De ‘Macronie’ komt in ademnood bij de Franse gemeenteraadsverkiezingen

Emmanuel Macron © belga

Zondag vindt in Frankrijk de tweede ronde van de gemeenteraadsverkiezingen plaats. President Emmanuel Macron wil zo snel mogelijk die bladzijde omslaan, want zijn partij, La République en Marche, doet het barslecht.

De Franse pers focust graag op de gepolariseerde verkiezingsstrijd in de grote steden, maar het merendeel van de zittende burgemeesters in de kleine gemeenten, zowel van links als rechts, werden al in de eerste ronde herverkozen.

Ondanks hun magere score bij de Europese verkiezingen van vorig jaar hielden Les Républicains (LR) in de kleinere provinciesteden stand. Maar in een aantal grote steden als Marseille, Toulouse, Nancy, Montpellier, Tours en Bordeaux dreigt LR haar meerderheid te verliezen aan groen-linkse eenheidslijsten. In de tweede grootste stad, Marseille, al 25 jaar een bolwerk van republikeins rechts, lijkt de huidige LR-kandidate Martine Vassal, verzwakt door een dissidente lijst, het onderspit te delven tegen de linkse alliantie Le Printemps Marseillais-Gauche Unie, aangevoerd door de tot voor kort onbekende groene kandidate Michèle Rubirola.

De situatie in Marseille is tekenend voor de hergroepering bij links in de grote steden. Omdat de groenen van Ecologie.Europe.Les Verts (EELV) momenteel de grootste partij zijn op links leveren ze vaak de lijsttrekker. De groen-linkse lijsten bevatten naast socialisten en communisten ook kandidaten van het radicaal-linkse La France Insoumise, de beweging van Jean-Luc Mélenchon.

De oude breuklijn links-rechts is terug van weggeweest.

Vincent Tiberj, professor aan de faculteit SciencesPo in Bordeaux

Naast de linkse eenheidslijsten hebben ook PS-kopstukken in de traditionele machtsbastions als Nantes, Rennes, Le Mans en Clermont-Ferrand uitzicht op een verlenging van hun burgemeestersmandaat. Ook in Parijs kwam PS-burgemeester Anne Hidalgo met ruime voorsprong op LR-kandidate Rachida Dati en LREM-kandidate Agnès Buzyn uit de eerste ronde en heeft haar voorsprong in enkele peilingen nog vergroot.

Maar in Rijsel wordt de onaantastbaar geachte socialistische burgemeester Martine Aubry nu het vuur aan de schenen gelegd door haar groene rivaal Stéphane Baly van de EELV (Ecologie.Europe.Les Verts). Aubry, de dochter van voormalig Europees Commissievoorzitter Jacques Delors, maakte een eind aan een veertigjarige samenwerking met de groenen. Omdat rechtse lijsten in Rijsel kansloos zijn, roepen ze op om een dam op te werpen tegen ‘De Groene Avonturier Baly’ door op de gematigde socialiste Aubry te stemmen.

Het is stilaan een traditie in Frankrijk dat de partij van de president halfweg de regeerperiode in de gemeenteraadsverkiezingen wordt afgestraft. In 2014 kozen de Fransen onder de socialistische PS-regering van François Hollande massaal gemeentebesturen met een rechtse meerderheid.

Ook in deze gemeenteraadsverkiezingen is La République en Marche (LRM), de nieuwe centrumpartij van president Emmanuel Macron, nog maar een schim van de partij die in de parlementsverkiezingen van 2017 met een absolute meerderheid de andere partijen wegveegde.

De partij die naast gematigde PS- en centrumrechtse dissidenten een groot aantal parlementariërs bevat die Macron uit het middenveld liet recruteren. Ze hebben weinig politieke ervaring en nauwelijks een achterban. Daardoor mist LRM de lokale verankering van traditionele partijen als LR en de PS.

In meer dan 300 steden sloot ze al in de eerste ronde een alliantie met centrumrechts en waar ze alleen opkwam, kwam ze bijna nergens verder dan een derde plaats achter het plaatselijke rechtse en linkse blok, stelt Vincent Tiberj, professor aan de faculteit SciencesPo aan de universiteit van Bordeaux vast. ‘De LREM-allianties met centrumrechts hebben vooral de positie van de zittende rechtse burgemeesters versterkt. Maar door die allianties heeft de LRM-slogan “zowel links als rechts” elke betekenis verloren en is de oude breuklijn links-rechts terug van weggeweest.’

