Tegen de achtergrond van de ‘historische’ beslissing over Oekraïne en Moldavië willen de staatshoofden en regeringsleiders van de Europese Unie ook het toetredingsperspectief van de Westelijke Balkanlanden nieuw leven inblazen. Er wordt fors druk gezet op Bulgarije om de start van de onderhandelingen met Noord-Macedonië en Albanië de komende dagen te deblokkeren en de leiders zijn ook bereid om het kandidaat-lidmaatschap van Bosnië-Herzegovina opnieuw onder de loep te nemen.
Amper vier maanden na de indiening van hun aanvraag besloten de Europese leiders donderdagavond op een top in Brussel om Oekraïne en Moldavië kandidaat-lidstaat te maken. Dat ze zo snel een zo ingrijpende beslissing namen, heeft uiteraard alles te maken met de Russische invasie van Oekraïne. ‘We zijn dit verplicht aan het Oekraïense volk’, zei de Franse president Emmanuel Macron, die erkende dat het ook om ‘een politieke beslissing’ gaat.
Noord-Macedonië voelt zich dupe
Het neemt niet weg dat verscheidene kandidaat-lidstaten uit de regio van de Westelijke Balkan donderdagochtend ontgoocheld hadden gereageerd op het gebrek aan vooruitgang in hun toetredingsproces. Hun ongenoegen ontlokte nadien een urenlang debat onder de 27 leiders, die beseften dat er een signaal nodig is. In de conclusies van de top spreken ze dan ook hun ‘volledig en ondubbelzinnig engagement voor het perspectief van EU-lidmaatschap van de Westelijke Balkan’ uit en dringen ze aan op ‘een versnelling van het toetredingsproces’.
Noord-Macedonië met name voelt zich de dupe. Het land diende al in 2004 een aanvraag in en verwierf een jaar later de status van kandidaat-lidstaat. Het land veranderde op Europees verzoek zijn naam en grondwet, en toch zijn de toetredingsonderhandelingen nog niet begonnen. Na Griekenland ligt nu Bulgarije dwars vanwege historische regionale disputen. Door de twist tussen Sofia en Skopje kunnen bovendien de gesprekken met Albanië nog niet van start gaan.
Ondanks de politieke crisis in Bulgarije, waar de regering van premier Kiril Petkov woensdag een vertrouwensstemming in het parlement verloor, spraken verscheidene Europese leiders donderdag de hoop uit dat er ‘de komende dagen’ een doorbraak kan geforceerd worden en het Bulgaarse veto kan opgeheven worden. Het Franse EU-voorzitterschap heeft een compromisvoorstel op tafel gelegd. Het Bulgaarse parlement zou er morgen/vrijdag in plenaire zitting over stemmen.
Bosnië-Herzegovina
Oostenrijk, Hongarije, Slovenië en Kroatië braken een lans om in navolging van Oekraïne en Moldavië ook Bosnië-Herzegovina alvast het statuut van kandidaat-lidstaat toe te kennen. Zo ver wilden de andere leiders niet gaan. Vooral België, Nederland, Denemarken en Portugal stonden op de rem. De leiders verklaren wel dat ze ‘klaar zijn’ om het land het statuut van kandidaat-lid te geven en vragen de Commissie om onverwijld een rapport te maken over de veertien kernprioriteiten die Bosnië-Herzegovina al in 2019 gevraagd werd aan te pakken. Op basis van dat rapport zullen ze zich opnieuw over het kandidaat-lidmaatschap buigen. Off the record valt evenwel te horen dat voorlopig nog maar 2 van de 14 prioriteiten vervuld zijn.
‘Bovendien worden er in oktober verkiezingen gehouden in Bosnië. Het zal een wonder zijn als er nog een stuk of 2 andere prioriteiten worden uitgevoerd’, zegt een EU-diplomaat. Het is dan ook koffiedik kijken welke politieke conclusie de Commissie over enkele maanden zal trekken. De Europese leiders drukken de politieke kopstukken in Sarajevo wel op het hart om sowieso het politieke akkoord dat ze eerder deze maand sloten uit te voeren en zo de stabiliteit van het land te garanderen. De vooropgestelde grondwettelijke en electorale hervormingen moeten snel worden doorgevoerd, om Bosnië en Herzegovina toe te laten ‘resoluut vooruitgang te boeken op zijn Europees pad’.
