Eén jaar president Trump: keizer Nero in het Witte Huis

De Amerikaanse president Donald Trump. © Reuters
Walter Pauli

Fire and Fury. Inside the Trump White House zorgt voor opschudding in de VS. Het boek houdt het land een spiegel voor: met Donald Trump in het Witte Huis is het presidentschap failliet – en als er niets gebeurt straks ook het hele politieke systeem.

Was het ijdelheid, amateurisme, of beide, de beslissing van de presidentiële entourage om Michael Wolff toegang te geven tot het Witte Huis en hem te laten praten met wie hij maar wilde? Uitgerekend Michael Wolff, de journalist die in 2008 toonde hoe ver hij durfde te gaan toen hij The Man Who Owns The News schreef, een uitdagend boek waarin hij een vernietigend oordeel velde over Rupert Murdoch. De machtigste en brutaalste mediatycoon van deze tijd werd te kijk gezet door een freelancer tegen wie hij uiteindelijk niets kon beginnen. Die stunt doet diezelfde lone Wolff nu over met een schandaalboek over de machtigste man op aarde.

Juist omdat Trump zichzelf geen ernstige kans gaf, waren hij en zijn entourage zo onvoorzichtig in hun contacten met de Russen.

De woordvoerster van Donald Trump deed het boek af als een hoop fake news, stafmedewerkers van het Witte Huis ontkenden te hebben gezegd wat hen in de mond is gelegd, maar een eis tot rechtzetting van een majeure fout is er nog niet. De verdediging van Trump bestond in essentie uit twee… tweets. Eerst kleineerde hij zijn ex-adviseur Steve Bannon – aantoonbaar de belangrijkste bron van Wolff – als een gefrustreerd man. Dat versterkte net de autoriteit van Wolffs boek: Bannon heeft de reputatie even slecht als slim te zijn, en dat lijkt ook te gelden voor dit boek dat doorspekt is met beweringen die niet te controleren zijn. Wie kan woordelijk bevestigen dat het klopt dat de president het huispersoneel berispte toen hij zag dat ze een van zijn hemden opraapten: ‘Als mijn hemd op de grond ligt, is dat omdat ik wil dat het daar ligt’?

Trumps tweede tweet is zelfs een historisch statement. Hij liet weten dat iemand die zich opgewerkt heeft tot succesvol ondernemer en zelfs tot president van de Verenigde Staten, het verdient om beschouwd te worden ‘as not smart, but genius… and a very stable genius at that!’ Door dergelijke nooit vertoonde ijdeltuiterij heeft Trump zowat elke onwaarschijnlijke scène in Wolffs boek – en er zijn er nogal wat – als het ware vooraf voorzien van het stempel: ‘Best mogelijk/niet onwaarschijnlijk’. Trumps tweet over zijn eigen genialiteit kwam er bovendien nadat hij in diezelfde week de Noord-Koreaanse president Kim Jong-un had uitgedaagd: ‘I too have a nuclear button, but it is a much bigger and more powerful one than his.’ Het gaat om de spreekwoordelijke en tot dusver nog nooit gebruikte ‘rode knop’, waarmee de Amerikaanse president een kernoorlog kan ontketenen.

Het was al lang bekend dat Donald Trump hondsbrutaal durft te zijn, lak heeft aan politieke gebruiken of diplomatieke conventies. Maar moeten we nu voor het eerst écht vrezen dat het waar zou kunnen zijn wat zijn tegenstanders zeggen: dat de president van de VS een regelrechte madman is? Vergeleken met Donald Trump waren Ronald Reagan en George Walker Bush haast gematigde beleidsmakers met een opmerkelijke sociale en democratische reflex.

