De Litouwse autoriteiten hebben duizenden migranten en vluchtelingen willekeurig vastgehouden in gemilitariseerde centra, waar ze werden onderworpen aan onmenselijke omstandigheden, foltering en andere vormen van mishandeling.
Dat schrijft Amnesty International in een rapport dat maandag gepubliceerd werd. Hoe deze mensen behandeld zijn, staat in schril contrast met de opvang van mensen uit Oekraïne, aldus de mensenrechtenorganisatie.
In juli vorig jaar namen de Litouwse wetgevers nieuwe wetgeving aan die de automatische detentie voorschrijft van mensen die op illegale wijze het grondgebied zijn binnengekomen. Dat deden ze toen steeds meer migranten vanuit Wit-Rusland de grens probeerden over te steken. De autoriteiten noemen de detentie zelf ’tijdelijke huisvesting’.
Amnesty International bezocht twee van die detentiecentra, Kybartai en Medininkai Foreigners’ Registration Centres (FRC’s), en voerde gesprekken met 31 mensen. In het rapport documenteert de mensenrechtenorganisatie hoe vluchtelingen en migranten maandenlang zijn vastgehouden in ‘de erbarmelijke centra’. Die hebben veel weg van een gevangenis en er was onvoldoende toegang tot sanitaire voorzieningen en gezondheidszorg, aldus het rapport. De vluchtelingen en migranten kregen geen toegang tot eerlijke asielprocedures en werden aan andere ernstige mensenrechtenschendingen onderworpen in de hoop dat zij ‘vrijwillig’ zouden terugkeren naar de landen waaruit ze zijn gevlucht.
De organisatie sprak met tientallen mensen uit landen als Kameroen, de Democratische Republiek Congo, Irak, Nigeria, Syrië en Sri Lanka die onwettig werden vastgehouden. Veel mensen meldden te zijn geslagen, beledigd en onderworpen aan racistische intimidatie en pesterijen door bewakers in de zwaarbeveiligde detentiecentra.
‘Zorgen over institutioneel racisme’
‘Iedereen die bescherming zoekt, moet gelijk en met respect worden behandeld’, stelt Nils Muižnieks, regionaal directeur Europa van Amnesty International. Hij roept Litouwen op om alle mensen in de detentiecentra onmiddellijk vrij te laten en hen toegang te geven tot eerlijke asielprocedures. Hij wijst erop dat het land tienduizenden Oekraïners een warm welkom heeft geboden. ‘Het contrast met de ervaringen van de gedetineerden die wij spraken kan niet groter zijn. Dit geeft aanleiding tot ernstige zorgen over institutioneel racisme dat in het migratiesysteem van Litouwen is verankerd’, aldus Muižnieks.
Amnesty wijst ook met de beschuldigende vinger naar de Europese Unie, die “‘in de afgelopen maanden een tweeledig systeem heeft laten ontstaan’. Terwijl Oekraïense onderdanen in de EU bescherming krijgen, worden mensen die andere landen ontvluchten opgesloten, aldus de organisatie. Ze worden geconfronteerd met talloze belemmeringen binnen een systeem dat op schandelijke wijze is besmet met racisme en andere vormen van discriminatie, klink het nog.
