De parabel van de talenten

Zaterdag 5 oktober: Werelddag van de leraar. Maar zit het wel snor met de kwaliteit van de Vlaamse leerkrachten? Zoals blijkt uit het rapport van de visitatie van de lerarenopleidingen dat de minister van Onderwijs zaterdag zal toelichten is er reden tot ongerustheid. De (toekomstige?) Vlaamse regering zal dus enkele fundamentele keuzes moeten maken om de kwaliteit van de leraar en de kwaliteit van het secundair onderwijs te waarborgen.

Waarin ligt de kwaliteit en de toekomst van het onderwijs? Hierop zijn veel antwoorden mogelijk, maar het meest fundamentele is wellicht dat onderwijs meerwaarde creëert voor de samenleving. Die meerwaarde kan zich op verschillende vlakken situeren (creativiteit, innovatie, specialisatie, …) , maar het is wel belangrijk dat men het onderwijs doordacht organiseert en daarbij optimaal gebruikmaakt van de aanwezige talenten. Een herwaardering van de leraar én van de lerarenopleiding zijn twee zaken die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.

Klik, zoem, enter?

De start van het nieuwe schooljaar ligt alweer een maand achter ons. En ook al zal de geur van krijt en potloodslijpsel in sommige klassen wat verdrongen zijn door het gezoem van een beamer of het oplichtende scherm van een tablet, overal is er een leraar die de leerlingen begeleidt in hun ontwikkelingsproces. Studies over bijvoorbeeld het gebruik van (nieuwe) werkvormen of technologie in het onderwijs tonen het telkens weer aan: ‘it’s not about the tools, it’s about the people behind the tools’. Het belang van de leraar en bijgevolg ook van de opleiding van de (toekomstige) leraren is dan ook niet te onderschatten. Wie herinnert zich niet de lessen van de leraar geschiedenis die gepassioneerd lesgaf over de ontdekkingsreizigers en de industriële revolutie of de lerares wiskunde die vol geestdrift de meest complexe formules uitlegde alsof het om een simpel broodrecept ging? Gelukkig lopen er op alle niveaus van het onderwijs nog altijd inspirerende leraars rond die over voldoende talenten beschikken om de leerlingen de nodige input te geven. Maar de vraag is of dat ook in de toekomst het geval zal zijn.

Er zijn tekenen aan de wand dat de kwaliteit van de lerarenopleidingen onder druk staat. De media berichtten recent over het hoger aantal inschrijvingen van bachelors in de geïntegreerde lerarenopleidingen. Maar de universiteiten, die academische masters opleiden tot leraar, zagen de voorbije jaren een dramatische terugval (tot een derde!) van het aantal inschrijvingen aan hun specifieke lerarenopleidingen (SLO). Het vormt een hypotheek op de toekomst van kwaliteitsvol secundair onderwijs. Een doordachte en krachtdadige aanpak van de overheid is vereist en dat zal van de politiek verantwoordelijken zeker ook de nodige moed vereisen.

Broedplaats voor talent

Het mag duidelijk zijn dat je voor een kwaliteitsvol onderwijs in de eerste plaats goede leraren nodig hebt. En die vorm je best door de betrokken studenten alle kansen te geven in een professionele en inspirerende omgeving. Met de aanwezige expertise bieden de SLO’s aan de universiteiten nu reeds de beste garantie voor inhoudelijke diepgang in het opleidingsprogramma (ook op basis van recente vakdidactische, pedagogische en psychologische inzichten) en intensieve professionele begeleiding van de masters die hún talenten willen ontwikkelen om straks goed voorbereid voor de klas te staan. Dat staat te lezen in het rapport van de visitatiecommissie die alle lerarenopleidingen vorig jaar doorlichtte en dat zaterdag op de Werelddag van de leraar in Brussel wordt toegelicht. Het is ook waar schooldirecties, vakmentoren en pedagogisch begeleiders uit de verschillende onderwijsnetten om smeken.

Als het de overheid menens is met de toekomst van het onderwijs dan moet ze dringend werk maken van een aantal keuzes zoals de integratie van de lerarenopleiding in tweejarige masters. Het buitenland toont het voorbeeld. Educatieve masters aan de universiteiten staan er borg voor de kwaliteit van de toekomstige leraars. Dus waarom zou het bij ons niet kunnen? Het is een noodzakelijke eerste stap in de herwaardering van het beroep van leraar en de beste garantie dat ons onderwijs met creativiteit, innovatie en specialisatie de steeds sneller evoluerende samenleving van de toekomst mee vorm geeft.

Iedereen heeft talenten meegekregen en het is ieders opdracht die te ontwikkelen. Slechts wanneer je er iets mee doet, zowel ten gunste van jezelf maar ook van je medemensen, betekent het een meerwaarde voor de samenleving. Wie de meeste talenten heeft, wordt dus ook geacht om die het sterkst aan bod te laten komen. En laat nu net de universiteiten – met hun theoretische inbedding, de relatie tussen onderzoek en onderwijs, de kwaliteitsvolle lerarenopleiders – overduidelijk over de beste talenten beschikken voor het opleiden van toekomstige leerkrachten. De waardering van het beroep van leerkracht zal er wel bij varen.

Prof. dr. Tony Valcke (vakdidacticus Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen), Prof. dr. Dominique Adriaens (vakdidacticus Biologie), Freek Adriaens (praktijkassistent SLO Talen en Culturen), Prof. dr. Christophe Verbruggen (vakdidacticus Geschiedenis en Cultuurwetenschappen), Prof. dr. Antonia Aelterman (vakgroep Onderwijskunde), Prof. dr. Stefaan Cottenier (vakdidacticus Fysica), Prof. dr. Luc de Grauwe (L&W- Duits), Prof. dr. Wim Beyers (Vakgroep Ontwikkelings-, Persoonlijkheids- en Sociale Psychologie), Prof. dr. Philippe Smet (vakdidacticus Fysica), Bart Broidioi en Ellen Haerens (praktijkassistenten SLO Politieke en Sociale Wetenschappen), Prof. dr. Ronald Soetaert (vakgroep Onderwijskunde), Frank De Clerck (Ere-Gewoon Hoogleraar Wiskunde en vakdidacticus Wiskunde), Marc Leman (vakgroep Kunst-, Muziek en Theaterwetenschappen), Prof. dr. Martin Valcke (vakgroep Onderwijskunde), Dr. Tom Zwaenepoel (praktijkassistent vakgroep Duits), Prof. dr. André Mottart (vakgroep Onderwijskunde), Prof. dr. Katrien Strubbe (vakdidacticus Chemie), Prof. dr. Wim Van den Broeck (vakgroep Morfologie), Prof. dr. Ignace De Beelde (vakdidacticus Faculteit Economie en Bedrijfskunde), Jean-Pierre Ottoy (vakdidacticus Bio-ingenieurswetenschappen), Lincy Van Twembeke (praktijkassistent Wijsbegeerte en Moraalwetenschappen), Tania Van Damme en Gommaar Maes (praktijkassistenten Wiskunde), Prof. dr. Hendrik Van Maldeghem (vakgroep Wiskunde), Prof. dr. Tom Decorte (hoogleraar Criminologie en vakdidacticus Criminologie en Rechten), P), Prof. dr. Nico Van de Weghe (vakdidacticus Geografie), Koenraad De Landtsheer en Frederika Ducheyne (praktijkassistenten SLO Geschiedenis), Dr. Angelo Van Gorp (gastprofessor vakgroep Sociale Agogiek), allen UGent