En nu, Duitsland? Merkel heeft maar één coalitieoptie en die lijkt haast onhaalbaar

Na de parlementsverkiezingen in Duitsland ziet bondskanselier Angela Merkel zich genoodzaakt tot een coalitie met drie partijen, een onuitgegeven ‘Jamaica-coalitie’ van CDU/CSU, FDP en Die Grünen. Maar een brug slaan tussen die laatste twee, wordt een aartsmoeilijke opdracht. Merkel zegt dat ze hoopt te landen tegen Kerstmis.

Met alle stemmen geteld blijft het kartel CDU/CSU van Angela Merkel zoals verwacht de grootste, met 33 procent van de stemmen. De sociaaldemocratische SPD, de coalitiepartner van CDU/CSU in de regering-Merkel III, strandt op 20,5 procent. Samengeteld gaat de aftredende coalitie er met zo’n 14 procent op achteruit.

De rechts-populistische AfD gaat er, met 12,6 procent, het meest op vooruit en mag voor het eerst het Duitse parlement in. Met ook het liberale FDP, het extreemlinkse Die Linke en de groenen van Die Grünen, zullen er voor het eerst sinds de invoering van de kiesdrempel in 1953 zes partijen in de Bondsdag zetelen. De zetelverdeling is als volgt: CDU/CSU 246 zetels, SDP 153, AfD 94, FDP 80, Die Linke 69 en Die Grünen 67.

Merkel mag dus aan een vierde ambtstermijn beginnen, maar ziet op basis van de resultaten maar twee coalitiemogelijkheden. Eén daarvan, een verderzetting van de ‘Grote Coalitie’ met SPD, is door die laatste zelf al uitgesloten – voorzitter Martin Schulz heeft laten weten dat zijn partij voor de oppositie kiest. Die keuze heeft trouwens als opmerkelijk neveneffect dat de AfD niet de grootste oppositiepartij in de Bondsdag wordt.

Het liefst zou Merkel zich dan wenden tot de liberale FDP (10,5 procent), die na een afwezigheid van vier jaar terugkeren in het parlement, maar die combinatie heeft geen meerderheid. Dat geldt ook voor de CDU/CSU met de groenen (8,9 procent).

Aangezien CDU/CSU en AfD elk hebben uitgesloten met elkaar te regeren en Merkel ook niet met Die Linke in zee wil, blijft voor haar enkel de zogenaamde Jamaica-coalitie op tafel, genoemd naar de kleuren van de partijen: het zwart van CDU/CSU met het geel van de FDP en Die Grünen.

Onuitgegeven

Dat beloven aartsmoeilijke onderhandelingen te worden, want tussen FDP en Die Grünen gaapt een grote kloof en de verwachting is dat beide partijen hun huid duur zullen verkopen. Zo willen die laatste de twintig kolencentrales in het land sluiten, wat FDP niet ziet zitten. Niet alleen wat milieu betreft, maar ook over Europa en immigratie verschillen beide partijen grondig van elkaar (lees meer).

Op federaal niveau is de coalitie alvast onuitgegeven. Na de deelstaatverkiezingen eerder dit jaar in Sleeswijk-Holstein kwam een Jamaica-coalitie uit de bus.

De Duitsers lijkt er niet meteen voor te vinden, blijkt uit een bevraging waarover Tagesschau bericht. Daarin geeft amper 23 procent van de respondenten aan dat ze een Jamaica-coalitie een goede keuze vinden, tegenover 46 procent niet. Ook interessant is de onderverdeling per partijkiezers: bij FDP-kiezers is dat 42 procent voor en 31 tegen, maar bij Die Grüne en de ‘Union’ (CDU/CSU) respectievelijk 38 versus 41 en 31 vs 34.

Voorwaarden

Katrin Göring-Eckardt, topkandidate van Die Grünen, verklaarde al dat ze een harde strijd verwacht. ‘Ik ben zeker dat er stevige discussies komen, het zal hard worden, het zal moeilijk en gecompliceerd worden’, zei ze zondagavond op de Duitse televisie. ‘Ik weet niet of het tot een resultaat zal komen.’ Op de vraag of een Jamaica-coalitie haar zou kunnen bekoren, antwoordde Göring-Eckardt. ‘Daar gaat het niet om. Het gaat om ernst en verantwoordelijkheid.’ Tegelijk stelde ze voorwaarden voor een regeringscoalitie. ‘Natuurlijk zijn we in de kwestie van de klimaatbescherming zeer consequent. Dat verwachten onze kiezers ook.’

Christian Lindner, voorzitter van de liberale FDP, zei dan weer dat hij zich zowel een regeringsdeelname als een oppositierol voor zijn partij kan voorstellen. Moeilijkheden bij een zogenaamde Jamaica-coalitie met CDU/CSU en Die Grünen blijken reeds als men kijkt naar de verkiezingsprogramma’s van de verschillende partijen, zei hij zondagavond.

Prioriteiten voor de FDP zijn onderwijs, een versnelling in de digitalisering, de ontlasting van de middenklasse, een slim energiebeleid en een nieuwe migratiepolitiek. ‘Er zijn overeenkomsten, maar ook verschilpunten met zowel CDU/CSU als Die Grünen’, aldus Lindner. ‘Daarom is mijn advies de emoties niet de vrije loop te laten en zichzelf onder controle te houden.’

De verwachting is dat FDP de ministerpost van Financiën zal claimen, om een belastingverlaging te kunnen doorvoeren.

Uit FDP-kringen verluidde dat de 38-jarige Lindner in principe fractievoorzitter van de liberalen in de Bondsdag wordt. De FDP werd in 2013 van de kaart geveegd na vier jaar regeren met Angela Merkel, haalde de kiesdrempel van 5 procent niet en verdween dus uit het parlement. Onder aanvoering van Lindner staat de partij er echter opnieuw en komt volgens de prognoses uit op goed 10 procent van de stemmen.

Minderheidskabinet

Andere hypothetische coalities, zoals een linkse alliantie tussen de SPD, Die Linke en Die Grünen, komen niet aan meer dan 50 procent.

Het enige alternatief voor een Jamaica-coalitie dat overblijft, is een minderheidskabinet, waarin het kartel van Merkel gesteund door de drie potentiële coalitiepartners. Dat lijkt ze echter zelf uit te sluiten, Merkel zei zondagavond al dat het haar intentie is om een stabiele regering te vormen in Duitsland. Ze hoopt die te kunnen voorstellen tegen Kerstmis.

https://twitter.com/tagesschau/status/912163774622289921tagesschauhttps://twitter.com/tagesschau

Das amtliche Endergebnis – so hat Deutschland gewählt. #BTW17 pic.twitter.com/3B2Nz942eQ

— tagesschau (@tagesschau) September 25, 2017