De Europese staatshoofden en regeringsleiders hebben donderdag op een top in Brussel gesproken over de stand van de rechtsstaat in Polen en het geruchtmakende arrest van het Grondwettelijk Hof in Polen over de relatie tussen het Europese en nationale recht. ‘Een serene, maar ook een duidelijke discussie’, vatte premier Alexander De Croo na afloop samen.
De Croo erkende dat het debat zoals verwacht niet meteen veel tastbare resultaten heeft opgeleverd. ‘Het is duidelijk dat de mening van de Poolse regering niet zwaar veranderd is, maar het is goed dat de discussie heeft plaatsgevonden en dat iedereen mee ondersteuning heeft gegeven aan de aanpak van de Europese Commissie’, meende de premier.
De Commissie lanceerde al verscheidene inbreukprocedures tegen Polen. Intussen heeft ze ook nog steeds geen groen licht gegeven voor de vrijmaking van geld voor Polen uit het Europese relancefonds, en het recente arrest van het Grondwettelijk Hof dreigt alweer tot nieuwe stappen te leiden die Europees geld voor Polen kunnen blokkeren. ‘Mijn boodschap aan onze Poolse collega: wacht niet op actie van de Commissie’, raadde De Croo aan.
Polen staat vol in de Europese schijnwerpers nadat het Grondwettelijk Hof in Warschau op vraag van premier Mateusz Morawiecki op 7 oktober had geoordeeld dat delen van de Europese verdragen in strijd zijn met de Poolse grondwet. Het arrest vormt de voorlopige climax in een al jaren aanslepend conflict met de nationalistische regeringspartij PiS over hervormingen die de greep van de rechterlijke macht versterken.
‘Als we binnen Europa willen kunnen blijven functioneren, dan moeten we volledig vertrouwen hebben in elkaars rechtssystemen. Dan moet je de garantie hebben dat deze systemen volledig onafhankelijk kunnen werken en kunnen aanvaarden dat het Europese Hof van Justitie daarvan de ultieme toetssteen kan zijn’, legde De Croo uit. Veel landen hebben volgens de premier onderstreept hoe essentieel dat is. ‘Dit is niet zomaar een detail’.
