Na de diplomatieke rel tussen Frankrijk en Italië over de opvarenden van het reddingsschip Ocean Viking heeft de Europese Commissie een actieplan met 20 maatregelen klaargestoomd in een poging om de situatie op de migratieroute van Libië en Tunesië naar Italië onder controle te krijgen. De Commissie bepleit een krachtdadiger terugkeerbeleid, maar ook meer solidariteit onder de lidstaten bij de opvang van asielzoekers.
Sinds begin dit jaar arriveerden via de zogenaamde centrale Middellandse Zeeroute al meer dan 90.000 mensen in de Europese Unie. Dat is 50 procent meer dan in 2021. De meesten van hen komen uit landen als Egypte, Tunesië en Bangladesh. ‘We moeten er rekening mee houden dat een duidelijke meerderheid geen internationale bescherming nodig heeft’, zei Eurocommissaris Ylva Johansson maandag bij de presentatie van het plan.
Het is volgens Johansson dan ook zaak om nauwer samen te werken met internationale organisaties, landen van oorsprong en transitlanden om vertrekkers te ontmoedigen en mensen zonder recht op asiel sneller te laten terugkeren. De nauwe samenwerking met Niger bijvoorbeeld heeft dit jaar geleid tot een sterke afname van het aantal mensen uit het zuiden van de Sahara, zo stipte ze aan.
Johansson zelf reisde vorige week naar Bangladesh, het land vanwaaruit dit jaar al 11.000 migranten via Libië de EU bereikten. ‘Ik verwacht dat het aantal terugkeerders naar Bangladesh aanzienlijk zal toenemen’, maakte ze zich sterk. Tegelijkertijd beklemtoonde ze ook de nood aan legale migratiekanalen. ‘We hebben ook arbeidsmigratie nodig, maar het moet op een geordende manier gebeuren.’
Daarnaast wil de Commissie meer coördinatie bij de zoek- en reddingsacties op zee. Aan de plicht om mensen op zee te redden kan niet getornd worden, stelde Johansson, maar ze is wel gewonnen voor een duidelijker kader en richtlijnen in het kader van de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) over schepen van ngo’s die actief zijn op zee. ‘Aan de huidige uitdagingen was uiteraard niet gedacht toen het zeerecht voor het eerst werd afgesproken.’
Ook wil de Commissie dat er meer uitvoering wordt gegeven aan het vrijwillige solidariteitsmechanisme dat een twintigtal Europese landen deze zomer hadden afgesproken om de frontliniestaten als Italië te ontlasten. Er werd beloofd om 8.000 asielzoekers op één jaar tijd over te nemen, maar tot dusver zijn er slechts een honderdtal overgebracht naar andere landen. ‘Het ritme moet opgevoerd worden’, zei Johansson.
Johansson beklemtoonde tenslotte nogmaals dat de situatie enkel duurzaam aangepakt kan worden wanneer de lidstaten het eindelijk eens raken over de hervorming van het migratie- en asielbeleid dat ze twee jaar geleden op tafel heeft gelegd.
Dat vormt echter al jaren een splijtzwam onder de lidstaten. Dat werd onlangs nog eens geïllustreerd door een forse diplomatieke rel tussen Frankrijk en Italië over de Ocean Viking. Nadat de regering van premier Giorgia Meloni had geweigerd het schip te laten aanmeren, liet de Franse regering uiteindelijk de opvarenden aan land komen in Frankrijk, maar als protest schorste Parijs meteen de beloofde overname van 3.500 asielzoekers uit Italië.
Het actieplan wordt vrijdag besproken op een buitengewone bijeenkomst van de Europese ministers bevoegd voor asiel en migratie.
