De talibanpsychiater: ‘Ze huilden en ik zou hen troosten’

Afghaanse politieagenten arriveren aan de luchthaven van Kaboel waar een aanval van de taliban plaatsvond. © Reuters
Wided Bouchrika
Wided Bouchrika Freelancejournaliste

Hoewel de taliban in de jaren ’90 met geweld de controle over Afghanistan verwierven en die nu meedogenloos trachten te behouden, heeft de oorlog ook op hen een psychologische impact. Eén dokter – gekant tegen hun ideologie – verzorgde hen.

Op het einde van de jaren ’90 was Afghanistan onder controle van de taliban. Ook nu proberen de strijders hun macht over het gebied met geweld te behouden. Maar de oorlog die hen aan de top bracht, heeft veel militanten met psychologische problemen achtergelaten. En er was slechts één dokter – hoewel sterk gekant tegen hun ideologie – die besloot hen te verzorgen. De Britse omroep BBC sprak met de Afghaanse talibanpsychiater, Nader Alemi.

‘Onzekerheid en depressies’

‘Strijders kwamen naar me toe met mijn naam op een briefje geschreven’, getuigt de man op de nieuwssite van de omroep. ‘Ze zeiden dat ik hun vriend genezen had en dat ze nu zelf ook genezen wilden worden. De meesten hadden nooit eerder een dokter gezien.’

Toch was het bezoeken van een dokter niet verboden door de terreurgroep. ‘Verrassend genoeg geloofde iedereen in de behandelingen’, zegt Alemi. ‘Ze verklaarden hun mentale problemen als een gevolg van de onzekerheid in hun leven. Ze hadden geen controle over wat er met hen gebeurde. Alles lag in de handen van hun oversten. Daarom werden ze depressief’, vervolgt de psychiater op de nieuwssite.

‘Veel strijders vertelden me dat ze wilden sterven. Zelfmoord plegen ging echter niet omwille van islamitische waarden’, vertelt Alemi. ‘Eentje getuigde dat telkens hij in de frontlinie streed, hij hoopte dat iemand hem zou neerschieten.’ De dokter getuigt hoe hij de leden van de terreurbeweging behandelde als mensen, als zijn andere patiënten. ‘Ondanks het feit dat zij verantwoordelijk waren voor alle problemen in onze samenleving’, aldus de psychiater tegen BBC. ‘Soms huilden ze en zou ik ze troosten.’

‘1.000 taliban op de sofa’

Alemi leeft in het noordelijke Mazar-e-Sharif dat in 1998 door de taliban veroverd werd. Maar ondanks de vele successen op het strijdtoneel, bespeurde de dokter bij velen de mentale beproeving die vele oorlogsjaren eisen. Alemi was bovendien de enige psychiater in het noorden van Afghanistan die Pasjtoe sprak, de taal van de meeste taliban.

‘Omdat ik hun taal sprak, hadden ze het gevoel dat ze zich open konden stellen. Taal was een erg belangrijk aspect’, verklaart de dokter.

Alemi behandelde ook hooggeplaatste taliban. ‘Een van hen was Mullah Akhtar, hij stond onder Mullah Omar die de spirituele leider van de groep was. Hij hoorde stemmen en herkende zijn medewerkers zelden’, vertelt Alemi aan de BBC. ‘Die man stond altijd in de frontlinie, wie weet hoeveel mensen voor zijn ogen vermoord werden. De explosies en schreeuwen echoden nog steeds in zijn hoofd.’

Over een andere hooggeplaatste militant vertelt de psychiater dat ze ‘zowat vrienden werden’. ‘Ik bezocht hem in zijn hoofdkwartier en schreef hem medicatie voor. Hij was depressief en kampte met chronische pijn.’

Alemi herinnert zich het precieze aantal patiënten niet, maar hij schat dat hij meer dan duizend taliban behandelde in een periode van bijna drie jaar. In 2001 werd de stad Mazar op de militanten teruggewonnen.

‘Getraumatiseerde bevolking’

Meer dan vijftien jaar later verzorgt Alemi nog steeds Afghanen die getraumatiseerd zijn door het conflict in het land. In 2010, zo schrijft de Britse omroep, berichtte het ministerie van Gezondheid dat twee derde van de bevolking aan een mentale ziekte leed. Het aanhoudende geweld, de armoede, werkloosheid en drugsverslaving worden aangewezen als voornaamste oorzaken.

In 2006 rapporteerde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat minder dan 1 procent van de medische opleidingen in Afghanistan aan mentale gezondheid gewijd waren. En de weinige gespecialiseerde ziekenhuizen zijn volgens de BBC vervangen door een afdeling ‘mentale consultatie’ in staatsziekenhuizen.

De rijen aan het hospitaal van Alemi lijken dan ook eindeloos. Mannen en vrouwen klagen in aparte groepen over depressie, stemmingswisselingen en nachtmerries. Volgens de psychiater op de nieuwssite is het grootste onderliggende probleem nog steeds de onzekerheid van weleer. ‘Ze worden geconfronteerd met ontbering en verlies en hebben geen idee wat de toekomst zal brengen.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content