Het aantal mislukte moordaanslagen in de geschiedenis is niet te tellen. Het Buskruitverraad aan het begin van de zeventiende eeuw is er een van. Ruim vier eeuwen na het gebeuren wordt de mislukking van het Buskruitverraad nog altijd herdacht in Engeland.
De politieke moord is een fenomeen van alle tijden – van gisteren en vandaag, en helaas ook van morgen. Want macht doet iets met een mens: als gewone politieke middelen niet meer volstaan, wordt de strijd om de macht dan ook beslist met de loop van een geweer, of het lemmet van een mes. Deze zomer blikken we terug op de meest markante politieke moorden en aanslagen uit de geschiedenis.
De Engelse koning Jakobus I, de opvolger van koningin Elisabeth I, was de zoon van de Schotse koningin Maria Stuart. Aangezien hij al kort na zijn tweede verjaardag van zijn katholieke moeder werd gescheiden, is hij altijd een overtuigd protestant gebleven. De weinige katholieken die waren achtergebleven in Engeland na de Reformatie, koesterden de hoop dat de machtsoverdracht van het huis Tudor naar het huis Stuart begin 1603 hen de mogelijkheid zou bieden om de macht te grijpen.
Fawkes had in de Nederlanden leren omgaan met buskruit en kon nu van die kennis gebruikmaken.
Een kleine groep katholieken uit Midden-Engeland, aangevoerd door Robert Catesby en Thomas Percy, besloot van de plechtige opening van het parlement op 5 november 1605 gebruik te maken om de koning en zijn belangrijkste raadgevers om te brengen. Voor de praktische uitwerking van hun plan deden de samenzweerders een beroep op Guy Fawkes, een jongeman uit Yorkshire die in de Nederlanden met de Spanjaarden had meegevochten tegen de protestanten in het noorden. Fawkes had in de Nederlanden leren omgaan met buskruit en kon nu van die kennis gebruikmaken. Onder zijn leiding werden zesendertig vaten buskruit opgeslagen in de kelders onder het Hogerhuis, waar de plechtigheid moest plaatsvinden, genoeg om het hele gebouw in de lucht te laten vliegen.
Toen de datum van de aanslag naderde bedachten sommige samenzweerders dat er zich onder de lords toch nogal wat aanhangers van het katholieke geloof bevonden en dat ook zij het slachtoffer konden worden van de ontploffing. Een van hen had daarover zoveel gewetenproblemen dat hij via een anonieme brief een van zijn vrienden de raad gaf om afwezig te blijven op de openingszitting. Die man gaf de waarschuwing door aan enkele collega’s en zo gebeurde het dat op de vooravond van de aanslag de kelders van het Hogerhuis aan een grondig onderzoek werden onderworpen.
Guy Fawkes die de wacht hield bij het buskruit werd ter plekke gevat. Het duurde niet lang voor hij onder martelingen de identiteit van de andere betrokkenen prijsgaf. De andere daders probeerden te ontkomen naar het noorden, maar werden op hun vlucht ingehaald. Het kwam tot een kort gevecht dat het leven kostte aan Catesby en enkele van zijn gezellen. De overblijvende samenzweerders werden net als Fawkes ter dood veroordeeld, gehangen en gevierendeeld.
Ruim vier eeuwen na het gebeuren wordt de mislukking van het Buskruitverraad nog altijd herdacht in Engeland. Hoewel de viering aan populariteit heeft ingeboet ten voordele van Halloween worden op 5 november her en der nog altijd Guy Fawkespoppen verbrand, begeleid door een feestelijk vuurwerk.
Dit artikel verscheen eerder in Knack Historia: 150 politieke moorden en aanslagen. Hier te koop
De politieke moordzomer
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
