Duitse Buitenlandminister noemt nieuwe VS-alliantie ‘irritant en ontnuchterend’

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas heeft, in navolging van andere Europese toppolitici, de nieuwe alliantie tussen Washington, Londen en Canberra bekritiseerd. “Wat daar beslist is en hoe dat gebeurd is, is irritant. Het is ook ontnuchterend, en niet enkel voor Frankrijk.”

Maas deed de uitspraken in de marge van de Algemene Vergadering van de VN.

In New York is dinsdagvoormiddag (Amerikaanse tijd) het startschot gegeven voor de debatten. De Amerikaanse president Joe Biden kwam als tweede aan bod. Samen met Biden hadden de Australische premier Scott Morrison en de Britse premier Boris Johnson eind vorige week het veiligheidspact Aukus aangekondigd.

Bedoeling van Aukus is de militaire dreiging die uitgaat van China in de Indo-Pacifische regio te counteren. Een van de gevolgen is dat Frankrijk een contract ter waarde van 56 miljard euro, voor de aankoop van negentien onderzeeërs door Australië, door de neus geboord ziet. “Wat we daar zien, heeft veel zaken moeilijker gemaakt”, zei Maas. “En ik vrees dat het nog lang nog moeilijker zal blijven. Ik kan de ergernis van onze Franse vrienden goed begrijpen.”

Volgens Maas is er geen sprake van een nieuwe “verharding” in de verhouding met Washington, maar tegelijk maakte hij zich naar eigen zeggen nooit illusies dat er met de nieuwe Amerikaanse president helemaal geen problemen zouden zijn. Europa zal nu moeten nadenken over hoe het meer Europese soevereiniteit kan bereiken, meent Maas nog. “Het is uiteindelijk aan ons om dat al dan niet te doen.”

Biden en Australische premier proberen gemoederen te bedaren

De Amerikaanse president Joe Biden en de Australische premier Scott Morrison hebben dinsdag verzekerd dat hun nieuw militair bondgenootschap uitgebreid zal worden met andere bondgenoten in de zeer strategische Indo-Pacifische zone. Frankrijk met name is woedend over de aankondiging van het Aukus-veiligheidspact dat Washington, Canberra en Londen sloten.

“Het gaat niet alleen om ons partnerschap, want ons partnerschap breidt zich uit naar zoveel vrienden, of dat nu de Asean-landen (Zuidoost-Azië) of Europa zijn”, zei Morrison voor een ontmoeting met Biden, in de marge van de Algemene Vergadering van de VN. “Dat laatste punt is belangrijk want ons partnerschap ligt in lijn met alle andere democratieën”, vulde Biden aan.

Als deel van het veiligheidspact gaat Washington Canberra onderzeeërs verkopen. Daardoor ziet Frankrijk een contract ter waarde van 56 miljard euro, voor de aankoop van negentien onderzeeërs, door de neus geboord. Frankrijk reageerde woedend, en riep zijn ambassadeurs in Australië en de Verenigde Staten terug, een ongeziene demarche.

Washington wil geen nieuwe Koude Oorlog

De Verenigde Staten zijn niet uit op een nieuwe Koude Oorlog, zonder China met naam te noemen. Dat heeft de Amerikaanse president Joe Biden gezegd in zijn toespraak voor de Algemene Vergadering van de VN. Het was de eerste keer dat Biden die bijeenkomst toesprak, en er werd dan ook reikhalzend uitgekeken naar zijn boodschap. Hij verdedigde verder het belang van multilateralisme en diplomatie.

Net voor Biden had VN-secretaris-generaal Antonio Guterres Peking en Washington al gewaarschuwd voor “een verdere verslechtering van een wereld die al op de rand van de afgrond staat”. Guterres had daarom de twee wereldmachten opgeroepen tot dialoog en begrip. De Verenigde Staten willen geen opdeling van de wereld in starre blokken, zei Biden. De grote mogendheden hebben de verantwoordelijkheid om zich in hun betrekkingen bedachtzaam op te stellen, “zodat onze verantwoorde concurrentie niet omslaat in conflict”.

“Met onze waarden en onze macht gaan we onze bondgenoten en vrienden verdedigen, en ons verzetten tegen pogingen van de sterkste landen om zwakkere landen te domineren.” Later op de dag volgt nog de toepsraak van Bidens Chinese collega Xi Jinping. Omdat hij niet in New York is, zal hij de bijeenkomst toespreken via een vooraf opgenomen video. Nog tijdens zijn toespraak maakte Biden duidelijk dat zijn land militaire kracht niet langer als eerste optie, maar slechts “als laatste redmiddel” zal gebruiken. Hij beklemtoonde dat hij de Algemene Vergadering voor het eerst in 20 jaar toespraak als president van een land dat niet langer in oorlog is. Na het einde van de oorlog in Afghanistan komt er een “tijdperk van diplomatie”, zei Biden.

Na de zware onenigheid tussen enerzijds Washington en anderzijds Parijs en de Europese Unie van de afgelopen dagen werd ook uitgekeken naar Bidens reactie daarop. Er was geen letterlijke verwijzing naar die duikbootzaak, maar de Amerikaanse president omschreef de Europese Unie wel als een fundamentele partner. Maandagavond nog toonden de EU-ministers van Buitenlandse Zaken zich solidair met Parijs in het diplomatieke conflict. Europees Raadsvoorzitter Charles Michel had het over een “gebrek aan loyauteit” van de Amerikanen.

Vanuit Brussel volgde ook premier Alexander De Croo de toespraak van Biden. Hij vindt het goed dat de Verenigde Staten bij de VN na de voorbije jaren een nieuwe boodschap en een nieuwe toon brengen. “Het is dezelfde boodschap die we eerder dit jaar ook al hoorden toen president Biden in Brussel was”, zegt De Croo. “Dialoog en diplomatie stonden centraal in zijn tussenkomst. Militair optreden kan enkel maar de laatste optie zijn.”

Verder hoorde De Croo “een sterke geloofsbelijdenis in ons liberaal-democratisch samenlevingsmodel”. Na de voorbije weken, die niet makkelijk waren, is het wat de premier betreft ook een goede zaak dat Biden “het belang herbevestigde dat de VS hecht aan NAVO en het partnerschap tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten als fundamenteel omschreef”.

Woensdagmiddag (plaatselijke tijd) wordt De Croo ook in New York verwacht voor de Algemene Vergadering. Minister van Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès is al ter plaatse.