In een uiteenzetting voor de EU-ambassadeurs toonde Europees Buitenlandvertegenwoordiger Josep Borrell zich bijzonder scherp voor de Unie.
Dinsdagvoormiddag sprak Hoge Vertegenwoordiger van het Europees Buitenlandbeleid Josep Borrell – min of meer de Europese buitenlandminister – de EU-ambassadeurs toe in Brussel. In zijn toespraak kwam de Spanjaard, tevens vicevoorzitter van de Europese Commissie, ook terug op de grootschalige inval van Rusland in Oekraïne.
Borrell was niet karig met zelfkritiek. ‘In Brussel vertelden de Amerikanen ons dat er oorlog zou komen. Maar we weigerden hen te geloven. Ik herinner me nog dat Anthony Blinken (de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, nvdr) me telefoneerde om te zeggen dat het dit weekend zou gaan gebeuren’, vertelde de voormalige Spaanse minister van Buitenlandse Zaken.
Nog voor het begin van de Russische grootschalige invasie schreef Knack al dat er over de motieven van Rusland meningsverschillen bestonden tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten. Midden februari liet de militaire attaché van de Europese delegatie aan de ambassadeurs van de lidstaten weten dat de Europese Unie niet rekende op een Russische escalatie.
En dat in tegenstelling tot hetgeen waarvoor de Verenigde Staten wel waarschuwden. ‘De informatie waarover de EU en de VS beschikken is identiek, maar de interpretatieverschillen zijn het resultaat van politieke beslissingen aan de zijde van de Verenigde Staten’, klonk het toen.
Daar hield Borrell het niet bij. ‘We hebben de capaciteit van Poetin om met massamobilisatie en nucleaire dreiging te escaleren niet zien aankomen. Maandenlang hebben we gepraat over een Europese militaire trainingsmissie in Oekraïne. “Nee, komaan, Oekraïne, trainingsmissie, militairen …”, dachten we. En dan boom [sic], dan kwam de oorlog en zeiden de mensen plots dat we dat wel hadden moeten doen.’
Ook Oekraïens president Volodymyr Zelensky uitte eerder al kritiek op de slome reactie na het begin van de Russische invasie. ‘We zijn dankbaar om de sancties (tegen Rusland, nvdr). Het zijn krachtige stappen, maar ze kwamen ook allemaal wat laat’, zei hij eind maart via videoverbinding aan de Europese staatshoofden en regeringsleiders.
Borrell stond ook stil bij de bredere geopolitieke ontwikkelingen, en dan vooral over de positie van Europa op het wereldtoneel. ‘De veiligheidsuitdagingen nemen toe en de interne cohesie staat onder druk’. ‘De Verenigde Staten namen onze veiligheid lang voor hun rekening. Rusland en China bezorgden met hun energie en markt de basis voor onze welvaart. Het is een wereld die niet meer bestaat’, aldus Borrell.