Derde moord in één maand: journalisten in Mexico moeten kiezen tussen autocensuur of hun leven

Carmen Aristegui. © Reuters

Alleen al in de maand januari zijn er drie Mexicaanse journalisten vermoord. In het hele land trokken journalisten de straat op om te protesteren. Ze willen niet langer vrezen voor hun leven en vragen president Lopez Obrador om actie te ondernemen. ‘Een land zonder persvrijheid, is een land zonder democratie’, aldus de bekende journaliste Carmen Aristegui die al jaren tegen de censuur vecht.

Lourdes Maldonado Lopez, een journaliste die voor de radio politiek en corruptie in Tijuana covert, werd maandag brutaal doodgeschoten in haar wagen. Vorig jaar werden er maar liefst negen journalisten vermoord in Mexico, waardoor het land, naast India en Afghanistan, tot de gevaarlijkste landen voor journalisten behoort. Daders blijven ongestraft achter.

Vele moorden kunnen rechtstreeks gelinkt worden aan het werk dat de journalisten hebben geleverd. In vele gevallen hebben de verdachten connecties met de autoriteiten zelf.

Lourdes Maldonado Lopez had in 2019 nog een publieke oproep gedaan aan president Lopez Obrador met de vraag om haar te beschermen. Ze vreesde voor haar leven door een discussie met haar vorige werkgever, een lokaal televisiestation. Lourdes Maldonado Lopez had een rechtszaak tegen het televisiestation aangespannen omdat ze haar niet vergoed hadden toen ze volgens haar onrechtmatig was ontslagen. Enkele dagen geleden sprak de rechter zich in het voordeel van Maldonado Lopez uit. Of haar dood hiermee in verband kan worden gebracht, is niet bewezen, maar het bewijst welke de zware druk die journalisten in Mexico ervaren.

Drugskartels zijn getransformeerd tot grote multinationals met enorme lobbysystemen, aanwezig op alle continenten.

Dit geen uniek geval. Slechts een week geleden kwam de documentaire ‘Silencio Radio’ van Juliana Fanjul uit over het proces van de ploeg van journaliste Carmen Aristegui na hun ontslag bij MVS Radio in 2015. Carmen Aristegui, nieuwsanker bij CNN Español, heeft het niet met haar leven moeten bekopen, maar de overheid heeft wel jarenlang geprobeerd om haar het zwijgen op te leggen.

Uw reportage over ‘Het witte huis van ex-president Enrique Pena Nieto’ resulteerde in ontslag.

ARISTEGUI: Wat we met onze reportage hebben aangetoond, was dat er een belangenconflict was tussen president Pena Nieto en het aannemersbedrijf Grupo Higa. Die aannemers hebben tijdens zijn gouverneurschap en presidentschap meerdere grote werken toebedeeld gekregen, waaronder de aanleg van het spoor Mexico-Queretaro. Datzelfde bedrijf had ook de woning van Angelica Rivera, de toenmalige vrouw van Pena Nieto, gebouwd, ter waarde van 7 miljoen dollar, waar het koppel ook woonde. Pena Nieto heeft nooit kunnen uitleggen waar het geld voor deze woning vandaan kwam.

Internationaal hebben we erkenning gekregen en prijzen gewonnen voor deze reportage, maar in eigen land moest onze radiozender opdoeken en kregen we nadien geen nieuwe kansen meer bij andere radiozenders. Het was een manier om ons monddood te maken en dat toont aan hoe autoritair de Mexicaanse overheid is. Verschillende advocaten hebben ons pro bono geholpen. Het was een strijd om vrije meningsuiting die tot het Hooggerechtshof is gebracht.

Hoe kijkt u naar de persvrijheid en vrije meningsuiting in Mexico?

ARISTEGUI: Hoe er met journalisten wordt omgegaan, is een barometer voor de democratie van een land. Als je als land het leven van journalisten niet kunt beschermen, dan heb je een ernstig probleem met persvrijheid, vrijheid van publicatie en vrijheid van meningsuiting. Het ergste is dat burgers niet langer de garantie krijgen dat ze goed geïnformeerd worden over wat er in hun land gebeurt. Mexico is niet in staat om moorden op journalisten te voorkomen. Erger nog, er wordt amper onderzoek gevoerd naar die moorden en de meeste daders worden nooit gestraft. Journalisten worden op verschillende manier onder druk gezet. Ze worden opgejaagd, bedreigd en achtervolgd. Dat resulteert uiteindelijk in de meeste gevallen tot autocensuur. Journalisten kiezen ervoor om in leven te blijven en niet langer over alles wat ze vernemen te rapporteren. Jammer genoeg neemt de autocensuur alleen maar toe in Mexico.

Een groot land als Mexico kan zich onmogelijk verder ontwikkelen met die gigantische rugzak van doden en vermisten op de schouders.

Een andere vorm van autocensuur vloeit voort uit de relatie die de overheid en de traditionele media met elkaar hebben. De laatste jaren investeert de overheid miljarden dollars om zowel via sociale media als via traditionele media het imago van de regering te verbeteren. Een belangrijke factor waardoor uitgevers van de media nog meer onder druk komen te staan.

Professor Buscaglia omschrijft de Mexicaanse democratie als een narcodemocratie. Kunt u zich in die omschrijving vinden?

ARISTEGUI: Professor Buscaglia is een internationaal expert inzake georganiseerde misdaad, corruptie en de rechtssystemen in verschillende landen. Het kan misschien extreem klinken wat Buscaglia zegt en ik ben zelf geen expert in dat domein, maar toch kan ik hem volgen. We zien dat de georganiseerde misdaad enkel toeneemt in de Mexicaanse maatschappij. Drugskartels zoals het Sinaloakartel, Los Zetas en het golfkartel zijn getransformeerd tot grote multinationals met enorme lobbysystemen, aanwezig op alle continenten. Hun immense groei had nooit mogelijk geweest, mochten ze niet op verschillende niveaus van de Mexicaanse overheid met hen hebben samengewerkt. Die groei gaat helaas ook gepaard met een exponentiële stijging van het aantal moorden en verdwijningen.

Een groot land als Mexico kan zich onmogelijk verder ontwikkelen met die gigantische rugzak van doden en vermisten op de schouders. Tot op heden doet de overheid ontzettend weinig om die moorden te onderzoeken en de daders te straffen. Het lijkt wel alsof al die mensen nooit bestaan hebben voor de overheid. Dat is de trieste werkelijkheid van Mexico en dat is wat Buscaglia onder de naam narcodemocratie beschrijft.

Ook tijdens de verkiezingen zien we in Mexico de invloed van de drugskartels. De verkiezingsstrijd is er een geworden van macht en invloed van de drugskartels. Verschillende lokale politici en sociale leiders worden in de aanloop van de verkiezingen vermoord. Die mensen worden omgebracht omdat ze samenwerken met bepaalde drugskartels of net omdat ze weigeren om samen te werken met drugskartels. Dat is nooit duidelijk en wordt ook amper onderzocht. Als een burgemeester echter weigert om een bepaald kartellid toe te laten tot zijn schepencollege, dan loopt hij ernstig risico om vermoord te worden. De laatste verkiezingen in 2018 gingen gepaard met vele moorden. Het politieke leven wordt bijgevolg ernstig beïnvloed door de financiering en de dreigingen van de drugskartels. Van het lokale niveau tot op het federale niveau. We weten dat door de sporadische onderzoeken en rechtsspraken die aan het licht komen. Maar veel moorden en corruptiezaken blijven in het duister.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content