Europese energiecrisis: België duwt Europa verder naar prijsplafond

Premier Alexander De Croo. © Belga
Kamiel Vermeylen

Voor de tweede keer deze week toont de regering-De Croo zich tevreden met de Europese onderhandelingen over de energiecrisis. De spanningen tussen Duitsland en Frankrijk overschaduwen de gesprekken.

De verwachtingen naar aanloop van de Europese top donderdag en vrijdag waren wegens de energieprijzen nogmaals hooggespannen. Al maanden wordt er op Europees niveau gezocht naar snelle ingrepen, al maanden bestaan er spanningen over een evenwicht tussen gasbevoorrading, goedkopere prijzen en de mate waarin de vrije energiemarkt moet worden gereguleerd.

België moet zich als doorvoerland niet al te veel zorgen maken om de hoeveelheden, maar over de prijzen is het wel bezorgd. Zo toont de regering-De Croo zich al lang groot voorstander van een dynamische corridor waartussen de prijs voor aardgastransacties mag fluctueren. In andere landen, Duitsland op kop, vreest men evenwel dat zo’n ingreep de invoer van gas zal belemmeren. De prijs en de leveringen hangen dus onverminderd met elkaar samen, en dat maakt de discussies erg complex.

Belangrijke stap

Dat bleek ook uit de gesprekken donderdag, die tot ver in de nacht doorgingen. Ondanks het getouwtrek heeft het Belgische voorstel over de corridor de discussies de afgelopen dagen overleefd. Er is overeenstemming bereikt, klinkt het in de conclusies. ‘Het was vooral belangrijk om het element van de corridor te bewaren’, klinkt het in regeringskringen. De staatshoofden en regeringsleiders – de ene al wat voorzichtiger dan de andere – zich ditmaal wel achter het principe van een prijscorridor. En dat is hoe dan ook een belangrijke stap.

De boodschap aan de markten moet zijn dat Europa bereid is om in te grijpen, luidt het.

Maar daarmee zijn nog niet alle kwesties uitgeklaard. Er bestaat bijvoorbeeld nog discussie over de vraag hoe lang zo’n prijscorridor mag bestaan. Nederland wil dat het systeem pas ophoudt wanneer er een nieuwe Europese maatstaf bestaat die de gasprijzen bepaalt. België meent daarentegen dat de prijscorridor steeds als noodinstrument beschikbaar moet blijven. De boodschap aan de markten moet zijn dat Europa bereid is om in te grijpen, luidt het. Dat de gasprijzen na de overeenstemming van donderdag daalden, ziet de regering-De Croo als een bewijs voor die stelling.

Er is dus een algemeen politiek akkoord, maar daarmee is het werk niet gedaan. Ook de technische uitwerking en implementatie vergt nog werk. Nog steeds een open vraag, bijvoorbeeld: hoe moeten de verplichte groepsaankopen werken? In tegenstelling tot bij de gemeenschappelijke aankopen van vaccins tijdens de coronacrisis, moeten ditmaal niet lidstaten, maar de energiebedrijven de handen in elkaar slaan. Maar welk bedrijf uiteindelijk de energiebedrijven zal vertegenwoordigen, hoe zullen de leveringen plaatsvinden en aan welke prijs zulke aankopen moeten plaatsvinden?

De gelijkgestemde lidstaten, België, Griekenland, Italië en Polen – die al vier werken lang nauw samenwerken – mogen maandagavond alvast aan tafel bij de Europese Commissie om hun ideeën te delen. Woensdag verzamelen Groen-minister Tinne Van der Straeten met haar Europese collega’s om één en ander de boel verder uit te werken, midden november wordt over de kwestie een nieuwe vergadering verwacht. In diplomatieke kringen valt te horen dat er pas tegen dan een overeenkomst uit de bus zou kunnen komen.

Frans-Duitse spanningen

Vraag is of Frankrijk en Duitsland tegen dan hun meningsverschillen kunnen bijleggen. Want het klettert tussen Parijs en Berlijn. Dat Frans president Emmanuel Macron openlijk zei dat Duitsland in Europa geïsoleerd staat, is een diplomatieke klets zoals die tussen de twee zelden wordt uitgedeeld. Eerder maakte Macron Duitsland diets dat het stilaan tijd is voor Europese solidariteit. De moeilijke betrekkingen laten ook in de praktijk merken. De langverwachte conferentie tussen beide landen die normaal gesproken volgende week moest plaatsvinden wordt uitgesteld tot januari. En ook op de Europese top van gisteren en vandaag is het volgens ingewijden ‘voelbaar’ dat de twee momenteel moeilijk door dezelfde deur kunnen. ‘Dat is problematisch voor Europa’, klinkt het.

Hoewel er onder meer meningsverschillen bestaan op vlak van defensie zijn de spanningen vooral te herleiden tot de energiecrisis. Net als de regering-De Croo is men ook in het Élysée niet opgezet met de manier waarop Duitsland de afgelopen maanden voor zichzelf heeft gereden. Natuurlijk bestaat er begrip voor het feit dat Duitsland de bevoorrading wil garanderen en dat doet om zijn economie – en dus de Europese – te beschermen. Maar het gevoel bestaat dat Berlijn geen rekening houdt met de negatieve effecten voor de directe omgeving van de Duitse energiemaatregelen. Denk maar aan de vrees voor oneerlijke concurrentie omdat Duitsland tot het einde van 2023 200 miljard euro steun voor het bedrijfsleven uittrekt.

Waar is de Europese reflex van Duitsland?

Ontbreekt het Scholz aan een Europese reflex die zijn voorgangster Angela Merkel tijdens de laatste jaren van haar kanselierschap wel toonde? Een Europese diplomaat: ‘Als Duits minister van Financiën zette Scholz van 2017 tot 2021 op het Europese toneel de lijnen uit. Duitsland zwaait op dat domein eenvoudigweg de plak. Maar bij de Europese staatshoofden en regeringsleiders heeft niet één iemand het zomaar voor het zeggen. Dat lijkt bij Scholz nog niet helemaal doorgedrongen.’ Wat de onvoorspelbaarheid van de Duitsers vergroot, is het feit dat het land voor de eerste keer een driepartijencoalitie kent. Die samenwerking blijkt niet altijd even gemakkelijk.

Ook Frankrijk ligt overigens dwars, en wel over de verlenging van de MidCat-pijplijn van Spanje tot Duitsland. Die zou tussen Spanje en Duitsland gas, en op termijn ook waterstof, voor industriële doeleinden moeten kunnen vervoeren. In Berlijn meent men dat Parijs dubbel spel speelt. Macron, zo klinkt het, zou wegens de geplande modernisering van het Franse nucleaire park vooral elektriciteit naar Duitsland willen blijven exporteren. Aangezien zij bezorgd is om de gasbevoorrading, wordt dat door de regering-Scholz niet bepaald geapprecieerd. In plaats van de MidCat-pijplijn te verlengen, sloten Spanje, Frankrijk en Portugal een akkoord over een verbinding die via zee van Barcelona naar Marseille zal lopen. Maar hoewel ook Duitsland net zoals Portugal bij de gesprekken aanwezig was, wordt die eerste veelbetekenend niet vermeld op het akkoord.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content