Europese commissie komt met vijfde pakket sancties tegen Rusland

De Europese Commissie wil onder meer de import van Russische steenkool verbieden, Russische schepen de toegang tot Europese havens ontzeggen en de sancties tegen het Russische bankwezen aanscherpen. Dat heeft voorzitter Ursula von der Leyen dinsdag aangekondigd.

Drie dagen na het opduiken van de eerste beelden uit Boetsja, waar na de Russische terugtrekking honderden lijken van burgers werden gevonden, presenteerde von der Leyen een vijfde sanctiepakket waarmee de Europese Unie Rusland wil straffen voor de invasie van Oekraïne.

“Rusland voert een wrede en meedogenloze oorlog, niet enkel tegen de moedige Oekraïense troepen, maar ook tegen burgers”, stelde von der Leyen. Ze onderstreepte dat de sancties het Kremlin al hard hebben geraakt, maar “in het licht van deze gebeurtenissen moeten we de druk verder opvoeren”.

Voor het eerst sinds de Russische invasie wordt de import van fossiele brandstoffen geviseerd. De Commissie bepleit een verbod op de invoer van steenkool, goed voor 4 miljard euro per jaar. Rusland is met voorsprong de grootste leverancier, maar in vergelijking met olie en gas is de Europese afhankelijkheid niet zo groot. Zo liet Duitsland onlangs weten dat het tegen het einde van de zomer alle Russische kolenleveringen zal stopzetten.

Een verbod op de import van alle fossiele brandstoffen, zoals deze week bepleit in een brief ondertekend door ruim 200 Europarlementsleden, wordt vooralsnog niet weerhouden. Met name de afhankelijkheid van Russisch gas blijft voor landen als Duitsland, Oostenrijk en Hongarije een te groot obstakel. Rond de invoer van Russische olie lijkt wel wat te bewegen.

“We werken aan bijkomende sancties, inclusief op olie-import en we denken na over ideeën die de lidstaten hebben gepresenteerd, zoals taksen of specifiele betalingskanalen zoals geblokkeerde rekeningen”, zei von der Leyen.

De Commissie wil voorts dat Russische schepen niet langer kunnen aanmeren in Europese havens. Ze voorziet wel uitzonderingen voor landbouw- en voedingsproducten, humanitaire hulp en energieproducten. Daarnaast ijvert de Commissie voor een volledig transactieverbod voor vier banken die samen een kwart marktaandeel in de Russische banksector vertegenwoordigen. Eén van hen is VTB, de op een na grootste bank van Rusland.

De Commissie wil ook voor zo’n 10 miljard euro aan bijkomende exportverboden uitvaardigen, onder meer voor quantumcomputers en geavanceerde halfgeleiders. Daarnaast stelt ze voor 5,5 miljard euro aan nieuwe importverboden voor, onder meer voor hout, cement en sterke drank. Tenslotte breekt de Commissie een lans voor een algemeen verbod voor Russische bedrijven om deel te nemen aan openbare aanbestedingen in de lidstaten.

De EU zal ook haar individuele sancties verder uitbreiden, zo kondigde de hoge vertegenwoordiger van het Europees buitenlands beleid Josep Borrell op zijn beurt aan. Nu reeds staan er meer dan 870 politici, functionarissen, militaire bevelhebbers en oligarchen en meer dan 60 organisaties op de lijst. Ze mogen niet langer naar de EU reizen en hun activa op Europees grondgebied moeten geblokkeerd worden. Het hele pakket wordt nu ter goedkeuring voorgelegd aan de lidstaten.

‘Impact van nieuwe Europese maatregelen tegen Rusland voor Vlaanderen minimaal’

Volgens Thierry Vanelslander, professor aan de Universiteit Antwerpen, zal de impact van de nieuwe Europese sancties niet veel impact hebben op Vlaanderen.

Zo komt er een invoerverbod op steenkool, “maar Belgische havens importeren al geen grote volumes steenkool, en zeker niet uit Rusland”, zegt Vanelslander. “Dit zal dus weinig effect hebben voor Zeebrugge of Antwerpen. Landen als Duitsland of Italië zullen dit harder voelen.”

Het vijfde pakket sancties van de Europese Commissie houdt daarnaast een verbod in voor Russische en door Rusland geëxploiteerde schepen om EU-havens binnen te varen. Ook hier ziet Vanelslander weinig grote gevolgen. “De Russische schepen zijn niet zo groot in aantal in België. Er zijn wel veel (leidinggevende) Russische bemanningsleden, en Oekraïense trouwens, op andere schepen, maar de bemanningsleden zijn geen onderdeel van de maatregelen en blijven zo buiten schot.”

De beperkingen op export zouden ook al geen groot probleem mogen opleveren voor onze havens. Vanelslander: “Rusland is voor Vlaamse havens niet zo een grote markt. Import- of exportverboden treffen ons dus niet zo hard. Graan zou wel getroffen kunnen worden, maar Rusland hield het graan al voor zichzelf, dus dat heeft weinig invloed. Zolang men niet aan olie raakt, zijn de Vlaamse havens gevrijwaard en zijn er op korte termijn weinig gevolgen.”