Frans-Duits voorstel voor Europese top met Poetin stuit op tegenkanting

Frans president Emmanuel Macron en Duits bondskanselier Angela Merkel © Belga Image

Als het van de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president Emmanuel Macron afhangt, gaat de Europese Unie opnieuw rechtstreeks met de Russische president Vladimir Poetin praten. Hun voorstel, dat donderdag besproken wordt op de Europese top in Brussel, stuit echter op tegenkanting van verschillende andere leiders.

Een week nadat Poetin in Genève een gesprek onder vier ogen heeft gehad met de Amerikaanse president Joe Biden, schuiven Merkel en Macron nu het idee naar voren dat ook de EU opnieuw met de Russische leider gaat praten. Er zou dan over thema’s worden gesproken die zowel de Unie als Rusland aangaan. ‘We moeten een agenda van gedeelde strategische belangen opstellen, bijvoorbeeld aangaande de bescherming van het klimaat, maar natuurlijk ook wat betreft domeinen als vrede en veiligheid’, zei Merkel donderdag in de Bondsdag, het Duitse parlement.

Ze sprak er zoals steeds de parlementsleden toe voor ze naar Brussel afreisde. Het wordt donderdag en vrijdag mogelijk haar laatste top. ‘Conflicten kan men het beste oplossen als men elkaar spreekt, dat hebben we ook bij de Amerikaanse president gezien’, zei ze bij haar aankomst op de top. Merkel en Macron pleiten voor een meer proactieve houding tegenover Rusland om op de aanhoudende ‘provocaties’ te kunnen reageren. Volgens Macron kan de EU niet louter ‘reactief’ optreden als het Rusland aangaat en moet ze haar strategische belangen verdedigen.

De woordvoerder van het Kremlin heeft al laten verstaan dat Poetin oren heeft naar het voorstel van Merkel en Macron om ‘een mechanisme van dialoog’ op te zetten. ‘Brussel en Moskou hebben deze dialoog ook nodig’, zei Dmitri Peskov.

Weerwerk en dialoog

Op de Europesetop zullen de staatshoofden en regeringsleiders donderdagavond hun relaties met Rusland tegen het licht houden, op basis van een rapport dat hoge vertegenwoordiger Josep Borrell vorige week presenteerde. De relaties zitten in een negatieve spiraal en zullen wellicht nog verslechteren, zei hij toen. De Spanjaard vindt dat de EU weerwerk moet bieden aan Rusland als het de mensenrechten schendt en dat de EU de pogingen van Moskou moet bemoeilijken om de Europese belangen te ondermijnen. Maar tegelijk zou de EU ook de dialoog met Rusland moeten aangaan als ze daar zelf mee gebaat is.

Het is op dat laatste punt dat Berlijn en Parijs nu inspelen, maar het valt nog te bezien of de andere Europese leiders hun relatie met Rusland willen herdefiniëren zoals Merkel en Macron het voorstellen. Meer dan één is terughoudend, bleek donderdagmiddag. ‘Dat Europa zich opnieuw zou engageren, zonder dat er sprake is van nieuwe, positieve ontwikkelingen van de kant van Rusland, zou bij onze andere partnerlanden maar vreemd overkomen’, waarschuwde president van Litouwen Gitanas Nauseda. De EU heeft ook niet de allure van de Verenigde Staten, vindt hij. ‘De VS beschikt over een strategisch wapenarsenaal. De EU niet, wij vormen een regio van principes en waarden.’

Premier Kaja Kallas van Estland vroeg zich openlijk af wat er dan veranderd is aan de Europees-Russische relaties dat een rechtstreekse communicatielijn plots gerechtvaardigd zou zijn. De EU mag niet eenzijdig het initiatief nemen, vindt ze. Ook de Letse premier Krisjanis Karins vroeg dat de Russen een inspanning doen. ‘Zoals het voorstel nu geformuleerd wordt, blijft de Krim geannexeerd en blijft Rusland oorlog voeren in het Donetsbekken, terwijl Europa de schouders ophaalt en opnieuw de dialoog aanknoopt. Het Kremlin zal dit soort politiek niet begrijpen.’

MH17

Geen enkele Europese leider leek weliswaar een veto te stellen tegen een topontmoeting met Poetin, maar de Nederlandse premier Mark Rutte wil daar in ieder geval niet aan deelnemen. ‘Ik heb niets tegen een ontmoeting van de twee presidenten (Charles Michel van de Europese Raad en Ursula von der Leyen van de Commissie, red.) met Poetin, maar ik zal daar zelf niet aan deelnemen.’ De reden? ‘MH17!’, riep Rutte naar de camera’s.

Wie het alvast een zeer slecht idee vindt dat Europa en Moskou opnieuw met elkaar gaan praten, is de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmitro Kuleba. Hij vreest dat zo’n dialoog het actieve sanctieregime tegenover Moskou zal ondermijnen, ook al zouden de Europese leiders zich ertoe engageren bijkomende sancties aan te nemen – parallel dus aan een formeel voorstel om de dialoog aan te knopen. Uit de ontwerpconclusies moet alvast blijken dat Borrell gevraagd wordt nieuwe sancties voor te bereiden ten aanzien van wie ‘destabiliserende acties’ onderneemt.

Partner Content