Deze ambassadeur had genoeg van Donald Trump en nam ontslag: ‘De VS is een land van migranten’

John Feeley: 'De Verenigde Staten zijn machtig, maar hebben nood aan het versterken van traditionele allianties.' © Isopix
Ernesto Rodriguez Amari
Ernesto Rodriguez Amari Journalist en politicoloog

Begin 2018 nam John Feeley, toenmalig ambassadeur voor de Verenigde Staten in Panama, ontslag. Knack sprak met Feeley: ‘Jouw lezers moeten onthouden dat de politiek van Trump de geest van de Amerikaanse bevolking niet vertegenwoordigt.’

‘Ik blijf mijn werk doen tot ik me daar niet meer toe in staat acht.’ Dat waren de woorden van toenmalig Amerikaans ambassadeur John Feeley toen Donald Trump aan de macht kwam. Sinds 2015 werkte hij al als ambassadeur van de Verenigde Staten (VS) in Panama. Als verklaring voor zijn ontslag zei hij in januari dit jaar dat hij niet langer in eer en geweten zijn president kon vertegenwoordigen in het buitenland.

Meer dan dertig jaar heeft u voor het ministerie van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten gewerkt. Begin dit jaar besloot u uw ontslag in te dienen. Waarom?

JOHN FEELEY: Het was geen gemakkelijke beslissing want ik heb mijn carrière als ambassadeur moeten opgeven. Ik hield oprecht veel van dit werk. Toch is de verklaring simpel: mijn waarden en principes strookten niet langer met de waarden en principes van het Witte Huis.

Als je ambassadeur bent, ben je de persoonlijke vertegenwoordiger van de president in het land waar je werkt. Ik heb echter moeten vaststellen dat de politieke beslissingen die Donald Trump tijdens zijn eerste jaar als Amerikaanse president nam van die orde waren dat ik niet langer in staat was mijn job naar behoren uit te oefenen. Ik kon me niet vinden in de waarden en principes die de basis van zijn beslissingen vormden. Daarom heb ik het enige gedaan wat ik kon. Het breekpunt voor mij was het moment waarop Trump weigerde om de neonazi’s te bestraffen die betoogden in Charlottesville in Virginia in augustus 2017.

Obama begreep dat we in een geglobaliseerde wereld leven waar de economische en militaire macht verspreid liggen over de hele wereld.

U werkte eerder als ambassadeur onder voormalig president Barack Obama en later onder Trump. Waar liggen de verschilpunten juist?

FEELEY: Dat is een goede vraag. Er zijn meerdere belangrijke verschilpunten.

Maar voor ik hierover vertel, wil ik duidelijk maken dat Amerikaanse ambassadeurs niet tot een politieke partij behoren. Uiteraard hebben we net als alle burgers het recht om te stemmen en om vrij te denken, maar als diplomaten volgen we de leuze die stelt dat de binnenlandse politiek eindigt aan de Amerikaanse kust. Diplomaten zijn de vertegenwoordigers van de president en van het Amerikaanse volk, maar niet van een politieke partij. Daarnaast heeft Trump zijn overwinning vooral te danken aan het Amerikaanse kiessysteem en deelt een grote groep Amerikanen zijn visie en standpunten niet.

In mijn ogen, en ik benadruk dat dit een persoonlijke mening is, is het grootste verschil tussen Trump en Obama dat Obama begreep dat we in een geglobaliseerde wereld leven waar de economische en militaire macht verspreid liggen over de hele wereld. De Verenigde Staten zijn machtig, maar hebben nood aan het versterken van traditionele allianties. Dan denk ik aan onze samenwerking binnen de Verenigde Naties, onze goede relaties met Europa en onze vrijhandelsakkoorden met het Oosten, Latijns-Amerika en de Europese Unie. Het is belangrijk binnen een wettelijk systeem met elkaar te onderhandelen, gelijkaardige normen en waarden te hanteren en naar consensus te streven.

Dat was grosso modo de globale visie van Obama. De visie van Trump is zeer verschillend: hij houdt er een nationalistische visie op na die stelt dat ‘Amerika’ steeds op de eerste plaats moet komen. Dat is in strijd met de visie van de akkoorden die de VS met andere landen in de wereld heeft afgesloten. Deze visie belemmert ons om onze relatie met andere landen te versterken. Tegelijkertijd zien we in Europa een erg gelijkaardige beweging plaatsvinden. Verschillende bevolkingsgroepen worden geconfronteerd met de chaos en de verwarring die voortvloeit uit een wereld die zeer snel beweegt en verandert. Populistische uitspraken en het verwerpen van internationalisme is daar een resultaat van.

