Verhofstadt versus Von der Leyen over coronaherstelplan Polen: ‘Dit is een dreigement met een dreigement’

Guy Verhofstadt en Ursula von der Leyen. © Getty
Kamiel Vermeylen

Met een motie van afkeuring wil het Belgische Europarlementslid Guy Verhofstadt (Open VLD) de druk op Commissievoorzitter Ursula von der Leyen opvoeren.

Ruim een week geleden gaf de Europese Commissie groen licht aan het Poolse coronaherstelplan, dat Warschau recht geeft op 36 miljard aan Europese subsidies en leningen. De stemming verliep turbulent. Vijf eurocommissarissen tekenden bezwaar aan, protestbrieven lekten uit. Rechtsstaatcommissaris Didier Reynders zei dat Polen niet aan de voorwaarden voldoet omdat de Poolse PiS-regering van premier Matteusz Morawiecki de rechtsstaat naar haar hand zet.

De Europese Commissie vraagt namelijk dat de nationale herstelplannen rekening houden met een aantal Europese en nationale voorwaarden – in het geval van Polen de kalibratie van de checks and balances in het land. Dat vragen de Europese Commissie en het Europees Hof van Justitie al jaren, maar slechts sporadisch gaat men in Warschau tot kosmetische aanpassingen over.

Dat commissievoorzitter Von der Leyen het plan doorduwde, kan ondanks Polens steun aan Oekraïne niet bij iedereen op begrip rekenen. Onder meer het Duitse parlementslid Daniel Freund (Die Grünen) meent dat de Oekraïnecrisis en het respect voor de rechtsstaat twee zaken zijn die volstrekt los van elkaar staan. Een mening die Kamerlid Patrick Dewael (Open VLD) ook is toegedaan, maar diens collega Theo Francken (N-VA) niet deelt.

Ook bij sommige Europese liberalen heerst er onvrede. Na het liberale partijcongres in Dublin kondigde Guy Verhofstadt een motie van afkeuring tegen de Europese Commissie aan indien Polen de centen voorbarig krijgt. Bedoeling is om de druk op Von der Leyen op te voeren. ‘Dit is een dreigement met een dreigement’, klinkt het op zijn kabinet. ‘Von der Leyen heeft tot op heden nauwelijks rekening gehouden met de verzuchtingen van het parlement over de rechtsstaat. Nu moet ze wel over haar schouder kijken.’

Concreet gaat zo’n motie als volgt: eerst moet een tiende van de 705 Europarlementsleden met de start van de procedure akkoord gaan. Vervolgens moet een meerderheid van twee derde van de uitgebrachte stemmen, goed voor een meerderheid van het halfrond, de Commissie wegstemmen. In het verleden waren zulke pogingen nog nooit succesvol, al hield de Commissie van voorzitter Jacques Santer in 1999 de eer aan zichzelf nadat het niet veel eerder een motie maar nipt had overleefd.

De afgelopen dagen werkte het Europees Parlement aan een meer algemene resolutie over de rechtsstaat. Zo wil het halfrond dat de eerste cent pas begint te rollen wanneer Polen aan alle voorwaarden voldoet én de uitspraken van het Europees Hof van Justitie en het Europees Hof voor de rechten van de mens in de praktijk omzet. Een verwijzing naar zo’n motie kreeg de oud-premier evenwel niet in de tekst, onder meer omdat er in de eigen fractie onvoldoende steun voor het idee bestond.

Vermoedelijk heeft de parlementaire toespraak van Von der Leyen dinsdagnamiddag in het halfrond de gemoederen kunnen bedaren. De Duitse commissievoorzitter verzekerde dat er pas geld zal worden overgemaakt eenmaal Polen effectief aan de voorwaarden voldoet. ‘Het huidige disciplinaire regime (Poolse rechters kunnen bijvoorbeeld bestraft worden als ze bijkomende uitleg vragen aan het Europees Hof van Justitie, nvdr.) moet worden afgeschaft. En een substantieel hervormde disciplinaire kamer moet de zaken van de reeds gesanctioneerden opnieuw onder de loep nemen. Zonder die hervormingen zal er geen betaling plaatsvinden’, klonk het.

‘Voor ons een geruststelling’, klinkt het op het kabinet van Europarlementslid Kathleen Van Brempt. ‘Een motie van afkeuring is momenteel niet aan de orde.’ Ook CD&V-Europarlementslid Tom Vandekendelaere, partijgenoot van Von der Leyen, is niet overtuigd. ‘Ik volg Verhofstadts logica niet en vind het initiatief een stap te ver. Wel stel ik vast dat de Europese Commissie een kans laat liggen om alle middelen waarover ze beschikt offensief in te zetten. Het is belangrijk dat de Commissie de wortel en de stok doelmatig en effectief blijft gebruiken.’


Freund vertrouwt de zaak daarentegen niet en wil de druk op Von der Leyen hoog houden. Vandaag, donderdag, legt hij daarom een voorstel op tafel om de motie van afkeuring alsnog in de resolutietekst te krijgen. ‘Genoeg is genoeg’, zegt hij. ‘Indien de Commissie geen woord houdt over de voorwaarden, moeten we een motie van afkeuring starten.’

Vermoedelijk is Von der Leyen het eventuele initiatief van Verhofstadt en Freund niet eens zo ongenegen. De parlementaire druk maakt het voor de Duitse, die vorige week nog naar Warschau ging, gemakkelijker om de Poolse regering duidelijk te maken dat de Commissie de kwestie wel nauwgezet moét opvolgen. Bovendien kunnen alle lidstaten, die het plan ook nog moeten goedkeuren, aan de noodrem trekken wanneer Polen het herstelplan niet respecteert. In dat geval wordt de kwestie naar een Europese top getild en de worden betalingen een tijdlang opgeschort.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content