Vorige week keurde het Egyptisch parlement een verlenging van de noodtoestand voor een periode van drie maanden goed. Wat betekent dat en waarom horen we er hier zo weinig over?
Op 15 oktober riep President Sissi de verlenging van de noodtoestand uit. Zondag keurde ook het parlement de maatregel goed. De noodtoestand werd aanvankelijk ingevoerd in april 2017, als reactie op een dubbele aanslag op Palmzondag op twee kerken in Alexandrië en Gharbeya. Daarbij kwamen vijftig mensen om het leven.
De noodtoestand autoriseert onder andere het oprichten van speciale rechtbanken en geeft de autoriteiten meer mogelijkheden om de publieke orde te garanderen. Het perkt daardoor vaak het recht op een eerlijk proces stevig in. Verder legitimeert het dat het regime online communicatie onderschept. De oppositie verklaarde dat de verlenging een regelrechte schending inhoudt van de rechten en vrijheden van de Egyptische burgers. Ze verwijzen zelfs naar gelijkaardige praktijken als onder het regime van voormalig president Hosni Mubarak.
Het Westen heeft het regime van Sissi omarmd
Ijzeren hand
De dictator Mubarak kwam in januari 2011 ten val na massale opstanden in de context van de Arabische lente. In de jaren daarna kwam Egypte in een spiraal van geweld terecht. Na een periode waarin een militaire raad aan de macht was, kwamen de Moslimbroeders via verkiezingen aan het roer te staan. In 2014 kwam daar een einde aan toen het leger, aangestuurd door generaal en huidig president Abdel Fattah el-Sissi, een staatsgreep pleegde. Sindsdien regeert Sissi het land van de farao’s met de ijzeren hand.
Mai El-Sadany, specialist juridische zaken aan het Tahrir Institute for Middle East Policy (TIMEP) vat de huidige situatie als volgt samen: ‘De noodtoestand heeft een repressieve cultuur in Egypte geïnstitutionaliseerd en gelegaliseerd. In deze cultuur zijn verdwijningen van advocaten en mensenrechtenactivisten de norm geworden. Zelfcensuur en angst leiden vandaag tot een verstikking van de kritische stemmen in het land.’
Pyrrusoverwinning
Sinds 2014, bij het kristalliseren van het autoritaire regime rond Sissi, is de instemming van het parlement voor het verlengen van de noodtoestand vereist. Het ‘verstrengen’ van het systeem was niet meer dan een pyrrusoverwinning voor de activisten. In de praktijk heeft het veiligheidsapparaat namelijk genoeg machtsmiddelen ter beschikking om de parlementairen te disciplineren. Bovendien vallen een aantal repressieve middelen, zoals de berechting van burgers voor een militaire rechtbank, buiten de wetgeving rond de noodtoestand.
Egyptisch Eerste Minister Mostafa Madbouly gaf tijdens de zitting afgelopen zondag in het Parlement aan dat de verlenging cruciaal zou zijn om de blijvende terroristische dreiging in het land tegen te gaan en stabiliteit te verzekeren. El-Sadany werpt tegen: ‘Een recent rapport van TIMEP concludeert dat Egypte er niet in slaagt om een langetermijnvisie te ontwikkelen om terrorisme tegen te gaan. Ze zetten vooral in op collectieve straffen en het gebruik van gepolitiseerde tactieken. Egypte is in de afgelopen vijf jaar simpelweg niet vooruitgegaan in het bestrijden van extremisme en het tegengaan van radicalisering.’
De noodtoestand heeft een repressieve cultuur geïnstitutionaliseerd
Regel of uitzondering?
Doorheen de hele twintigste eeuw was de noodtoestand eerder regel dan uitzondering in Egypte. Onder Brits bewind in de oorlog tegen het Ottomaanse Rijk in 1914 gaf het de Britten de mogelijkheid om het land te sturen zonder politieke beperkingen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog steunde Egypte Groot-Brittannië in zijn strijd tegen de asmogendheden (Duitsland, Italië en Japan), en ook daarvoor gebruikten ze de noodtoestand. Bij de Revolutie van 1952 , die President Nasser aan de macht bracht, werd de noodtoestand ongemoeid gelaten. Op een paar uitzonderingen na bleef die van kracht tot na de Revolutie van 2011.
De mogelijkheid tot het uitroepen van de noodtoestand werd weliswaar nooit uit de grondwet verwijderd. Met reden, zo blijkt vandaag. Professor Nathan Brown, expert Egyptische politiek aan George Washington University verduidelijkt: ‘Egypte wordt ongetwijfeld geteisterd door politiek geweld. Maar omdat de definitie van terrorisme zo vaag is, is het moeilijk te vatten wat wel en niet als terrorisme moet worden beschouwd. Die onduidelijkheid wordt bewust gebruikt om politieke oppositie en kritiek op het regime te criminaliseren.’
Radiostilte
Hoewel de politieke rechten en vrijheden van de Egyptische bevolking almaar meer worden ingeperkt, komen er heel weinig reacties uit onze contreien. ‘De Verenigde Staten en de Europese landen hebben het regime van Sissi volledig omarmd’, aldus Brown. ‘Zelfs al hebben velen twijfel over de aanpak van het regime op vlak van binnenlandse politiek, hun publieke verklaringen over het beleid in Egypte zijn zeer mild.’ El-Sadany verduidelijkt: ‘Het belangrijkste voor het Westen is dat Egypte een stabiele en betrouwbare partner in de regio kan zijn.’
Hoelang de noodtoestand geactiveerd zal blijven, is nog onduidelijk. Professor Brown concludeert: ‘Eigenlijk is die vraag niet extreem belangrijk omdat er ook genoeg autoritaire aspecten vervat liggen in de gewone wetgeving in Egypte. Dat betekent dat de autoriteiten eigenlijk volledig vrij zijn om te doen wat ze willen.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
