Eindrapport commissie Dieselgate: ‘Te weinig rekening gehouden met volksgezondheid’

© Reuters

In het rapport van de onderzoekscommissie Dieselgate worden zowel de lidstaten als de Commissie van wanbeleid beschuldigd. De aanbevelingen die de onderzoekscommissie goedkeurde moeten vermijden dat een dergelijk uitstootschandaal zich in de toekomst nog eens voordoet.

In het Europees Parlement heeft de onderzoekscommissie Dieselgate haar eindrapport goedgekeurd. Ook krijgen de EU-lidstaten en de Europese Commissie een aantal aanbevelingen mee om een herhaling van het uitstootschandaal te voorkomen. “Ons verdict is streng”, zegt voorzitter Kathleen Van Brempt (sp.a). “Op alle niveaus werd nauwelijks rekening gehouden met de volksgezondheid van de Europese burgers.”

In het rapport worden zowel de lidstaten als de Commissie van wanbeleid beschuldigd. “De Commissie reageerde niet op aanwijzingen van gesjoemel die ze al sinds 2012 onder ogen kreeg. De Commissie én de lidstaten stelden bovendien de vervanging van de onrealistische labotests van prototypewagens door een Real Driving Emission-test (RDE) onnodig lang uit”, zegt Van Brempt.

Het is voor de onderzoekscommissie ook duidelijk geworden dat de lidstaten, die bevoegd zijn voor de handhaving van de Europese wetgeving, “totaal tekortschoten”.

De commissie-Dieselgate werd in december 2015 opgericht, enkele maanden nadat in de Verenigde Staten het uitstootschandaal met VW-dieselwagens was losgebarsten. Tijdens haar werkzaamheden – er werden onder meer 47 hoorzittingen gehouden – stelde de onderzoekscommissie vast dat de sjoemelsoftware waar verschillende constructeurs zich van bedienden nooit werd ontdekt, maar dat er ook niet naar werd gezocht. “En nadat het schandaal uitbrak, werd ook geen enkele sanctie uitgesproken. Dat betekent dat op alle niveaus nauwelijks rekening werd gehouden met de volksgezondheid van de Europese burgers”, zegt Van Brempt.

Groen-parlementslid Bart Staes wijst erop dat “het niet ‘Europa’ is dat hier faalt, maar nationale regeringen en instanties”. Maar de Europese Commissie was wel duidelijk nalatig. Staes verwijt haar “een onverantwoord passieve rol”.

Namen noemen heeft geen zin

Het eindrapport werd goedgekeurd met 40 stemmen voor, 2 tegen en 2 onthoudingen. De Commissie wordt dan wel met de vinger gewezen, maar geen van de commissarissen uit de betrokken Commissie onder leiding van José Manuel Barroso wordt met naam genoemd. “Je zou dan in een ‘blame game’ terechtkomen, want iedereen wijst naar een andere commissaris. Namen noemen heeft dus geen zin”, zegt de Duitse EVP’er Jens Gieseke, een van de auteurs van het rapport.

Mark Demesmaeker (N-VA), vicevoorzitter van de onderzoekscommissie, betreurt dat de Commissie noch de lidstaten de voorbije maanden een mea culpa sloegen. “Ronduit teleurstellend”, zegt hij. De aanbevelingen die de onderzoekscommissie goedkeurde met 37 stemmen voor, 3 tegen en 4 onthoudingen, moeten vermijden dat een uitstootschandaal als Dieselgate zich in de toekomst nog eens voordoet. “Er zijn aanscherpingen nodig in het regime van de typegoedkeuring van wagens op de Europese markt én van het markttoezicht op de wagens die in roulatie zijn”, zegt Van Brempt. “Wij pleiten voor een drastische versterking van het markttoezicht door de lidstaten en voor een sterker toezicht daarop door de Europese Commissie. De Europese Commissie moet daarbij ook zelf wagens testen en corrigerend of bestraffend kunnen optreden met verplichte terugroepprogramma’s, de intrekking van de markttoelating voor wagens of met boetes.”

Onafhankelijk Europees agentschap

Slechte luchtkwaliteit maakt burgers doodziek. In de EU sterven naar schatting jaarlijks 75.000 burgers vroegtijdig door stikstofoxide, voornamelijk afkomstig van vervuilende auto’s

Mark Demesmaeker

Opvallend is dat de onderzoekscommissie in die context een lans breekt voor de oprichting van een onafhankelijk Europees agentschap. Dat moet extra controles uitvoeren en toezicht houden op de nationale instanties die de typegoedkeuringen verzorgen. Bart Staes: “Onafhankelijk Europees toezicht is net als bij de bankensector ook in de automobielsector noodzakelijk om dit soort schandalen tegen te gaan. We kunnen er niet maar gewoon van uitgaan dat lidstaten en Commissie het deze keer wel goed gaan doen”.

Ivo Belet (CD&V), eveneens een van de vicevoorzitters van de Dieselgate-commissie, wijst erop dat autoproducenten nog altijd vrij zullen zijn om te kiezen in welk land ze een typegoedkeuring aanvragen. “Maar eens die goedkeuring er is, mogen de auto’s op heel de Europese markt aangeboden worden. Het is hoog tijd om komaf te maken met de verschillende toepassingen in de lidstaten en een waterdicht systeem op poten te zetten.”

Mark Demesmaeker wijst nog op het belang van het naleven van de uitstootnormen. “Slechte luchtkwaliteit maakt burgers doodziek. In de EU sterven naar schatting jaarlijks 75.000 burgers vroegtijdig door stikstofoxide, voornamelijk afkomstig van vervuilende auto’s.” Volgens hem heeft het werk van de onderzoekscommissie aangetoond de technologie beschikbaar is om de vooropgestelde normen voor stikstof vandaag al te halen. “Het is onbegrijpelijk dat sommige lidstaten en ook de automobielsector zelfs nu nog op de rem blijven staan. Hun vertragingsmanoeuvres moeten stoppen.”

De onderzoekscommissie noemt Duitsland, Italië en Spanje als de landen die de voorliggende verordening voor een sterker markttoezicht willen afzwakken. Eind mei nemen de lidstaten officieel hun standpunt in. Het eindrapport van de onderzoekscommissie is definitief, maar over de aanbevelingen moet de plenaire vergadering van het Europees Parlement wel nog zijn stem uitbrengen. Dat gebeurt in april. De aanbevelingen zijn evenwel niet bindend.

Partner Content