‘Europees stilzwijgen wordt in Catalonië als bijzonder ontluisterend ervaren’

Hilde Roosens, directeur van de Vlaamse Volksbeweging (VVB), vreest dat de Europese aandacht voor de situatie in Catalonië aan het verslappen is.

‘What’s happening in Catalonia?’ Onder die titel probeert een groep van advocaten en mensenrechtenactivisten die schuilgaat achter de website International Trial Watch sinds enige tijd de internationale aandacht opnieuw te vestigen op de Catalaanse kwestie. Het Europese stilzwijgen rond deze zaak, meer in het bijzonder in de media, wordt in Catalonië dan ook als bijzonder ontluisterend ervaren.

Op 17 augustus 2017, weldra twee jaar geleden, werd op de Ramblas in Barcelona een bloedige aanslag gepleegd waarbij 13 mensen het leven lieten, onder wie één Belgische vrouw. Over het onderzoek naar het geweld, en de mogelijke rol van Spaanse veiligheidsdiensten, lazen we bijzonder weinig.

Hoeft het dan te verbazen dat ook de processen tegen de Catalaanse leiders, die reeds meer dan 500 dagen in voorhechtenis zitten, niet de aandacht krijgen waarop hun advocaten en Catalonië hadden gehoopt?

Op 1 oktober 2017 brachten meer dan twee miljoen Catalanen – een recordopkomst, in Catalonië bestaat immers geen stemplicht – ondanks de aanslagen op de Ramblas en in Cambrils, vastberaden hun stem uit . Ze stemden met meer dan 92 procent van de stemmen massaal ‘Sí‘ voor onafhankelijkheid. Ondanks de explosie van het meest brutale politiegeweld dat op de dag van het referendum door de straten van de hoofdstad, de steden en zelfs tot in de kleinste dorpen, rolde.

De daadwerkelijke angst voor terreur, zoals die leeft bij de Catalanen kunnen wij ons maar moeilijk voorstellen. Herinneringen zijn er nog levendig aan politieke moorden en andere misdrijven die begaan werden, zelfs na het overlijden van ‘El Caudillo‘, de grote leider Franco, in naam van de bescherming van de grote Spaanse ‘natie’. Mede daarom trommelden de Catalanen honderden internationale waarnemers op voor hun onafhankelijkheidsreferendum.

Europees stilzwijgen wordt in Catalonië als bijzonder ontluisterend ervaren.

Als ervaringsdeskundigen en voor het ergste beducht, bezetten zij ruim op voorhand hun kieslokalen en verstopten ze stembussen. Ze vreesden, terecht zo bleek, confiscatie van die stembussen door de ‘policia nacional‘. Die drong zoals verwacht, onder het gedreun van legerhelikopters die boven de stad cirkelen terwijl het luchtruim afgesloten was, gewelddadig de stemlokalen binnen, sloeg er zélfs de kiezers kort en klein en nam de stembussen mee.

Jong en oud, zelfs zieken, de Catalanen repten zich massaal, in rolstoelen, soms op een ziekenhuisbed of met de zuurstoftank, onder applaus en gezang naar de stembus waar velen zich lieten fotograferen en anderen emotioneel huilend hun stembriefje in de urne stopten. De waarnemers werden onthaald als een menselijk schild dat bescherming zou bieden. Niet tegen geweld, de illusie leefde niet dat Madrid, ondanks hun aanwezigheid, niet zou durven te interveniëren. Wél dat dankzij hen de wereld zou weten wat ging gebeuren. De waarnemers werd dan ook op het hart gedrukt ‘vertel het verder want dit kan niet in Europa, Europa zal dit niet toelaten’.

De tol van de dag werd zwaar, 1066 mensen werden voor medische hulp naar een ziekenhuis overgebracht. Professor Bart Maddens (KU Leuven), eveneens ter plaatse als internationaal officieel geaccrediteerd waarnemer, deelde in de klappen waardoor het geweld heel even onze media haalde. Maar het verslag van de internationale waarnemers, dat op de website terug te vinden is van International Trial Watch, en de waslijst aan onregelmatigheden dat er wordt in vastgesteld, kregen zo goed als geen aandacht.

