De Europese Unie moet haar belangen standvastiger verdedigen, ook in Libië, vindt de nieuwe hoge vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken, Josep Borrell.
We spreken Borrell meteen na een overleg met de ministers van Buitenlandse Zaken van Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.
Moet de Europese Unie haar economische macht meer laten gelden in haar buitenlands beleid, zoals de VS, China en Rusland dat al langer doen?
Josep Borrell: We moeten een speler zijn, geen speelbal. We moeten onze belangen standvastig verdedigen. Europa drukt zich te zacht uit, het is steevast ‘bezorgd’. Dat is iets wat je een priester kunt horen zeggen in een kerk. Niet hoe een grootmacht zich uitdrukt.
Voorlopig lijkt de EU vooral toeschouwer te zijn, zelfs bij de vluchtelingencrisis op de Middellandse Zee.
Borrell: Neem nu Libië. Komt het daar tot een wapenstilstand, dan moet de EU bereid zijn om die te helpen handhaven. Dat kan door soldaten te sturen in het kader van een EU-missie. Een ander voorbeeld is het wapenembargo. De Verenigde Naties hebben Europa opgedragen het embargo uit te voeren, maar in werkelijkheid wordt er helemaal niets gecontroleerd.
De EU is nu eenmaal geen staat. We hebben vandaag geen gezamenlijke wereldvisie.
Maar wie stuurt er dan schepen om het embargo in stand te houden en wie soldaten om de wapenstilstand te handhaven?
Borrell: Tijdens de speciale top met de Europese ministers van Buitenlandse Zaken waren we duidelijk. Dat is de taak van de EU.
Momenteel lijkt het wel alsof we daar de toestemming van Rusland en Turkije voor nodig hebben.
Borrell: In het voorbije jaar hebben Turkije en Rusland in Libië enorm aan invloed gewonnen. Het is Poetin en Erdogan tenminste gelukt een voorlopige wapenstilstand tussen de vechtende partijen te bewerkstelligen. Dat is voor de mensen in Libië goed nieuws, maar het getuigt van de geringe Europese invloed.
Poetin waarschuwde onlangs dat Libië het tweede Syrië zou kunnen worden. In de toekomst zouden ook Libiërs de oversteek naar Europa kunnen wagen. Hoelang laat Europa zich nog gijzelen?
Borrell: Laten we onszelf niets wijsmaken. Wie macht heeft, gebruikt ze of dreigt ermee. Er wonen in Libië 700.000 mensen uit landen ten zuiden van de Sahara. Velen werken in Libië, niet iedereen wil naar Europa. Men vergeet vaak dat Libië geen arm land is, het heeft grote olievoorraden. Maar als de burgeroorlog tot in Tripoli raakt en het in de miljoenenstad tot gevechten komt, zouden ook daar de mensen op de vlucht kunnen slaan.
Daar komt nog bij dat de situatie in de Sahel er niet beter op wordt, integendeel. In het voorbije jaar werden er alleen al in Mali, Burkina Faso en Niger 1500 soldaten gedood in de strijd tegen het terrorisme. Als je de burgerslachtoffers meetelt, staat het dodental op 5000. Meer dan 3000 scholen moesten sluiten en 650.000 kinderen hebben geen toegang tot onderwijs.
Autocraten als Poetin en Erdogan lukt het blijkbaar beter om hun doelen op vlak van buitenlands beleid te verwezenlijken. Is de EU gewoon te langzaam in haar wereldpolitiek?
Borrell: De VS kunnen ook snel handelen, al is het land niet autocratisch. Waarom? Omdat het een staat is. De EU is nu eenmaal geen staat. We hebben vandaag geen gezamenlijke wereldvisie. Hoe kunnen we dan zorgen voor een gezamenlijke buitenlandpolitiek? Het buitenlandbeleid van Europa is rijk aan procedures maar arm aan resultaten.
