In Nederland doet de rechtbank vandaag/donderdag uitspraak in de rechtszaak over het neerhalen van vlucht MH17 boven Oekraïne, ruim acht jaar na de ramp en meer dan 2,5 jaar na aanvang van het monsterproces.
Het passagiersvliegtuig van vlucht MH17 werd op 17 juli 2014 neergehaald boven Oost-Oekraïne. Het vliegtuig, een Boeing 777-200ER, was vertrokken van Schiphol en was op weg naar de Maleisische hoofdstad Kuala Lumpur. Alle 298 inzittenden kwamen om het leven, onder hen veel Nederlanders. Van de inzittenden waren er ook vier met de Belgische nationaliteit.
Na jaren van internationaal onderzoek, besloot het Openbaar Ministerie vier mannen te vervolgen: rebellenleider Igor Girkin, zijn rechterhand Sergej Doebinski, diens assistent Oleg Poelatov en garnizoenscommandant Leonid Chartsjenko. Deze drie Russen en een Oekraïner hebben volgens het OM een rol gespeeld bij het binnenhalen of het wegbrengen van de Buk-raketinstallatie waarmee het toestel uit de lucht zou zijn geschoten. In het gebied was, ook toen, een gewapend conflict gaande.
9 maart 2020 was de eerste procesdag in het zwaarbeveiligde Justitieel Complex Schiphol (JCS) in Badhoevedorp bij Schiphol. Donderdag, ruim 2,5 jaar en 68 zittingsdagen na die allereerste pro-formazitting, doet de rechtbank uitspraak. Tegen alle vier de mannen is een levenslange gevangenisstraf geëist. De verdachten hebben zich het hele proces niet in de rechtbank laten zien. Alleen Poelatov liet zich vertegenwoordigen door advocaten. Hij ontkende iedere betrokkenheid. Zijn advocaten vinden dat hij vrijgesproken moet worden.
Voor het proces is vanaf het begin veel belangstelling geweest in binnen- en buitenland. Naast het JCS stond een groot perscentrum waar honderden journalisten in konden werken. Kort na aanvang van het proces, legde het coronavirus echter alles stil en ging Nederland deels in lockdown. Nabestaanden, pers en belangstellenden waren een paar maanden niet welkom bij de zittingen en moesten die via een livestream volgen. Later werden slechts beperkte aantallen bezoekers toegelaten. De rechtbank verwacht dat de locatie op donderdag helemaal gevuld zal zijn. Voor de gelegenheid is opnieuw een tijdelijk perscentrum gebouwd, het vorige was gedurende het proces afgebroken.
Een belangrijke en beladen fase in de afgelopen 2,5 jaar was het onderdeel waarin nabestaanden aan het woord kwamen. Drie weken lang hebben tientallen van hen in de rechtbank of via een videoverbinding verteld wat de ramp voor hen heeft betekend. De rechtbankvoorzitter haalde dat tijdens de laatste zittingsdag nogmaals aan. Hij noemde het moedig en vertelde dat het proces “op ieder van ons grote indruk heeft gemaakt”.
Een ander bijzonder moment was de inspectie van de reconstructie van het neergestorte vliegtuig, in mei vorig jaar op de vliegbasis Gilze-Rijen. Dat gebeurde in een hangar op de militaire basis waarin de reconstructie van het toestel en de wrakstukken stonden opgesteld.
