‘De hete zomer van 2018 is niet bepaald het seizoen van de nuance, noch dat van de goede smaak’

Niet alleen de Amerikaanse president Donald Trump, maar ook politici in Europa komen weg met uitspraken die tot voort kort ongehoord waren, merkt Knack-redacteur Walter Pauli op.

Het was een ‘gewoon’ bericht in de buitenlandrubrieken van kranten en nieuwssites: de geheel in kapitalen opgestelde tweet waarmee de Amerikaanse president Donald Trump zondagavond zijn Iraanse evenknie Hassan Rohani afdreigde met ‘gevolgen die nog maar weinigen in de geschiedenis meegemaakt hebben’. Het was niet Trumps eerste bericht met apocalyptische ondertoon. In januari snoefde hij dat hij net als de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un een nucleaire knop heeft, ‘maar een grotere en veel machtigere dan de zijne, en Mijn Knop werkt!’

Begin dit jaar vreesde men nog dat Trump de wereldvrede echt op het spel zou durven te zetten. Er doemden scenario’s op zoals Stanley Kubrick ze verfilmde in Dr. Strangelove: een gestoorde Amerikaanse president die in zijn eentje en half per ongeluk een kernoorlog in gang zet die vervolgens niet meer te stoppen valt. Vandaag maken Trumps tweets al veel minder indruk. De ongehoorde uitspraken blijven elkaar maar opvolgen. Zo verklaarde de president begin vorige week na een ontmoeting met zijn Russische collega Vladimir Poetin in het Finse Helsinki dat hij niet geloofde dat Rusland zich had gemengd in de Amerikaanse verkiezingen. Daarmee ging hij regelrecht in tegen zijn eigen Amerikaanse veiligheidsdiensten. Sommigen dachten al dat Trump daarmee zijn doodvonnis had getekend. Maar niets daarvan: het was een misverstand, kwestie van één ontbrekend woordje, en met die uitleg raakte hij alweer weg.

Intussen leidt het wilde geraas van Trump de aandacht af van wat er echt toe doet. Het Britse blad The Spectator, altijd een fijne antenne voor internationaal nieuws, meldde dat de tête à tête tussen Trump en Poetin de bekroning was van diplomatiek topoverleg tussen beide landen én Israël. In Helsinki besloten ze onder elkaar dat de pacificatie van Syrië toevertrouwd wordt aan dictator Bashar al-Assad, in april nog door Trump ‘een monster’ genoemd. Tekenen van de nieuwe vriendschap zijn er al, stipte The Spectator aan: zo viel het roterende voorzitterschap van de Ontwapeningsconferentie van de VN vorige week Syrië toe. Blijkbaar zag geen enkel land daar graten in – tiens, was België dan niet op de hoogte, als recent lid van de Veiligheidsraad? De beschuldigingen van chemische bombardementen op de eigen bevolking wegen niet op tegen een onderhandse afspraak over het Midden-Oosten, waarbij Israël de garantie kreeg dat Iran zich koest zal houden. Mogelijk verklaart dat Trumps tweet.

Ook in Europa komen politici weg met uitspraken die tot voort kort ongehoord waren. In Oostenrijk stelde een politicus van de extreemrechtse regeringspartij FPÖ vorige week voor om Joden die koosjer willen eten te laten registreren. En in Nederland was er ophef omdat minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD) in besloten kring zijn reserves had uitgesproken bij de aanwezigheid van grote groepen migranten. Dan liever het model van Singapore: ‘Die laten geen arme migranten toe. Ja, eventueel voor de schoonmaak.’ Media vroegen zich af of de positie van Blok nog houdbaar was, maar na welgemeende excuses kon de minister rustig aanblijven – wat is eigenlijk nog ongehoord in het land waar Geert Wilders het maatschappelijk debat bepaalt?

Ook in België is er nauwelijks opschudding als Filip Dewinter (Vlaams Belang) op een Londense bijeenkomst met Steve Bannon, de ex-strateeg van Trump, met onverholen genoegen voorspelt dat een Europese ‘burgeroorlog’ met de hier wonende moslims ‘dichterbij is dan wij denken’, en dat daarbij de ‘white culture’ van onze westerse samenleving de inzet is. Voor minder krasse uitspraken floot zijn eigen partijvoorzitter Dewinter vorig jaar nog terug, veroordeelde de rechtbank zijn partij vijftien jaar geleden voor racisme en riepen alle democratische partijen dertig jaar geleden nog een cordon sanitaire uit tegen het VB. Vandaag kan het allemaal. Zo is de hete zomer van 2018 niet bepaald het seizoen van de nuance, noch dat van de goede smaak. Ook dat zullen we moeten uitzweten.