Burgers van over de hele wereld maken zich zorgen om de internationale politiek van de Verenigde Staten en de tweets van Donald Trump doen vele wenkbrauwen fronsen. Laten we ons te snel opjagen?

FEELEY: Neen, mensen hebben gelijk en moeten zich zorgen maken. De VS blijft een land met een enorme economische en militaire macht. Onder het beleid van Trump is de VS echter verschillende vriendschappelijke relaties aan het verliezen. Dat is zo met Europa, onze traditionele bondgenoten, maar ook met Azië en met Latijns-Amerika.

We moeten hier wel een kanttekening bij maken. Niet alleen in de VS, maar overal ter wereld lijkt men op zoek naar een alternatief voor traditionele partijen. In het ene land profiteert rechts populisme, in het andere land links populisme. De traditionele partijen zijn niet in staat om leiders aan te bieden waarin de bevolking voldoende gelooft. De bevolking legt de macht bijgevolg in handen van populisten. Het is wel interessant dat dit proces verloopt op democratische wijze. Er zijn geen staatsgrepen gepleegd. Toch durf ik ook in mijn eigen land van verandering dromen. Vele mensen zijn de houding van Trump beu.

John Feeley: 'Ook al zijn we machtig in economische en militaire termen, de ziel en het hart van mijn land blijven groot en genereus.'
John Feeley: ‘Ook al zijn we machtig in economische en militaire termen, de ziel en het hart van mijn land blijven groot en genereus.’© Isopix

Obama heeft zich ingespannen om een nucleaire deal met Iran te sluiten. Donald Trump heeft het akkoord naar de prullenmand verwezen.

FEELEY: Volgens mij is dit een grote flater van Trump. Hij had de VS nooit uit het akkoord mogen terugtrekken. Hij scheept ons daardoor op met een minder veilige wereld. Door mijn werk als diplomaat weet ik hoeveel inspanningen er geleverd moeten worden om samen met zoveel landen tot een akkoord te komen. Geen enkel akkoord is perfect en volledige garanties zijn er nooit, maar ik denk dat het akkoord voldoende ver ging om de condities te verbeteren waardoor Iran niet langer nucleaire wapens zou bezitten.

Trump denkt dat Obama en de andere landen zomaar alles op een dienblaadje aan de Iraniërs hebben gegeven zonder hier iets voor in ruil te hebben gekregen. Ik zie dat niet zo. Ik ben er bijna zeker van en durf zelfs te wedden dat als president Trump de verkiezingen in 2020 niet wint, een nieuwe meer traditionele president van de VS die wel gelooft in de kracht van allianties, opnieuw zal proberen de deal te herstellen.

Met dezelfde nonchalance waarmee Trump de moeizaam onderhandelde deal met Iran van de tafel veegde, zien we hem overigens onderhandelen met Noord-Korea. Iedereen herinnert zich de amateuristische en geïmproviseerde ontmoeting met Noord-Korea. Het resultaat was ook maar pover: in enkele zinnen werd er gesteld dat de VS en Noord-Korea elkaar beter gingen begrijpen, maar concrete zaken werden niet afgesproken. Noord-Korea doet enkele beloftes, maar er werden geen afspraken gemaakt over controles en inspecties in Pyongyang of elders op Noord-Koreaans grondgebied. In het akkoord met Iran stonden dergelijke controles wel zeer uitvoerig omschreven. Er waren ook afspraken gemaakt over de multilaterale sancties die er zouden volgen indien de deal niet werd nageleefd. De nucleaire deal met Iran was een voorbeeld van een goed akkoord waarvoor veel werk was geleverd door diplomaten.

Welke boodschap zou u nog graag meegeven aan onze lezers?

FEELEY: Jouw lezers moeten onthouden dat de politiek van Trump de geest van de Amerikaanse bevolking niet vertegenwoordigt. De VS is een land van migranten. Het is een jong land. En ook al zijn we machtig in economische en militaire termen, de ziel en het hart van mijn land blijven groot en genereus. Net zoals in vele landen bestaan er conservatieve en liberale politici. Er bestaan ook mensen die minder gul zijn en de welvaart die we in de VS hebben opgebouwd niet willen delen, maar naar mijn mening, en die mening is nog versterkt nu ik terug in de VS woon, ben ik geboren in een land dat altijd van zijn fouten heeft willen leren en zichzelf heeft weten te verbeteren. Ik heb er alle vertrouwen in dat we in de toekomst hier opnieuw in zullen slagen.

Ik hoop dat we dan ook nog op onze Europese vrienden kunnen rekenen. Alleen door dialoog te voeren kunnen we aantonen dat we niet akkoord gaan met de houding van Trump. Onze vrienden uit Europa hebben ons dat geleerd.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content