Erdogan noemt Griekse en Franse leiders ‘inhalig en onbekwaam’
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft de leiders van Frankrijk en Griekenland zondag ‘inhalig en onbekwaam’ genoemd in een context van oplopende spanningen tussen Ankara, Athene en Parijs in het oosten van de Middellandse Zee.
Hij deed zijn uitspraken op de Dag van de Overwinning, een nationale feestdag die herinnert aan de overwinning op Griekse strijdkrachten in 1922 tijdens de Turkse onafhankelijkheidsoorlog. Een eeuw later roffelen Ankara en Athene de oorlogstrom over grote gasvelden in de Middellandse Zee.
‘Aanvaardt het Griekse volk wat dreigt te gebeuren door zijn inhalige en onbekwame leiders?’, aldus Erdogan op een ceremonie voor de overhandiging van diploma’s aan officieren in Ankara. ‘Weet het Franse volk welke prijs het zal betalen door zijn inhalige en onbekwame leiders?’, voegde hij eraan toe.
Militaire oefeningen
Turkije is zaterdag met militaire oefeningen begonnen voor de kust bij Anamur, circa 420 kilometer ten zuiden van Ankara. Het gaat volgens de Turkse autoriteiten om een stuk van de Middellandse Zee waar tot 11 september zal worden geschoten in het kader van de oefening. Donderdag kondigde Ankara aan dat er militaire oefeningen komen in een zone oostelijker. Die moeten dinsdag en woensdag plaatsvinden.
De manoeuvres op zee komen in een tijd van hoog opgelopen spanningen tussen Griekenland en Cyprus, gesteund door de EU, enerzijds en Turkije anderzijds. De conflicten gaan over de rechten om onder de zeebodem naar delfstoffen te zoeken.
Griekenland, Cyprus en Turkije voeren in de oostelijke Middellandse Zee voor hun claims ‘het continentale plat’ aan. Dat heeft betrekking op het verloop naar de diepte van de bodem van de zee vanaf de kust. Daar is veel onenigheid over. Daardoor claimen naties dezelfde stukken zeebodem om bijvoorbeeld exclusief te zoeken naar olie of gas.
Griekenland heeft afgelopen week olie op het vuur gegooid door te verklaren dat het land zijn territoriale wateren gaat uitbreiden. De Turkse vicepresident Fuat Oktay vroeg zich zaterdag dreigend af: ‘Als dat geen reden tot oorlog is, wat is het dan wel?’
De Griekse plannen om de territoriale wateren uit te breiden van ongeveer 11 naar 22 kilometer hebben vooralsnog betrekking op de Griekse westkust en westelijke eilanden, maar het land heeft talrijke eilanden in de Egeïsche Zee vlakbij de Turkse kust en er zijn conflicten over rechten op wateren en de zeebodem rond Kreta en Cyprus. De territoriale wateren zijn de wateren langs de zeekust van een land die het als eigen territorium mag beschouwen. Oorspronkelijk was de breedte een juridische vinding van begin achttiende eeuw van een Nederlandse jurist die kanonschotsregel werd genoemd. Het kwam neer op een kustzone van 3 zeemijl of 5,56 kilometer vanaf de kust. Dit is afgelopen eeuw in een zeerechtverdrag van de VN uitgebreid naar maximaal 12 zeemijl of 22,2 kilometer.
EU dreigt met nieuwe sancties tegen Ankara, maar geeft diplomatie nog een kans
De Europese Unie dreigt met bijkomende sancties tegen Turkije indien het land de komende weken geen stappen zet om het hoogoplopende conflict met Griekenland op te lossen. Dat heeft de hoge vertegenwoordiger van het Europees buitenlands beleid Josep Borrell aangegeven na afloop van informeel beraad met de buitenlandministers van de 27 lidstaten in Berlijn.
De EU bestempelt de booractiviteiten als illegaal, maar dat houdt Ankara voorlopig niet tegen.
‘Het is duidelijk dat er toenemende frustratie over het Turkse gedrag is’, stelde Borrell vast. Hij meldde dat er versneld werk wordt gemaakt van de uitbreiding van de lijst van Turkse verantwoordelijken die bestraft worden met een reisverbod en wier activa worden geblokkeerd. En ‘indien er geen vooruitgang wordt geboekt, zouden we bijkomende restrictieve maatregelen kunnen uitwerken’, waarschuwde de hoge vertegenwoordiger.
Die maatregelen zouden op 24 september besproken worden op een top van de staatshoofden en regeringsleiders van de EU. Het zou dan volgens Borrell kunnen gaan om economische, technologische en financiële sancties die rechtstreeks gelieerd zijn aan de booractiviteiten. In een latere fase zouden ook bredere sectoriële maatregelen in overweging kunnen worden genomen, aldus de Spanjaard.
In afwachting van die top hopen de Europeanen de Turken alsnog aan de onderhandelingstafel te krijgen. ‘We willen de diplomatie een kans geven, maar daarvoor moet Turkije de voorwaarden creëren en afzien van de provocaties waarmee we jammer genoeg steeds weer te maken krijgen’, verklaarde de Duitse minister Heiko Maas, die deze week nog naar de regio reisde om te bemiddelen.