Twee narcisten

In zijn beschouwing over het eerste jaar Trump vergeleek David Remnick, de hoofdredacteur van The New Yorker, de man in het Witte Huis met de Romeinse keizer Nero. Er is wellicht een grond van gelijkenis tussen de vettige verhalen die Tacitus, Suetonius en Cassius Dio optekenden over Nero en de onwaarschijnlijke stroom aan juicy informatie die de Amerikaanse pers in steeds hoger tempo brengt over Trump. Het zijn/waren twee narcisten die volgens getuigen alleen zichzelf graag aan het woord horen. Ze voelen zich in hun nopjes in kitscherige paleizen als de Domus Aureus of Mar-a-Lago, waar ze zich kunnen afsluiten van hun vervelende land en alle mensen die armer en dommer zijn dan zijzelf – hun egocentrisme is haast pathologisch. In een van de vele tenenkrullende passages looft Jared Kushner, schoonzoon en adviseur van Trump, de beslissing om de vakbonden uit te nodigen in het Witte Huis: ‘Dat was een goed idee van Steve Bannon.’ Waarop Trump roept: ‘Dat was geen idee van Bannon! Dat was mijn idee! It’s the Trump way!’

Steve Bannon
Steve Bannon© Belga

Nog een gelijkenis: Nero werd op de keizerstroon geduwd door zijn moeder Agrippina, die in hem het ideale instrument zag om haar eigen ambities waar te maken. Was dat niet de rol van Steve Bannon, de kwade genius die met Donald Trump over de geknipte pion dacht te beschikken om een alt-rightomslag te maken in het beleid van de Verenigde Staten en dus in de wereldpolitiek?

Het zou veel verklaren. Een van de hoofdstukken van Fire and Fury draagt de titel ‘Donald Trump didn’t want to get president’. Daarin maakt Wolff de stelling aannemelijk dat Trump de race naar het presidentschap beschouwde als een lucratief apartje in zijn kleurrijke carrière. Juist omdat hij zichzelf geen ernstige kans gaf, waren hij en zijn entourage zo onvoorzichtig in hun contacten met de Russen. Toen Trumps campagneleider, oud-generaal Michael Flynn, aangesproken werd door een vriend of het wel verstandig was om 45.000 dollar aan te nemen, wuifde Flynn dat bezwaar weg: ‘Dat zou pas een probleem zijn als we de verkiezingen zouden winnen.’ Daarom ook weigerde de zogezegd puissant rijke Trump om zelf geld te investeren in zijn eigen campagne, of verzuimde hij het om alvast een netwerk in Washington uit te bouwen of gespecialiseerde medewerkers aan te trekken.

Een week voor de verkiezingen lunchte Trump met de inmiddels overleden Roger Ailes, de oud-voorzitter en ceo van Fox News: ‘Dit is groter aan het worden dan ik ooit kon dromen’, snoefde hij. ‘Ik denk niet aan mijn verlies, want wat nu gebeurt, is niet verliezen. We hebben over de hele lijn gewonnen.’ Vanaf nu lagen de kansen pas echt voor het grijpen, legde Trump uit. Ivanka en Jared Kushner zijn straks internationale celibrity’s, Steve Bannon wordt de politieke leider van de Tea Party, Melania zal weer lekker anoniem kunnen shoppen en hijzelf heeft van Donald Trump het sterkste ‘merk’ ter wereld gemaakt. Geen enkel tv-station zou hem nog kunnen weerstaan. Hij hoorde de kassa al rinkelen. Wolff: ‘Verliezen was winnen.’

De tranen van Melania

En toen kwam Election Day. Het verbaasde gezelschap in de Trump Tower was toeschouwer van een onwaarschijnlijke afloop. Donald jr. zag zijn vader ‘bleek worden als een geest’, in de ogen van Melania welden tranen op, ‘en niet van blijdschap’. In iets meer dan een uur, zo observeerde de aanwezige Steve Bannon, veranderde de man die naast hem zat in een verwarde Trump, een sceptische Trump en ten slotte in een angstige Trump. Om vervolgens helemaal te transformeren in een man die gelooft dat hij het presidentschap inderdaad verdient en meer dan wie ook bekwaam is om die taak op zich te nemen. De rest is geschiedenis.

Voor wie de geschiedenis van Nero niet kent: nadat hij keizer was geworden, stuurde hij al snel zijn moeder in ballingschap, net zoals ook Bannon voortijdig werd weggestuurd. Nog later werd Nero zelf afgezet door de senaat. Hij verzuchtte toen: ‘Qualis artifex pereo’, vrij vertaald: ‘Wat een genie verdwijnt er met mij.’ Na een verwarrende overgangsperiode brak er voor Rome nog een mooie bloeitijd aan.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content