Kroning Charles III: ‘Factuur wordt geschat op minstens 113 miljoen euro’

Vandaag, zaterdag 6 mei, wordt Charles III gekroond tot het nieuwe staatshoofd van het Verenigd Koninkrijk. Econoom Herman Matthijs bestudeert al decennia de kostprijs van vorstenhuizen.

Onder ongetwijfeld grote belangstelling vindt vandaag de kroningsplechtigheid van koning Charles III en koningin Camilla plaats. ‘Charles III is op zijn 74e dan toch op de troon geraakt, maar zijn 75-jarige echtgenote Camilla is misschien wel de grote winnaar in dit verhaal. Na jarenlang verguisd en bekritiseerd te zijn geweest, mag zij zich voortaan koningin noemen van het Verenigd Koninkrijk en de 14 landen van de zogenaamde Commonwealth Realm. Voortaan mogen alle criticasters voor haar knielen’, zegt professor Herman Matthijs (UGent/VUB), die in 2020 het boek What’s the Public Budget Cost of Monarchs and Presidents uitbracht. Daarin becijferde hij wat elf westerse koningen en presidenten kosten aan de belastingbetaler.

Crown Estate

Het Britse koningshuis is een speciaal geval, zeker als het op de financiën aankomt. ‘Een civiele lijst of dotaties zoals we die in bijvoorbeeld België kennen, bestaat niet meer bij de Britten’, aldus Matthijs. ‘Sinds een jaar of vijftien draait het Britse financieringssysteem van de royals op de winst van de zogenaamde ‘Crown Estate’. Dat verzamelde vastgoed beslaat 116.000 hectare aan gronden en gebouwen, verspreid over Engeland, Wales en Schotland.’ Daartoe behoren niet alleen het bekende kasteel van Windsor, maar bijvoorbeeld ook enkele parken en de duurdere winkelstraten in Londen. ‘Al die onroerende en roerende goederen zijn geen eigendom van de staat, maar ook niet van de koninklijke familie. De totale waarde wordt geschat op 17,6 miljard euro. Ongeveer twee derde ligt in de Londense regio.’

‘In het boekjaar 2021-2022 leverde de Crown Estate 554 miljoen euro op’, zegt Matthijs. ‘De regeling is dat de koning 25 procent van de winst krijgt. De rest gaat naar de schatkist. De Crown Estate staat onder toezicht van een raad van bestuur die hoofdzakelijk wordt samengesteld door het ministerie van Financiën. Ook het Lagerhuis, de afdeling van het Engelse parlement die de regering controleert, oefent toezicht uit op de instelling. Zo wordt bijvoorbeeld het jaarverslag besproken door de parlementsleden. Maar de koning mag beslissen wat hij met zijn geld doet en hoe hij het verdeelt over zijn familie.’

Andere opbrengsten

‘De troonopvolger, de prins van Wales, kan genieten van de opbrengsten van het hertogdom van Cornwall’, vertelt Matthijs. ‘Het gaat om ongeveer 55.000 hectare grond — deels landbouwgrond, deels bebouwde grond — vooral gelegen in het zuidwestelijke deel van Engeland. De waarde ervan wordt geschat op ruim ruim 1,1 miljard euro. In het boekjaar 2021-22 leverde het een nettowinst van ongeveer 22,6 miljoen euro op. Omdat het gaat om “royaal gebied” is het vrij van vennootschapsbelasting. Sinds de jaren negentig betaalt men wel vrijwillig personenbelasting aan de schatkist. Daarnaast is er nog het hertogdom van Lancaster, in het noordwesten van Engeland. Het totaal van de eigendommen wordt er geschat op ongeveer 735 miljoen euro. In het boekjaar 2021-22 leverde dat 27 miljoen euro op. In Lancaster gelden dezelfde fiscale regels als die voor de bezittingen in Cornwall. Beide gebieden en hun beheer worden wel gereglementeerd door het ministerie van Financiën (HM Treasury). De jaarverslagen worden ook behandeld door het Lagerhuis.

Daarbovenop zijn er de puur private bezittingen, zoals de landgoederen in Balmoral (Schotland) en Sandringham (Oost-Engeland, nabij Norfolk), de private verzamelingen — kunst, postzegels, renpaarden — en private beleggingen. De totale waarde daarvan wordt geschat op ongeveer 790 miljoen euro. Tot slot is er ook nog de zogenaamde ‘Royal Collection’, een verzameling kunst en juwelen. In feite is dat grotendeels staatsbezit, maar de koning en zijn familie mogen er gebruik van maken. Heel die verzameling zit in een aparte trust, die zijn inkomsten haalt uit de verkoop van tickets aan het publiek. De collectie zou zo’n 339 miljoen euro waard zijn.’

De Brit betaalt

Het Britse koningshuis heeft dus heel veel waardevolle bezittingen. ‘Toch moet de Britse begroting opdraaien voor de kostprijs van de kroning op 6 mei. Die factuur wordt geschat op minstens 113 miljoen euro’, vertelt Matthijs. ‘Ook de officiële reizen en ontvangsten vallen onder de schatkist, net als de beveiliging van de royals. Die beveiliging is trouwens erg omvangrijk voor de verantwoordelijke politiezones (zoals de London Metropolitan Police), de geheime dienst MI5, het leger enzovoort. Over de kostprijs van de beveiliging zijn geen cijfers te vinden. Die valt onder het staatsgeheim.‘