Het linkse kiespubliek heeft Macron de rug toeggekeerd door de vele onpopulaire hervormingen die hij heeft doorgevoerd, aldus Tiberj. De afschaffing van de Solidariteitsbelasting op de grote Fortuinen (ISF), de soepelere ontslagregeling in bedrijven, de flexibilisering van de arbeidsmarkt en de hervorming van de pensioenen hebben de voormalige socialist Macron het imago opgeleverd van een bedrijfsvriendelijke liberaal, die geen oog heeft voor sociale noden en de lagere inkomens.

Omdat hij ook niet bereid is tot dialoog, hebben zijn hervormingen voortdurend sociale onrust gecreëerd, die de economie flink wat schade toebracht. De wegblokkades en demonstraties van de gele hesjes, de spoorwegstakingen en die tegen de hervorming van de pensioenen hebben miljarden gekost.

Ook intern begint het te rommelen bij de LRM. Macrons autoritaire topdownstijl veroorzaakt steeds vaker rebellie en er vormde zich een fractie ‘en commun’, die een socialere en groenere koers wil. 26 dissidente parlementairen verlieten de partij, zodat ze terugviel op 281 zitjes en haar volstrekte meerderheid verloor. Maar dankzij haar bestuurscoalitie met de centrumpartij MoDem komt haar meerderheid voorlopig niet in gevaar.

LRM mist de lokale verankering van traditionele partijen als LR en de PS.

Europees en ecologisch wist Macron recent wel enkele succesjes te boeken met zijn door Angela Merkel gesteunde Europese herstelfonds en zijn Burgerconventie voor het Klimaat, die de ecologische transitie moest voorbereiden, maar als hij moet kiezen tussen economische en ecologische belangen kiest hij steeds voor de economie, aldus Tiberj.

Heel wat groene kiezers haakten al af toen de groene minister van ecologie, Nicolas Hulot, in augustus 2018 opstapte. Nu in steden als Straatsburg, Lyon, Toulouse, Clermont-Ferrand en Bordeaux het LRM voor de tweede ronde allianties heeft gesloten met les Républicains tegen groen-links, bekent Macron kleur, vinden ze.

Nog bonter maakt de voormalige PS-burgemeester Gérard Collomb het in de derde stad, Lyon. Hij maakte als één van de eerste PS-ers de overstap naar Macron en omschreef zijn welvarende en bedrijfsvriendelijke stad als ‘het labo van de Macronie’.

Na anderhalf jaar te hebben gediend als minister van Binnenlandse Zaken, keerde hij in 2018 misnoegd naar Lyon terug. Maar in de eerste ronde voor de metropool Grand Lyon kwam hij niet verder dan een vierde plaats en gooide het op een akkoordje met Les Républicains tegen de leidende groen-linkse alliantie van Bruno Bernard, die tal van PS-ers telt.

Macron zal ongetwijfeld zo snel mogelijk de pagina van de ‘municipales’ willen omslaan. In de laatste twee jaar van zijn quinquennat moet hij zichzelf in positie brengen voor de volgende presidentsverkiezingen in 2022. De vraag is: doet hij dat met de centrumrechtse premier Edouard Philippe of met een herschikte regering, die een groenere en meer sociale koers vaart?

Tijdens de coronacrisis bleef hij bijna onzichtbaar, terwijl Philippe het crisismanagement waarnam en het land uit de lockdown leidde. Philippe is nu populairder dan Macron zelf, maar hij is ook kandidaat om zichzelf op te volgen als notabene LR-burgemeester van Le Havre, een elegante exit voor het geval Macron hem bedankt.

Maar Tiberj meent dat Macron onvoldoende tijd rest om zijn regering grondig te herschikken en een nieuwe koers te varen. Halfweg 2021 begint immers de verkiezingscampagne al. ‘Macron mikt op een nieuw duel tegen Marine Le Pen, zoals in 2017 en tijdens de Europese verkiezingen van 2019. Hij wil een confrontatie met een gematigde tegenkandidaat van links of rechts vermijden.’

Lukt het hem, dan staan de twee verliezers van deze gemeenteraadsverkiezingen tegenover elkaar, want het extreemrechtse Rassemblement National zal naar schatting ongeveer de helft van zijn 1500 gemeenteraadsleden verliezen.

En voor elke burgemeesterszetel staat het tegenover een ‘front républicain’, waarbij minder goed geplaatste lijsten zich terugtrekken en oproepen om op de best geplaatste tegenkandidaat van het RN te stemmen. Maar het zou verbazen dat gezien de onvrede bij linkse kiezers er niet minstens een poging wordt ondernomen om ook daar met een al dan niet groene eenheidskandidaat uit te pakken.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content