Crisis in het Verenigd Koninkrijk: druk op premier Truss loopt verder op
De druk op de Britse eerste minister Liz Truss loopt verder op na een chaotische episode in het Britse Lagerhuis woensdagavond. Vooral binnen de Conservatieve fractie in het parlement loopt de frustratie hoog op.
Liz Truss beleeft een op zijn zachtst gezegd stormachtige start van haar premierschap. Nadat ze eerst haar vertrouweling en minister van Financiën Kwasi Kwarteng na amper vijf weken aan de deur moest zetten omdat de budgetplannen die hij samen met haar had uitgewerkt de financiële markten zo de kast op joegen dat de Bank of England moest ingrijpen, stapte minister van Binnenlandse Zaken Suella Braverman woensdag op. Dat deed ze officieel omdat ze slordig zou zijn geweest met vertrouwelijke communicatie, maar Braverman schreef ook een vlammende ontslagbrief waarin ze met scherp schoot op de regering.
Daarmee was de lijdensweg voor Truss woensdag echter nog niet voorbij. In het parlement bracht oppositiepartij Labour een motie tegen schaliegasboringen ter stemming. De premier kondigde bij haar verkiezing al aan dat ze het verbod op fracking zou opheffen, maar veel Tories verzetten zich tegen de controversiële boringen op het grondgebied van hun kiesdistrict.
De regering besliste echter om de stemming te verheffen tot een soort van vertrouwensstemming: de ‘chief whip’, de fractieleider die verantwoordelijk is voor de partijdiscipline in het Lagerhuis, kreeg marsorders om de parlementsleden die tegen de regering zouden stemmen de facto uit de fractie te zetten.
Wat volgde was een chaotisch tafereel, met kwade Tories die weigerden te stemmen en anderen die volgens ooggetuigen fysiek in de juiste ‘voting lobby’ werden gedwongen. Volgens de Britse openbare omroep BBC getuigden parlementsleden over ‘pesterijen’ en ‘fysiek geweld’ vanwege collega-parlementsleden én ministers, Labour-parlementslid Chris Bryant vroeg om een officieel onderzoek. Fractieleider Wendy Morton en haar adjunct zouden zijn opgestapt, al ontkende Downing Street 10 dat enkele uren later formeel.
De regering Truss heeft de stemming uiteindelijk gewonnen, maar 40 parlementsleden onder wie ook de chief whip stemden niet mee. De frustratie in de fractie, ook bij enkele gerespecteerde oudgedienden, liep woensdagavond erg hoog op.
‘Dit is een absolute schande’, zei Charles Walker, die al 17 jaar in het Lagerhuis zit voor de Tories, in een interview aan de BBC. ‘Ik zou dit beter niet zeggen, maar ik hoop dat het het waard was voor alle mensen die Liz Truss in Number 10 (Downing Street, de ambtswoning van de premier, red.) hebben gezet, want de schade die ze hebben toegebracht aan de partij is enorm. Ik heb genoeg van talentloze mensen die het juiste vakje aankruisen niet omdat dat in het nationaal belang is, maar omdat het in hun persoonlijk belang is, om minister te kunnen worden.’
Walker kreeg openlijke steun van verschillende van zijn collega-parlementsleden. Voormalig Brexitonderhandelaar onder Truss’ voorganger Boris Johnson David Frost riep de premier op om ‘zo snel mogelijk’ ontslag te nemen.
Truss heeft voorlopig nog het vertrouwen van haar kabinet, blijkt uit een verklaring van minister van Transport Anne-Marie Trevelyan donderdagmorgen aan de BBC. Maar volgens verschillende Britse media wordt het voor Truss erg moeilijk om hier nog van terug te komen.
De Conservatieve partij heeft echter niet meteen een voor de hand liggende opvolger voor Truss in de rangen. Bovendien is het maar de vraag of de Tories nog maar eens een interne leiderschapsverkiezing kunnen organiseren zonder dat de druk om algemene verkiezingen uit te roepen onhoudbaar wordt.