Ondanks het Spaanse staatsgeweld en dankzij de Catalaanse vreedzame weerstand, had Catalaanse onafhankelijkheid overtuigend gewonnen. Ze werd uitgeroepen, en is dus niet onbestaand, maar de angst voor terreur deed ze meteen opschorten.

Op 16 oktober, iets meer dan twee weken na het referendum, begon Spanje terug te slaan. Niet alleen werd een grondwettelijke staat van beleg doorgevoerd, het beruchte artikel 155 van de Spaanse grondwet, waarbij Madrid de bestuurlijke touwtjes in handen nam. De eerste aanhoudingen volgden ook prompt.

Jordi Sànchez en Jordi Cuixart, leiders van de lokale volks- en culturele bewegingen, zeg maar de Catalaanse VVB en Davidsfonds, werden gearresteerd en zitten nog steeds in de cel. Ook verschillende leden van de Catalaanse regering werden aangehouden evenals de toenmalige voorzitter van het Catalaans Parlement, Carme Forcadell. Haar misdrijf bestaat er in dat zij heeft toegelaten dat het parlement het debat over de onafhankelijkheid zou voeren. Momenteel wachten de gevangenen, na meer dan 500 dagen voorarrest, op het vonnis in het schijnproces dat tegen hen werd gevoerd. Door politiek benoemde rechters, in een voor hen vreemde taal en zonder dat hun bewijsmiddelen werden gehoord. Het arrest wordt ergens in oktober verwacht. De ruchtbaarheid die aan het gebeuren in Europa werd gegeven is zo goed als nihil.

Andere politici vluchtten naar het buitenland, in de hoop om daar de zaak verder te kunnen bepleiten. Onder hen Carles Puigdemont, de inmiddels opnieuw verkozen Catalaanse president, die onder bescherming van onze rechtbanken in ons land verblijft.

De Catalaanse kiezers stemden hem in mei, samen met andere separatistische politici, het Europees parlement in. Madrid vaardigde terstond, maar wel nadat de resultaten van de verkiezingen in het Staatsblad verschenen en het resultaat dus officieel werd bevestigd en afgekondigd, een nieuwe wet uit die ‘ pour les besoins de la cause‘ eist dat de parlementsleden een eed moeten afleggen in Madrid voor ze hun zetel kunnen opnemen.

Europa, ook het Europese parlement, en alle andere lidstaten : ze zaten er bij en keken er naar en blijven vooral overdovend stil. De Catalaanse zetels in het Europees parlement blijven leeg. Het protest van amper enkele collega’s haalde zeer moeizaam, zelfs helemaal niet, de media.

Enkele miljoenen Catalanen zijn niet vertegenwoordigd in het parlement van het Europa dat zich opwerpt als het epicentrum van de mensenrechten en de fundamentele vrijheden.

Maar ondertussen zetelt wél in dat parlement, samen in één fractie met de grootste Vlaamse én nationalistische partij, het extreem-rechtse VOX. Een Spaanse partij die zich verzet tegen de sociale democratie en nog steeds beweert dat Spanje de beschaving naar de nieuwe wereld heeft gebracht. En volhoudt dat de Catalanen een gewelddadige staatsgreep hebben willen plegen en daarbij zelf het franquisme permanent terug tot leven wekken.

Had trouwens het N-VA-boegbeeld dat momenteel wellicht de volgende Vlaams minister-president wordt niet ooit laten uitschijnen dat mocht Catalonië de onafhankelijkheid worden, dat tot een regeringscrisis kon leiden? Barcelona is duidelijk Marrakech niet.

De groep mensenrechtenspecialisten en advocaten rond de Catalaanse onafhankelijkheid is dus met recht en reden ongerust. En hun boodschap kan dan ook, in het belang van onze traditionele waarden en normen, niet ruim genoeg verspreid worden zolang de regels van de democratie en de mensenrechten niet worden nageleefd in heel Europa.

Hilde Roosens is directeur van de VVB.