‘Alleen door solidariteit en eenheid kan Europa deze crisis te boven komen’

‘Het voorstel van de Europese Commissie gaat absoluut niet ver genoeg. We hebben een structurele hervorming nodig’, schrijft Vooruit-Europarlementslid Kathleen Van Brempt.

Morgen brengt de Voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen haar State of the Union, waarbij ze haar langetermijnvisie op de EU zal toelichten. Ongetwijfeld zal er zeer veel aandacht gaan naar de energiecrisis die de Europese bevolking in haar greep houdt. Ik hoor dan ook steeds vaker stemmen opgaan om de sancties tegen Rusland te schrappen, in de hoop dat de energieprijzen zullen dalen. De angst die vele mensen om het hart slaat, nu hun maandelijkse energievoorschotten oplopen tot meer dan 600 euro per maand, is begrijpelijk.

Maar de ongemakkelijke waarheid is dat als we de sancties zouden opheffen – en Poetin dus ongestraft laten wegkomen met zijn agressie tegen een Europese staat – de gasprijzen helemaal niet zomaar zullen dalen. Bovendien gingen de prijzen van gas en elektriciteit al de hoogte in nog voor de oorlog in Oekraïne uitbrak. Zolang we afhankelijk zijn van grillige, autocratische leiders en fossiele brandstoffen, blijven we kwetsbaar. Daarom hebben we zowel op korte als op lange termijn doeltreffende oplossingen nodig.

We moeten er eerst en vooral alles aan doen om de energieprijzen zo snel mogelijk omlaag te krijgen. Een prijsplafond is nodig. Maar in tegenstelling tot het plan van de Europese Commissie moet dat breder gaan dan enkel Russisch gas. We moeten deze maatregel doortrekken naar alle gas en LNG die we importeren.

Dat kan als we samenwerken met gelijkgezinde landen, zoals Noorwegen, de Verenigde Staten en Canada, en langetermijncontracten met hen afsluiten voor leveringen aan eerlijke prijzen. We zitten in een oorlogssituatie, en dan moeten we kunnen rekenen op de steun en solidariteit van onze vrienden. Het kan niet dat deze landen zich mateloos verrijken ten koste van de Europese gezinnen en bedrijven, bij wie het water aan de lippen staat. 

Maar ook op onze interne energiemarkt moeten we dringend ingrijpen. Het huidige prijszettingssysteem koppelt de gasprijs aan de elektriciteitsprijs. Door die torenhoge gasprijs schiet nu dus ook de elektriciteitsprijs door het plafond. Dat maakt de rekeningen voor gezinnen en bedrijven helemaal onbetaalbaar. Ondertussen boeken elektriciteitsproducenten die niet op gas draaien gigantische winsten. Dat kan echt niet langer. We moeten die winsten nu op korte termijn afromen en dat geld gebruiken om de rekeningen te temperen en te investeren in duurzame alternatieven. 

Het voorstel van de Commissie gaat absoluut niet ver genoeg. We hebben een structurele hervorming nodig. We moeten durven toegeven dat de liberalisering van de energiemarkt mislukt is. Dat is in deze oorlogssituatie duidelijker dan ooit. We moeten die markt zelf terug in handen nemen en hervormen naar een systeem waarbij hernieuwbare energie centraal staat in plaats van fossiele brandstoffen. Een regularisatie is aan de orde, waarbij de EU, in nauwe samenwerking met de lidstaten, de leidende rol opneemt. 

Eigenlijk konden we deze situatie tien jaar geleden al voorspellen. We wisten dat onze afhankelijkheid van niet-hernieuwbare brandstoffen en onbetrouwbare partners zoals Rusland ons zuur kon opbreken. Bovendien zitten we vast in een marktsysteem dat vierkant draait en niet aangepast is aan het energielandschap van de toekomst. Daarom mogen we echt niet opnieuw dezelfde fouten maken. Een aanpak met visie, die volop inzet op een duurzame energietransitie, is de enige weg vooruit. 

Het is goed dat de lidstaten inzien dat we voor gemeenschappelijke problemen een gemeenschappelijke oplossing nodig hebben. Maar dan moet Europa wel sneller kunnen schakelen. Nu lukt dit niet, omdat de EU eerst de goedkeuring van alle lidstaten nodig heeft voor er echt iets in gang kan worden gezet. Daarom moeten we werk maken van een sterk kader met noodmaatregelen die we onmiddellijk kunnen inzetten tijdens een crisis. De EU is in dat soort situatie het best geplaatst om op een overkoepelende en gecoördineerde manier oplossingen aan te reiken en te doen waarvoor ze is opgericht: onze Europese bevolking zo goed mogelijk beschermen.

Alleen door solidariteit en eenheid zal Europa sterker staan in tijden van nood. Want of het nu gaat om een energiecrisis, een globale pandemie of de steeds erger wordende effecten van de klimaatopwarming, telkens komen we tot dezelfde conclusie. Wanneer het moeilijk wordt, verwachten we dat Europa met oplossingen komt. En dat is vandaag niet anders.