Vrijdaggroep

‘De volharding om de Olympische Spelen te laten doorgaan is verrassend voor Japan’

Zowel op politiek, economisch als gezondheidsvlak leidt de handhaving van de Olympische Spelen tot vragen, schrijft Dorian Feron van Vrijdaggroep.

Geloof me, de opwinding was voelbaar. Eind 2020 tekende ik een contract om vanaf maart 2021 in Tokio te gaan werken. Japan fascineert me. De band die Japanners met de natuur, de wereld en hun identiteit hebben lijkt zo bijzonder. Door er te werken hoopte ik stilaan hun ondoorgrondelijkheid te doorprikken en af te stappen van vooroordelen.

Mijn geplande reis blijft voorlopig helaas louter een droom. Ik zit vast in België. Sinds eind 2020 heeft Japan zijn grenzen volledig gesloten voor buitenlanders, ook voor wie over een arbeidsvisum beschikt. Het nulrisico gaat boven alles, zoals zo vaak in dit land waar de natuur mensen tot voorzichtigheid noopt. Tegen elke verwachting in mochten de Spelen toch doorgaan.

Risicocultuur en geografie

De Japanse risicocultuur is deels verklaarbaar door de geografie van het land. Japan trotseert elk jaar tyfoons, heeft meer dan honderd actieve vulkanen en krijgt zo’n 20 procent van ’s werelds aardbevingen met een kracht van 6 en hoger over zich heen. Door deze gevaren is in de Japanse cultuur een diepgeworteld risicobewustzijn ontstaan.

De Japanse overheid heeft trouwens talrijke programma’s met preventie-oefeningen opgezet, ook voor de allerjongsten. De natuurlijke risico’s leiden, in combinatie met het Japanse streven naar perfectie en precisie, tot een tastbare afkeer van risico’s en tot ver doorgedreven voorzorgsmaatregelen.

De volharding om de Olympische Spelen te laten doorgaan is verrassend voor Japan.

Toch wees de geschiedenis uit dat deze nulrisicocultuur niet feilloos is en dat de Japanse samenleving ondanks alles bepaalde situaties met een portie (op het eerste gezicht) moeilijk verklaarbare irrationaliteit benadert. De Spelen laten doorgaan is daar een treffend voorbeeld van.

De Spelen gaan verrassend door

Zelfopoffering is moedig, zeker wel, maar deze volharding om de Spelen te laten doorgaan doet vragen rijzen. Ze lijkt onlogisch en vooral te riskant op politiek, economisch en gezondheidsvlak.

Zeker als het op volksgezondheid aankomt: slechts 25 procent van de Japanners is namelijk maar gevaccineerd door een haperend vaccinatiebeleid. Voordat vaccins goedgekeurd raken, eist het land immers dat er extra klinische tests gebeuren op Japanners, zelfs nadat er elders in de wereld studies uitgevoerd zijn. Bovendien heeft de uiterst voorzichtige logistieke en menselijke aanpak de toediening van vaccins ernstig vertraagd.

Ook op politiek vlak leidt de handhaving van de Spelen tot vragen. Deze Spelen vinden plaats zonder toeschouwers en middels de afkondiging van een nieuwe noodtoestand in Tokio. Volgens recente peilingen vindt 80 procent van de Japanners dat de Spelen afgelast hadden moeten worden. De Spelen zouden eerste minister Yoshihide Suga dus wel eens zuur kunnen opbreken bij de eerstkomende verkiezingen.

Ten slotte vormen de Spelen ook een financieel risico. Een studie van onderzoeksinstelling Nomura (NRI) wees uit dat de afgelasting van de Spelen 14,4 miljard euro gekost zou hebben. Nog altijd volgens NRI zouden een nieuwe noodtoestand en een nieuwe besmettingsgolf door de Spelen nog meer geld kosten. Omdat de noodtoestand al afgekondigd is (en de kans op een opflakkering van besmettingen groot is) zal het economische kostenplaatje van de Spelen groter zijn dan bij annulering.

Dat de Spelen toch plaatsvinden komt door intensief lobbywerk van het Internationaal Olympisch Comité en doordat Japan zich niet te schande wil maken door de Spelen voor de tweede keer na 1940 te annuleren, terwijl rivaal China zich opmaakt om de Winterspelen volgend jaar met veel tamtam te verwelkomen.

Risico en rede

Het enerzijds sluiten van de grenzen maar, anderzijds, toch laten doorgaan van de Olympische Spelen toont aan dat risicobeheer erg complex, soms dubbelzinnig, zelfs tegenstrijdig is.

Gewag maken van irrationaliteit is echter gevaarlijk, het gaat wellicht eerder om een conflict van rationele keuzes. Allerlei argumenten staan tegenover elkaar, elk met een verdedigbare logica, maar samen leiden ze tot een ingewikkelde oplossing. Hoe een land tegenover risico’s staat, zegt veel over zijn band met de wereld, met anderen en met zichzelf. Wie een land te snel veroordeelt zonder er deel van uit te maken is al te kritisch.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content