Europese Volkspartij geeft startschot van race om opvolging Juncker

Manfred Weber © Belga Image

De aanduiding van haar Spitzenkandidat wordt een duel tussen de Duitse favoriet Manfred Weber en zijn Finse uitdager Alexander Stubb.

Wie wordt de opvolger van Jean-Claude Juncker aan het hoofd van de Europese Commissie? De Europese Volkspartij (EVP), de formatie van conservatieve en christendemocratische partijen, geeft deze week het startschot voor de race naar het Berlaymontgebouw met de aanduiding van haar Spitzenkandidat voor de verkiezingen van eind mei volgend jaar. Het wordt een duel tussen de Duitse favoriet Manfred Weber en zijn Finse uitdager Alexander Stubb.

Het systeem van Spitzenkandidaten werd ingevoerd voor de Europese verkiezingen van 2014. De Europese politieke formaties duidden toen in de aanloop naar de campagne elk een topkandidaat voor het voorzitterschap van de Commissie aan. Juncker was het boegbeeld van de EVP, die kwam als grootste uit de stembusgang en zo wist de Luxemburger de leiding van het dagelijkse bestuur van de Europese Unie in handen te nemen.

Kandidaat-Spitzenkandidaat Alexander Stubb
Kandidaat-Spitzenkandidaat Alexander Stubb© Belga

Woensdag en donderdag blaast de EVP verzamelen in Helsinki om de opvolger van Juncker op het schild te hijsen. De 758 stemgerechtigde afgevaardigden krijgen in een geheime stemming de keuze tussen de Beierse conservatief Manfred Weber en de Finse oud-premier Alexander Stubb. De winnaar krijgt in het gepoker om het Commissievoorzitterschap meteen goede kaarten in handen. De EVP is al decennia een drijvende kracht van de Europese integratie en hoopt ook na de verkiezingen de grootste partij in de Europese wijk te blijven.

De 46-jarige Weber geldt als uitgesproken favoriet. Hij heeft weliswaar geen ervaring in uitvoerende mandaten, maar als fractieleider in het Europees Parlement vertoeft de discrete Duitser al jaren in het zenuwcentrum van de Europese instellingen. Weber kan bovendien bogen op een groot Duits draagvlak (88 stemgerechtigden). Hij geniet ook de uitdrukkelijke steun van Duits bondskanselier Angela Merkel en de andere staatshoofden en regeringsleiders van EVP-signatuur.

Het cdH (zes stemmen) heeft zich nog niet officieel uitgesproken, CD&V (zeven stemmen) trekt voluit de kaart-Weber. “Hij is een man van de dialoog. Als je, met alle problemen die er zijn, een fractie van bijna 220 parlementsleden op de juiste koers van een sterk Europa kan houden, dan ben je de juiste man op de juiste plaats. Hij komt bovendien uit een grote lidstaat, en dat is misschien een voordeel als je weet welke belangrijke beslissingen Europa de komende jaren moet nemen”, meent Europarlementslid Ivo Belet.

Stubb moet genoegen nemen met een rol als outsider. Hij speelt weliswaar thuis, maar het blijft “een beetje zoals een voetbalwedstrijd tussen Duitsland en Finland”, zo scherste hij onlangs nog. Stubb is vier jaar ouder dan Weber en heeft tonnen regeringservaring, maar geldt in zekere zin toch als een progressiever alternatief. Hij oogt dynamisch, heeft een vlotte babbel en is alomtegenwoordig op sociale media. Het conservatieve liberalisme van zijn partij Kokoomus behoort echter niet tot de traditionele grondstroom binnen de EVP.

Woensdag, op de vooravond van de stemming, gaan beide kandidaten met elkaar in debat. Stubb profileert zich als iemand die op de barricades wil klimmen voor de fundamentele rechten en democratische waarden en de balorige Hongaarse premier Viktor Orban en diens partij Fidesz desnoods uit de EVP wil zetten. Weber houdt meer de boot af. “Hij is een bruggenbouwer, die wil vermijden dat de kloof tussen oost en west verder groeit. Maar anderzijds steunde hij, net als tweederde van onze fractie, de opening van de atoombomprocedure van artikel 7 tegen Hongarije”, reageert Belet.

Maakt Weber zijn favorietenstatus waar, dan is het nog geen uitgemaakte zaak dat hij ook Commissievoorzitter wordt. Allereerst moet hij voorgedragen worden door de regeringsleiders. Vier jaar geleden werden die nog voor het blok geplaatst door het Europees Parlement, dat de leiders duidelijk maakte dat het enkel de kandidatuur van een Spitzenkandidat zou goedkeuren. Ditmaal hebben de chefs duidelijk gemaakt dat zij het prerogatief behouden om de kandidaat voor te dragen. Het zou alvast meer manoeuvreerruimte bieden op een speelveld waar ook een nieuwe voorzitter van de Europese Raad, het Europees Parlement en de Europese Centrale Bank moet gekozen worden, en een opvolger voor Federica Mogherini als hoge vertegenwoordiger van het buitenlands beleid.

Bovendien rijst de vraag of het Europees Parlement na de verkiezingen het spel even hard kan spelen als in 2014. Door de brexit en het electorale succes van populistische partijen staat de traditionele pro-Europese meerderheid in het halfrond onder toenemende druk. Het zou de machtsverhoudingen een nieuwe draai kunnen geven. Voor Ivo Belet blijft het echter duidelijk dat een Spitzenkandidat Commissievoorzitter moet worden. “Indien het Europees Parlement zichzelf respecteert, dan wijkt het daar niet van af. Er wordt al zo vaak gesproken over het democratische deficit in Europa. Met dit systeem wegen de kiezers onrechtstreeks op de vraag wie voorzitter van de Europese Commissie wordt.”

Ook andere Europese partijen kiezen binnenkort hun Spitzenkandidat. Na de plotse terugtrekking van Maros Sefcovic wordt Frans Timmermans volgende maand op een congres in Lissabon door de sociaaldemocraten op het schild gehesen.

Bij de groenen willen senator Petra De Sutter, de Nederlander Bas Eickhout, de Duitse Ska Keller en de Bulgaar Atanas Schmidt één van de twee groene Spitzenkandidaten worden.

Aan radicaal rechtse zijde overweegt de Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini een kandidatuur. Dat zou een primeur zijn voor de eurosceptici.

De liberalen, die vergeefs ijverden voor Spitzenkandidaten op transnationale kieslijsten, stuurden vier jaar geleden Guy Verhofstadt het veld in. Ditmaal doen geruchten over een spitzenkandidatenteam de ronde, maar duidelijkheid is er nog niet, ook al omdat de precieze samenwerking met het En Marche van de Franse president Emmanuel Macron nog niet rond is. De verloving zou alvast later deze week bezegeld worden op een congres in Madrid.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content