‘Europa kan er beter van uitgaan dat Nord Stream dicht blijft, anders blijft Poetin met onze voeten spelen’

Op de foto zijn het niet meer dan een paar bruine vlekken op een spaghetti van groene, zwarte en rode kabels, maar toch waren ze hét nieuws van het weekend. Onwaarschijnlijk maar waar: een plasje olie op de ‘kabel-stekkerverbinding’ van een turbine bezorgde onze leiders nog meer hoofdpijn dan ze al hadden. Volgens Gazprom gaat het om een belangrijk ‘technisch mankement’ in de machinerie, zo liet het vrijdag weten in het Telegram-bericht bij de foto. Want precies dat olielek zou het Russische staatsbedrijf hebben doen beslissen om de gastoevoer via de Nord Stream-pijplijn volledig dicht te draaien.

In werkelijkheid is daar weinig van aan. Het is het zoveelste onzinverhaal van het Kremlin. Voor Vladimir Poetin is het sowieso slim om een defect te fingeren, maar de eigenaardige foto past ook perfect bij zijn cynische oorlogscommunicatie van de afgelopen maanden. Je ziet een turbine, maar eigenlijk is het een middelvinger. Een middelvinger die afgelopen maandag de gasprijzen maar liefst een kwart hoger joeg.

Het spel van Poetin heeft grote gevolgen. Overal in Europa overwegen ceo’s van industriële bedrijven een deel van de productie stil te leggen of hebben ze dat al gedaan. In eigen land laat Sioen een fabriek in Moeskroen op halve kracht draaien, onder meer omdat de textielfabrikant niet langer kan concurreren met Europese landen waar de energieprijzen gesubsidieerd worden, zoals Frankrijk of Spanje. De garenproductie van tapijtfabrikant Balta-Victoria in Wielsbeke ligt al weken stil. Kunstmestproducent Yara liet twee weken terug al weten dat hij zijn fabriek in het Waalse Tertre sluit.

Europa kan er beter van uitgaan dat Nord Stream dicht blijft, anders blijft Poetin met onze voeten spelen.

In een interview in De Tijd ging Geert Van Poelvoorde vorige week nog verder. De Europese ceo van staalgigant ArcelorMittal waarschuwde dat Europa stilaan zijn industriële weefsel dreigt te verliezen. Van Poelvoorde heeft zelf al sluitingen in onder meer Bremen, Hamburg en Duinkerke moeten aankondigen, en importeert nu goedkopere staalproducten uit Brazilië. Dat draai je niet zomaar terug: ‘Zodra die aanvoerlijnen er zijn, zullen ze niet meer verdwijnen.’ Premier Alexander De Croo (Open VLD) kreeg de afgelopen dagen kritiek vanwege zijn uitspraak dat er vijf à tien moeilijke winters op ons afkomen. Dat zou nog een conservatieve schatting kunnen zijn. Er is zo langzaamaan een beetje paniek.

Eindelijk, zou je kunnen zeggen. In verschillende interviews voerde Charles Michel vorige week de druk op Ursula von der Leyen op. De voorzitter van de Europese Raad vindt dat de Commissievoorzitster met de voeten sleept. Dat is zacht uitgedrukt. Vorige week zei Von der Leyen dat ze ‘binnen enkele weken’ een noodmechanisme zou voorstellen. Je hoeft geen ammoniakproducent te zijn om daar een beetje zenuwachtig van te worden.

Het is waar: Von der Leyen is met handen en voeten gebonden aan de grote lidstaten en dan vooral Duitsland. Dat remt haar af. Nu Berlijn eindelijk ook iets ziet in een marktinterventie – een prijsplafond bijvoorbeeld – zou ze sneller moeten kunnen gaan. Maar het denkspoor van de groepsaankopen, dat Michel al maanden verdedigt, is minstens even interessant. Met groepsaankopen zou Europa zijn volle gewicht in de schaal kunnen werpen. Over dat principe had de Commissie een half jaar geleden al een akkoord – het ‘EU Energy Platform’ moest dat fiksen – maar de lidstaten zijn individueel met andere leveranciers beginnen te onderhandelen.

Tot nog toe is de solidariteit met Oekraïne intact gebleven: beperkt maar reëel. Denk aan de sancties, de opvang voor vluchtelingen en de afbouw van de energiestromen uit Rusland. Maar vandaag schijnt de zon nog. Als het kwik deze winter naar nul duikt, zal het veel lastiger worden om niet toe te geven aan de verlokkingen van het goedkope Russische gas.

Dat we het been stijf houden is van existentieel belang. Nu moeten we bewijzen dat onze verontwaardiging na de inval in februari meer was dan wat theater. Als we de pijn van de facturen zo veel mogelijk verzachten en de andere kosten verstandig verdelen – dat wil zeggen: niet alleen de armen laten opdraaien, maar ook de elite en de middenklasse – zijn die hoge prijzen een al bij al aanvaardbare prijs voor het verzet tegen de grootheidswaanzin van Poetin. Europa kan er beter van uitgaan dat Nord Stream dicht blijft, welke fratsen Gazprom ook nog mag lanceren. Als we dat niet doen, zal Moskou met onze voeten blijven spelen. Europa moet doorpakken, en wel nu.