‘Teleurstelling voor de NAVO: hypermoderne Duitse tank doet niet wat hij moet doen’

Dirk Rochtus staat stil bij de crisis binnen het Duitse ministerie van Defensie.

Het Duitse keizerrijk stuurde 111 jaar geleden de kanonneerboot SMS Panther naar Agadir ter afschrikking van de Fransen die in Marokko waren binnengemarcheerd. De actie ging de geschiedenis in als de ‘Panthersprung nach Agadir’. Vanaf 1 januari 2023 neemt de Bondsrepubliek Duitsland de leiding van de NAVO-reactie-eenheid VJTF op zich. Ze zou daarvoor de hypermoderne ‘Puma’-tank inzetten. Maar anders dan de ‘Panther’ schijnt de ‘Puma’ niet over de nodige klauwen te beschikken.

De Bondsdag, het Duitse federale parlement, gaf in 2002 groen licht voor de ontwikkeling van een nieuw gepantserd rupsvoertuig, een ‘Schützenpanzer’, ter aflossing van de ‘Marder’ (letterlijk: marter) die 31 jaar daarvoor in bedrijf was genomen door de ‘Bundeswehr’. Er werden ineens 350 exemplaren van de Puma (spreek uit: Poema) besteld bij de wapenconcerns Rheinmetall en Krauss-Maffei Wegmann. De huidige stukprijs bedraagt 17 miljoen euro, maar de Puma mag dan ook gezien worden. Hij is 7,5 meter lang, weegt 40 ton en bereikt een snelheid van 70 km/u. Met zijn 30-mm-kanon kan hij 200 schoten per minuut afvuren en dankzij een hoogtechnologisch lasersysteem een doel vanop 3.000 meter afstand herkennen en raken. Een geschikte opvolger lijkt hij dus voor de ‘Marder’ die – een halve eeuw oud – nog uit de tijd van de Koude Oorlog stamt. ‘Lijkt’, want de ‘Puma’ kampt sinds het begin met velerlei technische problemen.

Overladen

In 2013 moest Thomas de Maizière (CDU), de toenmalige minister van Defensie, toegeven dat het leger de Puma nog altijd niet in gebruik kon nemen wegens gebreken op het vlak van de elektronica, de software en zelfs vochtigheid: bij sterke regenval sijpelde er water binnen via het dakluik. De tank moest bovendien voldoen aan heel wat ‘burgerlijke standaards’. Zo moesten bijvoorbeeld de fijnstofwaarden in het achterste deel van de tank zo laag zijn dat zelfs zwangere vrouwen daar plaats zouden kunnen nemen. Ook mocht de geschutskoepel niet kunnen ronddraaien, en dit om de hoofden van de naar buiten kijkende bemanningsleden te beschermen. Hans-Peter Bartels (SPD), gewezen militair commissaris van de Bondsdag, gewaagt van een ‘Überfrachtung’, een overladen van de Puma met talloze technische eisen.

Domper op de vreugde

Het verwondert dan ook niet dat de tank pas in 2021 voor ‘gefechtstauglich’ (klaar voor de strijd) werd bevonden. Dat was hoognodig, zeker sinds bondskanselier Olaf Scholz (SPD) drie dagen na de Russische inval in Oekraïne de ‘Zeitenwende’ had verkondigd die 100 miljard euro voor de modernisering van de Bundeswehr inhield. In oktober 2022 nam hij de Puma hoogstpersoonlijk in ogenschouw. Samen met zijn partijgenote Christine Lambrecht, minister van Defensie, zou hij naar eigen zeggen kunnen vertrouwen op het leger.

Begin 2023 zou de Bundeswehr immers 42 Puma-tanks ter beschikking van de Very High Readiness Joint Task Force (VJTF) stellen. Zeker de Baltische staten rekenen op die reactie-eenheid van de NAVO die binnen de drie dagen tot de actie moet kunnen overgaan.  

Generaal-majoor Ruprecht von Butler zette echter een domper op de vreugde. In een recente ‘brandbrief’ aan de inspecteur van de landmacht en aan het ministerie van Defensie bracht hij verslag uit van een oefening van de ’10. Panzerdivision‘ met de Puma in Münster. Alle 18 ingezette Puma-tanks zouden in panne gevallen zijn. Er was sprake van kabelbranden en van gebreken aan de schutskoepel. De hooggeplaatste officier vergeleek de inzetbaarheid van de Puma tot zijn spijt met een ‘Lotteriespiel’.

Blamage

Afgelopen maandag vond er een crisisvergadering plaats in het ministerie van Defensie. Lambrecht verlangde een grondige analyse van wat er allemaal misloopt met de Puma. 18 defecte exemplaren: dat is bijna de helft van wat de Bundeswehr wilde gebruiken in de VJTF. Van inzetbaarheid van de Puma kan er vooralsnog geen sprake zijn. Een blamage is dat voor de Duitse wapenindustrie, een blamage ook voor Duitsland dat met deze panne de NAVO teleurstelt. Lambrecht heeft nu de bestelling van verdere Puma-exemplaren geannuleerd en grijpt terug op het haast 53 jaar oude, maar gemoderniseerde model van de Marder. Duitsland wil ondanks de panne zijn verplichtingen verder nakomen, en moet dat trouwens ook. Maar wat ooit een ‘Panthersprung’ was, is nu als in een spiegelbeeld veranderd in een Pumasturz, de val van de Puma. 

Dirk Rochtus doceert internationale politiek en Duitse geschiedenis aan KU Leuven/Campus Antwerpen.