Vandaag debatteerde het Europees Parlement over de teloorgang van de rechtstaat in Roemenië onder impuls van de sociaaldemocratische regeringspartij. Vliegt ook Boekarest, naar het voorbeeld van Polen en Hongarije, binnenkort naar de Europese strafbank? De resolutie wordt alvast voorbereid.
Het zit er bovenarms op tussen het Europees Parlement en Roemenië. Brussel is het beu dat het voormalige Oostblokland steeds meer de weg van Polen en Hongarije opgaat. Enerzijds Europese verdragen ondertekenen, maar anderzijds de rechtsstaat uithollen? Op de uiterst rechtse ENV (Vlaams Belang) lazen alle Europese fracties Roemenië de levieten. De Roemeense eerste minister Viorica Dăncilă van de PSD riposteerde met de traditionele verwijten: ‘U werkt met twee maten en twee gewichten en valt de soevereiniteit van ons land aan’.
Vicevoorzitter van de Europese Commissie, Frans Timmermans, was not amused. ‘De Commissie beoordeelt elke lidstaat op zijn eigen ontwikkelingen en verdiensten. Er is geen onderscheid tussen Spanje en Polen, tussen Portugal en Roemenië. We hebben geen problemen met Roemenië zelf, wel met de huidige regering en haar poging om de rechtsstaat te ontwrichten’, aldus de Nederlander.
Jullie hebben de plicht om de Europese waarden te laten respecteren. Dat geldt voor Polen. Ook voor Roemenië.
Corruptie en machtsmisbruik
In Roemenië is een socialistisch-liberale regering aan de macht, die er alles aan doet om de rechtspraak naar haar hand te zetten. Ze holt niet alleen het gerechtelijk apparaat uit, maar kent zichzelf amnestie toe om de verregaande corruptie te verhullen. Dat heeft dit jaar al geleid tot massabetogingen van maar liefst 500.000 boze mensen. Op bevel greep de politie brutaal in. Roemeens president Klaus Johannis probeerde om zowel de verguisde amnestiewet als het gedwongen ontslag van de hoofdaanklaagster Laura Kovesi te verhinderen.
Kovesi was het hoofd van de Roemense anticorruptiedienst en werd gevreesd voor haar onafhankelijke houding. Ze startte een geding tegen Liviu Dragnea, de sterke man achter de Roemeense schermen. De corruptiewaakhond van de EU, OLAF, had vastgesteld dat Dragnea 21 miljoen euro uit het regionaal ontwikkelingsfonds had doorgesluisd naar zijn eigen bouwbedrijf. Verduistering dus.
OLAF kan zelf geen proces aanspannen, maar Kovesi liet zich niet pramen. En dat is haar fataal geworden. Dragnea liep na ettelijke veroordelingen voor fraude, witwas en machtsmisbruik het premierschap mis. Maar hij is wel kamervoorzitter, en zijn eerste ministers zijn weinig meer dan zijn handpoppen. Ook al omdat er verschillende regeringsleden boter op het hoofd hebben. Zij hebben zich nu beschermd met een amnestiewet die op een maand tijd door het parlement is gejaagd. En de volkswoede ten top heeft gedreven.
In het kielzog van het aanhoudend sociaal protest nam de bezorgdheid van de Europese Commissie toe. Nog in juli, de dag na de afzetting van Kovesi, werd Dăncilă apart genomen door Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker en Frans Timmermans. Beide heren dreigden ermee om de Europese geldkraan dicht te draaien.
Vervelend voor Europese sociaaldemocraten
De aanhoudende corruptie bij de Roemeens politieke elite zorgde ook voor een schokgolf bij de Europese sociaaldemocraten (S&D) waar de regeringspartij deel van uitmaakt. Die zit met zo’n partij verveeld, maar moet – net als de Europese Volkspartij (EVP) met de Hongaarse premier Viktor Orban – kiezen tussen macht en moraal. Met de Europese verkiezingen en de brexit in het verschiet wil de S&D koste wat het kost de tweede grootste partij blijven. Roemenië levert de derde grootste delegatie aan de sociaaldemocratische fractie. Die leden willen ze niet verliezen.
Toch lijkt de maat stilaan vol. De groeiende rechtsonzekerheid, en de opvulling van de magistratuur met eigen paladijnen hebben nu het licht op rood gezet. Concrete aanleiding is het referendum van aanstaande zondag over een eventueel verbod op het homohuwelijk. Opposanten verzamelden drie miljoen handtekeningen, waardoor de Roemeense regering verplicht is om een volksraadpleging te organiseren.
Het was de fractie van Groen en EVA die de kat de bel aanbond en stappen wou afdwingen om de rechtsstaat te bewaren. Timmermans was kort van stof: ‘Sinds 2007 heeft Roemenië geweldige inspanningen gedaan, maar het voorbije jaar is er een onmiskenbare neerwaartse spiraal in het democratisch bestel. Roemenië slaat alle aanbevelingen in de wind. Boekarest moet de kar nu keren’. Ook Kathleen Van Brempt is niet te spreken over de gang van zaken in Roemenië. ‘Jullie hebben de plicht om de Europese waarden te laten respecteren. Dat geldt voor Polen. Ook voor Roemenië’, aldus Van Brempt.
De Roemeense premier Dăncilă hoorde het beduusd aan. Volgende maand ligt er een resolutie voor in het Europese Parlement om Roemenië net als Polen en Hongarije naar het strafbankje te verwijzen.. De tekst wordt nu al voorbereid. ‘Hou daar rekening mee’, gaf Timmermans nog als raad mee. Dăncilă droop stil af. ‘Wij zijn pro-Europees. We zullen luisteren naar de Europese instellingen’, klonk het.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
