‘Duitsland was twee dagen voor crash MH17 op de hoogte van onveilige situatie’

Twee dagen voordat vlucht MH17 werd neergehaald, zou de Duitse overheid al op de hoogte zijn geweest van het gevaar dat vliegen boven Oekraïne inhield. Die informatie werd echter niet gedeeld met de luchtvaartmaatschappijen, ook niet met Lufthansa.

De Duitse overheid had voor het neerhalen van vlucht MH17 boven Oost-Oekraïne duidelijk bewijs voorhanden over het gevaar dat vliegen boven het land inhield. Die informatie werd echter niet doorgegeven aan de (Duitse) luchtvaartmaatschappijen. Zo berichten Duitse media WDR, NDR en Süddeutsche Zeitung (SZ) op basis van vertrouwelijke rapporten van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

‘Alleen voor intern gebruik’

Op 17 juli 2014 crashte vlucht MH17 van Malaysia Airlines boven Oost-Oekraïne. Tot nu toe was het niet bekend hoe goed de Duitse overheid geïnformeerd was over de veiligheidssituatie boven de regio. Maar in rapporten van 15 juli 2014 – twee dagen voor de catastrofe – schreef Buitenlandse Zaken, dat ‘de situatie in Oost-Oekraïne erg zorgwekkend’ was. Zo meldt SZ. Die informatie werd herhaaldelijk door de Duitse inlichtingendiensten aan de overheid overgemaakt en gelabeld met de code ‘VS’: ‘alleen voor intern gebruik’. De waarschuwing over de veiligheidssituatie zou gebaseerd zijn op een incident een dag eerder, waarbij een Antonov-militair vliegtuig op een hoogte van 6.000 meter werd neergehaald: ‘een nieuwe kwaliteit’, zo werd verwezen naar de mogelijkheid om vluchten neer te schieten.

Het kunnen neerhalen van een vliegtuig op die hoogte wijst volgens militaire experten duidelijk op de mogelijkheid om ook doelwitten op veel grotere hoogtes te treffen. Dat zou eveneens een gevaar inhouden voor civiele passagiersvliegtuigen.

‘Geen informatie ontvangen voor 17 juli’

Dat de luchtveiligheid boven Oekraïne niet verzekerd was, zou volgens WDR, NDR en Süddeutsche Zeitung voor de crash van MH17 door de federale inlichtingendienst van de Duitse regering meermaals in de dagelijkse rapporten zijn meegedeeld.

Normaal gezien, worden luchtvaartmaatschappijen ingelicht over veranderende veiligheidssituaties: via zogenaamde waarschuwingsberichten uitgestuurd door het ministerie van Verkeer. Maar de eerste communiqués van die aard werden pas na het neerhalen van het Maleisische vliegtuig verzonden. ‘Het is zo, dat we geen informatie van de autoriteiten voorhanden hadden voor 17 juli’, verklaart Lufthansa volgens SZ.

Luchtvaartmaatschappijen zoals Lufthansa brengen ook zelf dagelijks de risico’s in kaart. Dat op basis van de bevindingen van verschillende veiligheidsexperts. Maar een waarschuwing van de overheid wordt erg belangrijk geacht als het op de beslissingen van de airline aankomt, zo meent een medewerker van Lufthansa op de website van SZ: ‘Als de overheid onze maatschappij met de evaluatie ‘nieuwe kwaliteit’ had gewaarschuwd, was Lufthansa absoluut niet meer over het oosten van Oekraïne gevlogen.’

‘Toeval dat het geen Lufthansa-toestel was’

Volgens Stephan Hobe, directeur van het Instituut voor Luchtvaartrecht van de Universiteit van Keulen, tegen SZ is ‘de overheid verplicht het luchtverkeer langs een andere vliegroute te laten omleiden’ en dat zeker ‘in zulke gevallen waarbij de gevaarsituatie zo voor de hand ligt en verduidelijkt wordt in rapporten’.

Het was louter toeval, dat het geen toestel van Lufthansa was, dat getroffen werd, menen de Duitse media. Enkel op de dag van de MH17-crash vloog Lufthansa driemaal over Oekraïne: een van de toestellen zelfs pas 20 minuten vroeger. Andere Duitse airlines hadden het gebied eerder al uit voorzorg vermeden.

‘Performante luchtverdedigingssystemen’

De Duitse Buitenlandse Zaken blijven vooralsnog stil over de kwestie en nemen dus nog geen verantwoordelijkheid op. Op vraag van Süddeutsche Zeitung reageerde het federale ministerie van Verkeer: ‘Over een mogelijk verslechterende veiligheidssituatie voor civiele vluchten over Oekraïne, had de overheid voor de crash van vlucht MH17 geen informatie.’

Intern zou de Duitse overheid zich verontschuldigd hebben voor het feit dat de federale inlichtingendienst er aanvankelijk van uitging dat militaire toestellen in Oost-Oekraïne werden neergehaald met kleinere vanaf de schouder afgevuurde afweerraketten. In de nabeschouwing van de crash van MH17 zien ze dat volgens SZ duidelijk zelf als fout. Men moet toegeven, klinkt het, dat misschien – hoewel waarschijnlijk – performante luchtverdedigingssystemen zoals Buk-raketten gebruikt werden voor het neerhalen van MH17.

De Boeing 777 van Malaysia Airlines vloog op zo’n 10.000 meter hoogte toen die – volgens eerste rapporten – waarschijnlijk geraakt werd door een groot aantal ‘objecten met hoge energie’ en in de lucht uiteenviel.

Officieel onderzoek naar de oorzaak van de crash is nog aan de gang. Kiev en het Westen hebben Rusland ervan beschuldigd pro-Russische separatisten bevoorraad te hebben met zulke rakettenwerpers. Maar Russische media suggereren dat de schuld bij de Oekraïense luchtmacht ligt. (WB)