Een jaar na de Krim: vijf ‘onafhankelijke’ gebieden die voor controverse zorgen

Het schiereiland de Krim dat een jaar geleden geannexeerd werd, is niet het enige gebied waarvan de status voor controverse zorgt. Een overzicht van vijf gebieden waarover de internationale gemeenschap het niet eens geraakt.

Het is exact een jaar geleden dat er op het Oekraïense schiereiland Krim een onafhankelijkheidsreferendum georganiseerd werd. De Krim is echter niet het enige gebied waarvan de territoriale status in de categorie “it’s complicated” thuishoort. Een overzicht.

Het Oekraïense schiereiland maakt sinds maart opnieuw deel uit van Rusland, al is er bijna geen enkel land die dat erkent.

Wat?

Na enkele woelige maanden op het Oekraïense vasteland, werd in het Zuid-Oekraïense schiereiland de Krim een referendum georganiseerd. Dit zorgde voor veel controverse omdat het gesteund werd vanuit Rusland en er maar twee keuzes waren: zich afscheiden van Oekraïne en onafhankelijk worden, of zich afscheiden van Oekraïne en aanhechten bij Rusland.

Het schiereiland hoorde namelijk tot de jaren ’50 bij Rusland, tot het door de Russische Sovjetleider Nikita Chroesjtsjov werd weggeschonken aan Oekraïne. Een overgrote meerderheid van de bevolking is dus ook Russisch(talig).

Volgens de uitslag van het referendum stemde 97 procent voor een aanhechting bij Rusland, waarna de Russische president Vladimir Poetin het schiereiland annexeerde.

Controverse?

De annexatie voor de Krim zorgt voor veel controverse. In de eerste plaats was er kritiek op het referendum: niet onafhankelijk worden was geen optie die op het stembiljet stond. Daarnaast zouden Russische militairen de plaatselijke bevolking geïntimideerd hebben en zou Rusland het referendum beïnvloed hebben. Vandaar het overweldigende percentage van 97 procent.

Toen er in februari 2015, bijna een jaar later dus, in Minsk vredesgesprekken gevoerd werden met Oekraïne en Rusland over de oorlog in Oost-Oekraïne, werd er met geen woord gerept over de annexatie van de Krim. Opmerkelijk, aangezien nagenoeg geen enkel land, behalve Rusland, de annexatie erkent.

Kosovo is de facto onafhankelijk sinds 2008. Daarvoor stond de voormalige Servische provincie negen jaar onder VN-bewind. Het land wordt door 110 van de 193 VN-landen erkend, Rusland gebruikt het als argument om de onafhankelijkheid van andere staten te rechtvaardigen.

Wat?

Nadat Joegoslavië uiteenviel, ontstond de Oost-Europese republiek Servië en Montenegro. Binnen Servië was Kosovo een van de twee provincies met beperkte autonomie. In 1996 radicaliseerde een deel van de Albanese bevolking daar, onder meer gedreven door de economische malaise als gevolg van corruptie en misdaad, en richtte het Kosovaars Bevrijdingsleger (UÇK) op. Dat bevrijdingsleger ging de strijd aan met de Serviërs. De Verenigde Staten en de NAVO steunden hun strijd diplomatiek en militair.

Controverse?

Servië heeft bij het Internationaal Strafhof in Den Haag klacht ingediend tegen haar ex-staat, omdat de eenzijdige afscheuring van Kosovo een schending zou zijn van Serviës territoriale integriteit. Maar de onafhankelijkheidsverklaring schendt volgens voorzitter Hisashi Owada van het Hof het internationaal recht niet.

Binnen het Strafhof was er verdeeldheid over de kwestie: tien rechters steunden de uitspraak, vier rechters steunden ze niet. Ook internationaal bestaat er onenigheid over de kwestie. De Kosovaarse onafhankelijkheid wordt nog maar erkend door 110 van de 193 VN-landen. Rusland greep dit aan als precedent om de onafhankelijkheid van Zuid-Ossetië, Abchazië en de Krim te rechtvaardigen.

Zuid-Ossetië is net als Abchazië een de facto onafhankelijke staat.

Wat?

Toen Georgië in 1991 onafhankelijk werd, riep het parlement het Georgisch uit als nationale taal. Dit deed de leiders van Zuid-Ossetië, van wie Ossetisch de taal is, steigeren. Zuid-Ossetië was toen al onafhankelijk, maar eiste meer autonomie. Dit wakkerde het nationalisme van de Georgiërs aan en leidde tot zware rellen in 1991. Het was een aan/uit-strijd waarbij het bestand dan eens wel, dan weer niet gerespecteerd werd.

In 2008 startte Georgië een aanval tegen Zuid-Ossetië nadat het eerder overeengekomen staak-het vuren geschonden was. De Georgische troepen trokken de hoofdstad Tsinvali binnen. Dat duurde niet lang, want Rusland stuurde de Zuid-Ossetiërs militaire versterking en het gebied werd heroverd. Nadat de Russen zich teruggetrokken hadden, verklaarde de toenmalige Russische president Dmitri Medvedev dat Rusland de onafhankelijkheid van Zuid-Ossetië en Abchazië erkent.

Controverse?

De gebieden hebben de onafhankelijkheid eenzijdig uitgeroepen. De Verenigde staten en de Europese Unie erkennen dat niet, volgens de internaitonale gemeenschap blijven ze officieel deel uitmaken van Georgië. Rusland ziet het probleem niet en vergelijkt de situatie met de onafhankelijkheid van Kosovo, eerder dat jaar.

Rusland erkende die onafhankelijkheid in 2008 nadat het in augustus van dat jaar een korte oorlog won tegen Georgië over Zuid-Ossetië, een andere opstandige regio. Het land was de facto al onafhankelijk sinds 1993, toen een conflict de breuklijn creëerde tussen Abchaziërs en Georgiërs. Het land wordt echter pas erkend sinds 2008, na de Russisch-Georgische oorlog.

Transnistrië ligt in Oost-Europa, aan de Moldavisch-Oekraïense grens. Hoewel bijna geen enkel land, zelfs Rusland niet, de onafhankelijkheid erkent, viert het dit jaar zijn 25ste verjaardag.

Wat?

Vlak voor het uiteenvallen van het Sovjetrijk, wilden de Russischtaligen zich afsplitsen van het gebied dat later Moldavië zou worden. Er was namelijk onduidelijkheid over of het Russisch in het nieuwe gebied erkend zou worden als officiële taal.

De afsplitsing zorgde voor ongenoegen bij de toekomstige Moldaviërs. Sovjetsoldaten snelden de Transnistriërs te hulp en het dispuut resulteerde in een burgeroorlog die twee jaar duurde. In 1992 kwam er een wapenstilstand en het conflict is tot op heden bevroren.

Controverse?

De kwestie-Transnistrië werd nooit opgelost. Het gebied heeft een eigen bestuur, een eigen munt en viert dit jaar haar 25^ste verjaardag. Inwoners hebben ook allemaal een Transnistrisch paspoort. Wereldwijd zijn er echter amper drie landen die zijn onafhankelijkheid erkennen. Officieel maakt het deel uit van Moldavië. (NS)