‘De pijnlijke knieval van Joe Biden in Saudi-Arabië’

De Saudische koning Fahd zei ooit: ‘Na Allah kunnen we altijd op de Verenigde Staten rekenen.’ De VS zijn inderdaad lange tijd de beschermheer van Saudi-Arabië geweest. Sinds enkele jaren zijn de betrekkingen ijzig. Het bezoek van Joe Biden vorige week heeft daar niets aan veranderd. De Amerikaanse president ontfutselde de Saudiërs een vage belofte om zo veel mogelijk olie te produceren, maar de diplomatieke prijs die hij daarvoor betaalt is groot.

Laten we eerst benadrukken dat de Saudiërs de pompen al bijna maximaal lieten draaien. De voorbije maanden werden er 11 miljoen vaten aardolie per dag geproduceerd. Dat worden er nu 13 miljoen per dag. Die stijging was de voorbije weken al min of meer aangekondigd, ook aan Europese partners. Twee miljoen vaten is overigens niet veel in vergelijking met de wereldwijde vraag: die bedraagt dagelijks ongeveer 90 miljoen vaten.

Het resultaat van het bezoek is dus allesbehalve een doorbraak op de energiemarkt, laat staan dat de uitkomst volstaat om de impact van een mogelijke escalerende energieoorlog met Rusland deze winter ongedaan te maken. Toch heeft Joe Biden er een van zijn verkiezingsbeloften voor moeten inslikken, namelijk dat hij Saudi-Arabië zou degraderen tot een pariastaat, als antwoord vooral op de moord op de kritische journalist Jamal Khashoggi.

De Saudische gastheren deden smalend over Bidens opgeheven vingertje over de gruwelijke executie in 2018. De Amerikanen moeten niet zo zeuren, klonk het, en ze zouden beter naar eigen misstanden kijken, zoals de folteringen in de Iraakse gevangenis van Abu Ghraib. Riyad benadrukte dat Amerika zich overigens hoegenaamd niet te bemoeien heeft met de interne aangelegenheden van het land. Als ultieme riposte werd vlak na het bezoek een voormalige advocaat van Jamal Khashoggi opgepakt in de Verenigde Arabische Emiraten, een buurstaat die nauwe contacten met Saudi-Arabië onderhoudt.

Een nog grotere prijs is dat het bezoek tegenstanders van de Verenigde Staten opnieuw zal toelaten om de grootmacht ervan te beschuldigen met twee maten te meten. Dat is een opmerking die we in de wandelgangen vaak hoorden: waarom is het Westen zo verontwaardigd over Oekraïne en bijvoorbeeld niet over Jemen? De allerhoogste schattingen gaan vandaag uit van 50.000 Oekraïense oorlogsdoden, in Jemen zijn er dat minstens drie keer zo veel. Saudi-Arabië viel dat land in 2015 binnen en is er nooit vertrokken.

De Saudiërs spelen genadeloos in op de zwakte van Amerika en het Westen. Er zijn nog steeds tienduizenden Amerikaanse soldaten in de regio en Amerikaanse wapens zijn van levensbelang. Maar het koninkrijk bouwt zijn afhankelijkheid van het Westen snel af. Op regionaal vlak normaliseert het de relaties met andere belangrijke staten, zoals Israël. De Saudiërs openden recent hun luchtruim voor Israël en Tel-Aviv op zijn beurt zal luchtverdedigingssystemen leveren. Ook de banden met Turkije werden aangehaald. Hoe minder regionale rivalen, hoe minder Riyad de Amerikanen nodig heeft.

Op economisch vlak richt Saudi-Arabië zich op zo veel mogelijk partners. Het lonkt naar Europa als toekomstige koper van waterstof en naar Azië als blijvende afnemer van aardolie. Azië is nu reeds de belangrijkste afzetmarkt, China op kop. ‘Waar liggen de kansen in de wereld?’ opperde kroonprins Mohammad Bin Salman. ‘Ze liggen in ons land en als jullie Westerlingen ze willen missen, dan zullen er anderen in het Oosten heel blij zijn.’ De knieval van Joe Biden is pijnlijk. Hij was bovenal weinig productief. Saudi-Arabië toont net zoals Rusland hoe de wereld eruit zal zien als Amerika verder verzwakt: arrogant en agressief. Met dat verschil dat nu anderen aan de beurt zijn. Want Allah doet er in het buitenlandbeleid van Mohammad Bin Salman een beetje minder toe – macht, prestige en belangen des te meer.