Kati Piri kijkt met gemengde gevoelens naar de vluchtelingendeal.
Kati Piri (Europees Parlementslid voor de Nederlandse PVDA): Als je het puur praktisch bekijkt, moet je concluderen dat de deal werkt. De instroom is met 98 procent afgenomen. Er verdrinken nauwelijks nog vluchtelingen in de Middellandse Zee. Maar als progressief politicus kan ik niet tevreden zijn. Rechts Europa is erin geslaagd om een muur te bouwen, maar niet om een legale route te openen.
U noemde de vluchtelingendeal aanvankelijk ‘een immoreel akkoord’.
Kati Piri: Ik heb nog steeds problemen met het één-op-éénprincipe. Voor elke vluchteling die Europa terugstuurt naar Turkije, nemen wij een vluchteling uit Turkije op. Dat gaat helemaal voorbij aan de kwetsbaarheid van de vluchteling. Ik vind het ook problematisch dat de deal nu wordt gezien als een permanente oplossing. Omdat er geen legale route is, neemt de instroom weer toe. Bovendien is de overtocht vandaag weer een stuk gevaarlijker.
Spelen we de Turkse president Erdogan niet in de kaart door een deal met hem te sluiten?
Piri: Zolang we er niet in slagen om onderling een herverdelingsakkoord te sluiten, hebben we Turkije nodig.
Met de deal gaf de EU Turkije uitzicht op versneld EU-lidmaatschap. Ziet u dat ooit gebeuren?
Piri: Ik heb niet de indruk dat Turkije zelf nog hoopt lid te worden. De afgelopen jaren doet de Turkse regering er alles aan om zich zo ver mogelijk van de Europese waarden te plaatsen. Het is een noodlottige fout geweest om dat in de deal te betrekken, omdat het de indruk geeft dat alles met elkaar verweven is.
Komt er een visumliberalisering, zoals Turkije eiste?
Piri: We hadden zo’n visumliberalisering al tien jaar geleden moeten doorvoeren. Dat gezegd zijnde: er zijn 72 eisen waaraan een land moet voldoen om zo’n liberalisering af te dwingen, en Turkije weigert zich daarnaar te schikken. De Turkse antiterreurwetgeving en noodtoestand zijn niet conform de regels. Daarover valt niet te onderhandelen.
Dreigt de Europese terughoudendheid de deal met de Turken in gevaar te brengen?
Piri: Ik denk dat de Turken er alle belang bij hebben om de deal in stand te houden. Ze hebben nog nooit zo veel invloed op de Europese Unie gehad als vandaag. Dat is een instrument dat ze niet graag uit handen geven.
Heeft de EU al de beloofde zes miljard euro aan steun betaald?
Piri: Het meeste geld gaat rechtstreeks naar plaatselijke projecten van de Verenigde Naties, en passeert dus niet langs de Turkse overheid. Ik vind dat onterecht. Turkije is Burundi niet, en kan dat geld zelf efficiënter besteden.
Gelooft u nog dat Europa in zijn huidige vorm kan werken?
Piri: Ik denk niet dat een humaan migratiebeleid nog mogelijk is met alle 28 lidstaten. In de huidige vorm krijgt de grootste dwarsligger gelijk in alle discussies, en zijn we dus gedoemd om in te zetten op muren en grensbewakers. Enkele landen zullen het voortouw moeten nemen om de meest kwetsbare vluchtelingen via een veilige luchtbrug naar de EU te halen.
Tekst JEROEN ZUALLAERT
‘Erdogan heeft nog nooit zo veel invloed op de EU gehad als vandaag.’
