Europees Parlement veegt Europese kieskring van tafel
Het voorstel voor de invoering van een Europese kieskring na de brexit is weggestemd in het Europees Parlement.
De 751 Europarlementsleden stemden woensdag in Straatsburg over de zetelverdeling in hun halfrond na de Europese verkiezingen van volgend jaar, wanneer als gevolg van de brexit de 73 Britse zetels vacant zijn.
Het parlement wil 27 van die zitjes verdelen onder de 14 lidstaten die momenteel op basis van hun bevolkingsaantal ondervertegenwoordigd zijn in Straatsburg. Zo krijgen Frankrijk en Spanje er elk 5 volksvertegenwoordigers bij, Nederland en Italië elk 3. België behoudt zijn 21 zetels.
De overige 46 Britse zetels worden voorlopig niet verdeeld. Een voorstel van de commissie Constitutionele Zaken om een deel van die zitjes te reserveren voor volksvertegenwoordigers die verkozen worden op transnationale kieslijsten, haalde de finish niet.
Onder meer de Franse president Emmanuel Macron betoogde dat die lijsten een rechtstreekse band tussen de burger en Europa kunnen smeden, maar een meerderheid van 368 tegen 274 parlementsleden het idee van de hand. ‘We missen een historische kans’, treurde de groene fractieleider Philippe Lamberts.
Met name het verzet van de christendemocratische en conservatieve Europese Volkspartij (EVP) deed de pleitbezorgers van de Europese kieskring in Straatsburg de das om. ‘We moeten dichter bij de kiezers staan, in plaats van ons te verwijderen van hen. Geen enkele federale staat kent landelijke kieslijsten. Ik kom uit Beieren en kan ook niet stemmen voor Angela Merkel‘, klonk het bij Manfred Weber, de Duitse fractieleider van de EVP.
Oud-premier Guy Verhofstadt (Open VLD), een van de grote pleitbezorgers van zo’n gemeenschappelijke kieskring, bracht vergeefs zijn voorganger Wilfried Martens in herinnering om de EVP over de brug te halen. ‘Hij begreep dat transnationale lijsten de burgers niet zullen vervreemden van Europa.’ Volgens de liberale fractieleider is de invoering van een Europese kieskring ‘de enige manier om een echte Europese demos, een echte Europese publieke opinie te creëren’. Dat federale staten geen nationale kieskring hebben, vond Verhofstadt geen argument. ‘Mijn land wil het ook. Het zijn de separatisten die zich ertegen verzetten.’
‘Koen Geens (CD&V), bezwaarlijk een separatist te noemen, is het idee ook niet genegen’, reageerde Anneleen Van Bossuyt (N-VA). Dat transnationale lijsten Europa dichter bij de burger zou brengen, trok ze in twijfel. ‘Mensen weten nu al amper wie op de eigen kieslijst staat, laat staan dat ze zouden stemmen voor een Fransman, een Bulgaar of een Est’, verklaarde Van Bossuyt, die betoogde dat alle 73 Britse zetels geschrapt zouden moeten worden.
Spitzenkandidaten
Aan één zeel trokken de pro-Europese politieke families wel wanneer het concept van de zogenaamde ‘spitzenkandidaten’ ter sprake kwam. Vijf jaar geleden schoven alle Europese politieke partijen in de Europese verkiezingscampagne voor het eerst een eigen kandidaat voor het Commissievoorzitterschap naar voren. De kandidaat van de grootste fractie in het Europese halfrond zou dan baas van het dagelijks bestuur van de Europese Unie mogen worden. Zo hielpen ook de kiezers van CD&V en CDH de EVP-kandidaat Jean-Claude Juncker een handje in de strijd om het Berlaymontgebouw.
Een brede meerderheid van het halfrond stelde woensdag duidelijk dat die link tussen de uitslag van de Europese verkiezingen en de Commissievoorzitter een succes was en dat het idee bij de Europese stembusgang van 2019 geconsolideerd moet worden. ‘Wij zullen niemand anders dan een spitzenkandidat aanvaarden’, verzekerde Weber.
De parlementsleden voegden eraan toe dat ook zittende eurocommissarissen spitzenkandidat mogen worden, wat in sommige kantoren in het Berlaymontgebouw op instemmend geknik zal onthaald worden.
De discussie dreigt wel een machtsstrijd met de staatshoofden en regeringsleiders in de hand te werken. Zij hebben volgens het Europese verdrag het voorrecht om een kandidaat-Commissievoorzitter voor te dragen. In 2014 hadden de hoofdsteden zich wat verkeken op de dynamiek van het hele proces en werden ze bijna gedwongen om Juncker voor te dragen. Ditmaal zijn de chefs attenter.
Op 23 februari komen ze in Brussel bijeen om hun licht te laten schijnen over de Europese verkiezingen. De meningen zijn verdeeld. Zo hebben de Ierse en Oostenrijkse leiders al steun betuigd voor de spitzenkandidaten, maar wordt forse tegenwind verwacht uit Centraal- en Oost-Europese landen. Ook Macron, die op de Europese scène nog politiek dakloos is, houdt de boot af.