Een schaterlachende Armin Laschet, gedoodverfd opvolger van Angela Merkel, ligt zwaar onder vuur wegens zijn optreden bij de watersnoodramp in Duitsland. Met het oog op de bondsdagverkiezingen in september zit hij in een lastig parket.
Augustus 2002. Ruim een maand voor de federale parlementsverkiezingen staat de Duitse bondskanselier Gerhard Schröder (SPD) er in de peilingen benepen voor. Meer dan de helft van de kiezers geeft aan dat ze een coalitie tussen de conservatieven en de liberalen wil. Schröders tijd lijkt gekomen. Tot het land wordt getroffen door massale overstromingen in Thüringen en Saksen. Rivieren veranderen van richting en treden buiten de oevers. De ravage is compleet – maar niet voor Schröder. Enkele weken later wint de sociaaldemocraat met verve de stembusgang. De liberalen en conservatieven blijven in de oppositie.
Armin-Laschet, voorzitter van de Duitse christendemocraten en gedoodverfd opvolger van bondskanselier Angela Merkel, heeft zijn Elbe-moment volledig gemist. Wat een uitgelezen kans bood, draaide uit op een regelrecht fiasco. Uitgerekend in het door overstromingen getroffen Noordrijn-Westfalen – waar Laschet minister-president is – ging hij zaterdagnamiddag de mist in. Terwijl bondspresident Frank-Walter Steinmeier na de overstromingen zijn droefenis en medeleven betuigde, stond Laschet verderop te schateren van het lachen. De tong kirrend van plezier tussen de tanden. #Laschetlacht werd in geen tijd populair op Twitter.
Met het kanselierschap komt een zekere last. Een last omdat de kleinste spontane uitspatting verkeerd kan worden geïnterpreteerd. Merkel heeft zich doorheen de jaren een gezicht aangemeten dat op gezette momenten waardigheid voor het ambt ademt. Met een bezwaard gelaat liep de afscheidnemende kanselier zondag hand in hand met een zichtbaar aangeslagen Malu Dreyer, de sociaaldemocratische president van de getroffen deelstaat Rijnland-Palts. Laschet heeft zich die houding klaarblijkelijk nog niet eigen gemaakt. Levens gingen verloren, huizen spoelden weg. ‘Een carnavalist waar kanseliersformaat nodig was’, aldus de Duitse journalist Gabor Steingart.
Met het oog op de Bondsdagverkiezingen in september een lastige kwestie voor de zestigjarige politicus. Die Wetterwende – het weerkeerpunt – schrijft Der Spiegel deze week. De overstromingen hebben het klimaatthema opnieuw bovenaan de politieke agenda geplaatst. De macht van en onmacht tegen het watergeweld kunnen de verkiezingscampagne in een nieuwe plooi leggen. ‘Armin Laschet moet zijn kans grijpen’, klink het in het zaterdagochtend verschenen nummer. Nog geen etmaal later had Laschet die eigenhandig de nek omgewrongen. ‘Ik betreur de indruk die door een gesprekssituatie is ontstaan’, liet hij in een reactie optekenen. Het kwaad was echter geschied.
Bovendien komt het wankele optreden van zaterdag niet als een volslagen verrassing. Afgelopen donderdag zei hij dat het noodweer onvoldoende aanleiding biedt om zijn klimaatpolitiek – volgens critici te weinig ambitieus – aan te passen. ‘Omdat het nu zo’n dag is, verander je het beleid niet’, liet Laschet in een interview optekenen. Een zin die hem volgens Der Spiegel nog lang zal achtervolgen. Maar vooral de neerbuigende toon tegenover de journaliste in kwestie en zijn smalende grijns tijdens het vraaggesprek leverde Laschet een brok kritiek op.
Het doet voor velen, ook binnen de eigen partij, de vraag rijzen of de deelstaatpremier überhaupt geschikt is voor het hoogste schavot in de Duitse politiek. Merkel heeft zestien jaar lang crisismanager moeten spelen – van de financieel-economische crisis tot aan de coronapandemie. Gelijkaardige gebeurtenissen waren voor Merkel voldoende reden om haar politiek aan te passen en het roer volledig om te gooien. Iets waartoe Laschet naar eigen zeggen niet bereid is. Zelfs niet nu de internetservers van zijn eigen partij door het noodweer een tijdlang niet functioneerden. Is hij wel uit het juiste hout gesneden wanneer Duitsland het water aan de lippen staat?
Het noodweer en de onvermijdelijke relatie met de klimaatverandering biedt daarentegen een buitenkans voor de getergde groenen, wiens kanselierskandidaat Annalena Baerbock al een tijdlang met een resem schandaaltjes worstelt. Hoewel Noordrijn-Westfalen de kolenuitstap intussen mee ondersteunt, staat Laschet niet bepaald om zijn krachtdadig klimaatbeleid bekend. Nu ook Zuid-Duitsland door het noodweer getroffen wordt, is de kans niet ondenkbaar dat discussies over de oorzaken van de ramp tot 26 september de debatten zullen domineren. Ook na de extreme hitte en droogte in de zomer van 2018 wisten de groenen een jaar later electoraal te profiteren. Een herhaling van dat scenario is niet ondenkbaar – zeker nu Duitse wetenschappers benadrukken dat de klimaatverandering zeker een rol speelt bij extreme regenval.
‘Lachende’ derde is echter vooral de sociaaldemocratische kanselierskandidaat en minister van Financiën Olaf Scholz. De voormalige burgemeester van Hamburg heeft tot op heden een vrij secuur parcours afgelegd dat in tegenstelling tot zijn tegenkandidaten foutloos is gebleven. Hoewel hem nog enkele donkere wolken boven het hoofd hangen, stijgt zijn partij met rasse schreden in de peilingen. Scholz – net als Baerbock – maakte meteen een vervroegd einde aan zijn vakantie om de getroffen gebieden te bezoeken. Als minister van Financiën kan hij zich onderscheiden met de noodhulp die aan getroffen bewoners zal worden verstrekt- al moet dat wel voor verkiezingsdag voelbaar worden.
Volgens een peiling van onderzoeksbureau Civey (met 2,5 procentpunt foutenmarge) zijn de sociaaldemocraten opgeklommen tot negentien procent van de stemmen. Indien de partij boven haar groene concullega’s kan uitstijgen en de christendemocraten tot de oppositiebanken worden veroordeeld, is zelfs het kanselierschap nog mogelijk. Buiten een samenwerking tussen de christendemocraten, liberalen en sociaaldemocraten behaalt geen enkele denkbare coalitie momenteel een comfortabele meerderheid in de bondsdag. Indien de CDU en Groenen blijven dalen en Die Linke niet onder de kiesdrempel verdwijnt, is de gedoodverfde coalitie tussen de twee zelfs niet langer denkbaar.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
