‘Europa koos voor straf en vergelding en verloor een onvervangbaar deel van haar ziel’

Het verenigde Europa, waarvan visionaire politici in het verleden en veel Europese burgers met hen droomden, is aan haar doodstrijd begonnen, zo schrijft Italiaans journalist Patrizio Nissirio. ‘Door te kiezen voor straf en vergelding, verloor Europa een deel van haar ziel – als ze die ooit al heeft gehad.’

Het verenigde Europa, waarvan visionaire politici in het verleden en veel Europese burgers met hen droomden, is aan haar doodstrijd begonnen. En wel omdat op het moment dat een lidstaat in nood verkeert, de Europese solidariteit en wederzijdse steun verdween en plaats ruimde voor een lelijke tweeling. De machtigste lidstaat, geholpen door een paar kleinere, besliste dat dit alles draait om een lesje leren – en meer zelfs: om wraak te nemen voor onorthodox gedrag.

De Europtop waarop het akkoord bereikt werd, had weinig te maken met economie, maar ging over politiek en persoonlijkheden. Het enige zinnige en werkbare wat ze konden doen, de Griekse schulden herstructureren, werd zelfs uitgesloten voor discussie. Dat dit een maatregel is die door het IMF werd aanbevolen, maakt het akkoord niet enkel irrationeel maar ook onlogisch.

Alexis Tsipras, de jonge linkse premier van Griekenland die fouten maakte tijdens de onderhandelingen maar niets te maken heeft met de geboorte en de groei van de financiële ramp, werd gekruisigd door de schuldeisers. Hij moest ‘verbale waterboarding’ ondergaan, zo klonk het na die dramatische nacht.

Griekenland kreeg een botte keuze: stemmen voor de draconische maatregelen van de schuldeisers of stap uit de Eurozone. Met gesloten baken en een lege schatkist thuis, had Tsipras geen andere optie dan de deal te aanvaarden. De prijs zal echter hoog zijn, voor de Grieken en de EU.

Het belangrijkste gevolg is dat Griekenland haar onafhankelijkheid zag weggespoeld. Athene is nu niet meer dan een protectoraat van de EU. Haar parlement kan niet langer soevereine beslissingen nemen zonder dat de voormalige trojka daarover iets te zeggen heeft. En niet omdat die macht is overgedragen aan een supranationale, politiek verkozen entiteit, zoals dat gaat in federale staten.

Wel omdat een trio van niet-verkozen instellingen (de Europese Commissie, het ECB en het IMF) beslist heeft dat de zwaarste straf staat op uit het dogma van de besparingen stappen. Zelfs een democratisch referendum uitroepen om ‘neen’ te zeggen, kan niet. Overigens hebben ook Frankrijk en Ierland dat gedaan, zonder dergelijke gevolgen.

Die straffen gelden bovendien niet voor wie decennialang belastingen ontweek. Ook niet voor de politieke klasse die de Griekse staat heeft vernield met vriendjespolitiek. Wel voor de gewone Griekse burger, die al vijf jaar besparingen en werkloosheid moet slikken. Zij moeten ook de komende jaren nog afzien, zonder vooruitzicht op beter.

Bij de jongste Griekse verkiezingen hebben Grieken van verschillende politieke pluimage hun vertrouwen gesteld in de nieuwe regering. Ze hoopten dat het eindeloze, vruchteloze besparingsbeleid zou stoppen. Dat beleid heeft dan wel betere economische cijfers opgeleverd, maar maakte het dagelijkse leven van miljoenen mensen miserabeler, onzeker, om niet te zeggen: gewoonweg wanhopig.

Velen beschuldigen Tsipras nu van capitulatie, of zelfs verraad. Maar hij had erg weinig manoeuvreerruimte. Volgens mij kwam hij gehavend uit die onderhandelingsnacht. Maar wel rechtop. Hij moest onderhandelen over ‘een catalogus aan wreedheden’, zoals een Duitse krant schreef. Daaronder het vernederende voorstel om de Griekse staat voor miljarden euro’s uit te laten kleden door een privatiseringsfond – vanuit Luxemburg. Uiteindelijk zal deze operatie plaatshebben in Griekenland, in een privébank. Dat voorstel, meer dan wat dan ook, bewijst dat dit alles ging om persoonlijk ressentiment en een gebrek aan vertrouwen.

Vertrouwen: het zal vanaf nu erg schaars zijn in de Europese Unie.

De Europese Unie, waar een land dat genereuze steun kreeg (Finland), nu een onbuigzame hardliner speelde. De Europese Unie, waarin ECB-voorzitter Mario Draghi, in een rapport omschreven als ‘de enige Europeaan in de kamer’, werd onderbroken door een schreeuwende Wolfgang Schäuble.

Griekenland moet nu leven volgens haar verplichtingen aan die Europese Unie. Elke lidstaat vindt dat. Ook al werden die in het verleden nooit zo nauw genomen.

De door Syriza geleide regering had het veel beter kunnen doen. Dat klopt. Maar het gedrag van Europa tijdens die noodlottige nacht was een schending van al de principes die heilig zouden moeten zijn: wederzijds begrip, dialoog, solidariteit, zoeken naar overeenkomsten.

Europa koos echter voor straf en vergelding. Daarmee heeft ze veel geloofwaardigheid verloren. En een onvervangbaar deel van haar ziel – als ze die al gehad zou hebben.

Patrizio Nissirio is geboren in Rome, maar heeft Griekse wortels. Hij werkte als correspondent in Athene voor ANSA (Agenzia Nazionale Stampa Associata) en is nu hoofdredacteur van ANSAmed, de mediterrane afdeling van het algemeen persbureau van Italië. Hij publiceerde ‘Ouzo Amaro – The Greek tragedy from the Olympics to samaras- goal’