten hun ‘recht op terugkeer’ op.

Vandaag, één jaar later, gaan de – veelal vreedzame – protesten onverminderd voort. De Palestijnen riepen voor dit weekend, naar aanleiding van de ‘verjaardag’ van dat startschot op tot een ‘Mars van één miljoen’ – terwijl de situatie de afgelopen weken opnieuw erg onrustig was. Vanuit Gaza werden vorige dinsdag een aantal raketten afgevuurd richting Israël, een oorlogsmisdaad onder internationaal recht. Israël voerde een reeks bombardementen uit op de Gazastrook. Dit allemaal op een kleine twee weken van de Israëlische parlementsverkiezingen op 9 april.

Misdaden tegen de menselijkheid

Gaza is een kruitvat dat elk moment opnieuw kan ontploffen, letterlijk en figuurlijk. Het gevaar op een gewelddadige onderdrukking van nieuwe Palestijnse protesten is reëel. Israël reageerde het afgelopen jaar immers als vanouds op vreedzaam verzet. Met een bloedige, ijzeren hand.

Volgens recent vrijgegeven cijfers van de VN werden tussen 30 maart 2018 en 22 maart 2019 in het kader van deze demonstraties 195 Palestijnen gedood, waaronder 41 kinderen. Bijna 29.000 Palestijnen raakten (zwaar-)gewond. Aan Israëlische zijde kwam een soldaat om, raakten zes soldaten gewond, en werden verschillende eigendommen en landbouwgronden beschadigd door brandende vliegers.

Een speciale VN-onderzoekscommissie bracht eind februari reeds een rapport uit over het aantal doden en gekwetsten in 2018 en onderzocht ook talloze individuele gevallen, zoals:

• Nasser Mosabeh (11), die in de achterkant van zijn hoofd werd doodgeschoten terwijl hij zich op 250 meter van het grenshek met Israël bevond.
• Ahmad Abu Tyoor (16), die werd doodgeschoten terwijl hij een Palestijnse dans aan het uitvoeren was, met zijn handen in de lucht.
• Abdel Fatah Nabi (18), die op 400 meter van het grenshek in de achterkant van zijn hoofd werd doodgeschoten, terwijl hij wegrende van het hek.

De Gaza-onderzoekscommissie van de VN stelde dat met de mogelijke uitzondering van twee specifieke gevallen, het Israëlische geweld een schending van het internationaal recht uitmaakte. De VN-onderzoekers hebben het daarbij expliciet over oorlogsmisdaden en mogelijke misdaden tegen de menselijkheid.

Verstikkende blokkade

Ondertussen blijft de humanitaire situatie in het gebied dramatisch en ontbreekt het jonge Gazanen aan elk toekomstperspectief. Gaza wordt al meer dan tien jaar van de buitenwereld afgesloten door een verstikkende Israëlische blokkade.

Beeld u dat even concreet in: geen brandstof betekent geen generatoren. Geen generatoren betekent geen watertoevoer. Geen toegang tot de buitenwereld betekent geen economische activiteit. Geen economische activiteit betekent geen jobs. Geen import betekent geen medicijnen en medische apparatuur om gewonde burgers te behandelen, waardoor Gazaanse ziekenhuizen op (en over) de rand van een instorting staan. Vissers en landbouwers worden ondertussen regelmatig beschoten. De VN waarschuwde niet voor niets, jaren geleden al, dat Gaza tegen 2020 ‘onleefbaar’ zal zijn.

Wat doet België?

En België? Ons land is een belangrijke humanitaire donor van het VN-agentschap voor Palestijnse vluchtelingen (UNRWA). Daarvoor verdient het alle lof.

Maar als het gaat over het geweld in Gaza is er weinig reden tot lof. België staat erbij, kijkt ernaar en steekt vervolgens het hoofd in het zand.

Ons land weigert voorlopig een resolutie van de VN-mensenrechtenraad te steunen die het geweld in Gaza veroordeelt en oproept tot concrete actie. België speelt nochtans, in eender welke andere context, een actieve rol in de strijd tegen straffeloosheid. Enkel voor de situatie in Palestina lijkt België een dubbele standaard te hanteren.

Dat is niet onschuldig. Straffeloosheid is het beste recept voor meer instabiliteit. Zolang Israël denkt dat het ongestoord zijn gang kan gaan, is er geen enkele reden om aan te nemen dat het zijn gedrag zal veranderen.

Hoeveel nog?

Concrete actie is dringend nodig. Het rapport van de VN-onderzoekscommissie wijst alvast de weg: de ontplooiing van VN-observatoren, opheffing van de blokkade, de instelling van individuele sancties tegen de politieke en militaire verantwoordelijken van het geweld, en een doorverwijzing van de situatie in Palestina naar het Internationaal Strafhof in Den Haag.

De dodelijke cyclus van blokkade, geweld en uitzichtloosheid moet eindigen. Zonder een opheffing van de blokkade en rekenschap voor oorlogsmisdaden tikt de klok genadeloos verder richting volgend bloedbad.

Hoeveel Palestijnen moeten er nog sterven bij de meedogenloze onderdrukking van vreedzaam protest vooraleer er actie wordt ondernomen?

Els Hertogen is adjunct-directeur van 11.11.11