De brexit verglijdt in surrealisme

Premier van het Verenigd Koninkrijk Theresa May. © Dino
Kamiel Vermeylen

Donderdagavond stemt het Britse parlement over een eventueel uitstel van de brexit. Maar het geduld van de Unie raakt stilaan op. Premier Theresa May wil intussen dat het Britse parlement volgende week nogmaals stemt over haar akkoord.

Surrealisme in het Britse parlement woensdagavond wanneer de Britse premier Theresa May met haar regering tegen een motie moest stemmen die ze aanvankelijk zelf had ingediend. Die motie moest voorkomen dat een harde of zogenaamde no-deal-brexit zonder akkoord op 29 maart kon doorgaan. May had haar partij een vrije stemming aangeboden. De conservatieve parlementsleden konden dus naar persoonlijke voorkeur stemmen. Het leek erop dat de conservatieve whips, die moeten waken over de partijdiscipline bij het stemmen, een dagje vrijaf kregen.

Deus brexit Machina

Maar daar bracht een amendement van Yvette Cooper, ooit nog kandidaat-voorzitter van de Labourpartij, onverwacht verandering in. Deus brexit Machina, zeg maar. Een meerderheid van het parlement, waaronder een deel van de Conservatieve Partij, koos ervoor om Mays voorstel aan te passen waardoor een no-deal­-brexit nooit zou mogen plaatsvinden.

Het werd de zoveelste nederlaag voor May, wiens positie stilaan onhoudbaar dreigt te worden.

Dat plaatste May in een erg ongemakkelijke positie. Zij wil het scenario van een nakende harde brexit – de zogenaamde cliff edge ­– behouden om haar terugtrekkingsovereenkomst met de Europese Unie te doen slagen. Maar door deze wending dreigde die hefboom in het water te vallen. Daardoor zag May zich plots verplicht om haar partijgenoten alsnog op te roepen tegen de aangepaste versie te stemmen.

Dat liep evenwel faliekant af. De Britse parlementsleden kozen er duidelijk voor dat ze nooit een brexitdeal zonder akkoord willen. Maar liefst twaalf ministers, waarvan vijf ministers uit het kabinet van May, onthielden zich bij de stemming. Een minister stemde effectief tegen de partijlijn en stapte op. Het werd de zoveelste nederlaag voor May, wiens positie stilaan onhoudbaar dreigt te worden.

Toch betekent de stemming helemaal niet dat een harde brexit zonder akkoord gegarandeerd is. Een no-deal vindt hoe dan ook plaats wanneer er geen akkoord is op het moment dat de deadline voorbij is. En die deadline nadert met rasse schreden.

Uitstel is geen afstel

Het Britse parlement kan donderdagavond aan de regering de opdracht geven om uitstel te vragen aan de Europese Unie. Maar de lidstaten moeten die vraag wel unaniem goedkeuren, wat op dit moment geen zekerheid is. De Unie gelooft steeds minder dat er op enkele maanden tijd nog een doorbraak kan gevonden worden indien de Britten geen concrete pistes voorleggen. ‘We zijn nu al sinds vorige zomer aan het werken aan een oplossing en hebben nog geen greintje vooruitgang geboekt. Er moeten concrete stappen op tafel komen’, zei een Europese topambtenaar vorige week aan Knack.

Bovendien hebben tal van bedrijven zich intussen voorbereid op een harde brexit in maart. Autoconstructeurs hebben hun jaarlijks onderhoud in april ingepland, terwijl de topman van de Belgische douane vorige week nog opriep om de export naar het Verenigd Koninkrijk een tijdlang op te schorten. Bedrijven hebben liever de korte pijn in maart, dan nog meer onzekerheid op middellange termijn. Genoeg redenen voor de Unie om een kort uitstel niet zomaar te aanvaarden.

Het lijkt niet erg onwaarschijnlijk dat de Unie enkel uitstel wil verlenen voor een langere periode. De Europese Commissie legde enkele weken geleden het plan op tafel om de brexitdatum met 21 maanden uit te stellen. Dat zou het Britse parlement de mogelijkheid geven om een tweede referendum of nieuwe verkiezingen te organiseren.

Europese verkiezingen?

Guy Verhofstadt, die aan het hoofd staat van de brexitwerkgroep in het Europees Parlement, is zo’n piste alleszins niet erg genegen. Hij eist dat er hoogstens uitstel mag komen tot voor de Europese parlementsverkiezingen die op 23 mei beginnen.

Enerzijds heeft Verhofstadt een punt. Het zou totaal onrealistisch zijn om drie jaar na het referendum prompt te beslissen dat de Britten alsnog deelnemen aan de Europese stembusgang. Het Verenigd Koninkrijk zou in dat geval bovendien mee onderhandelen over de omstreden Europese meerjarenbegroting en over de benoemingsrondes voor de Europese topposities. Zulke dossiers zorgen momenteel al voor aanzienlijke spanningen tussen de lidstaten en mogen door de nukkige Britten niet nog verder worden vertraagd.

Enerzijds heeft Verhofstadt een punt, maar anderzijds is hij vooral bezorgd over de politieke implicaties van een Britse deelname aan de Europese parlementsverkiezingen.

Anderzijds is Verhofstadt evenzeer bezorgd over de politieke implicaties van een Britse deelname aan de Europese parlementsverkiezingen. De Liberal Democrats, die deel uitmaken van de liberale ALDE-fractie van Verhofstadt, zijn slechts goed voor één zetel in het Europees parlement. De Conservatieve partij en de Labourpartij kunnen daarentegen de Europese Sociaaldemocraten (S&D) en de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR) een flinke duw in de rug geven. Op die manier komt de derde plaats van Verhofstadts fractie opnieuw in gevaar en dreigt ook zijn invloed in het halfrond te tanen.

Derde keer, goede keer?

May kondigde woensdagavond aan dat Westminster binnen de zeven dagen opnieuw zal kunnen stemmen over het akkoord. Tegen de achtergrond van een nakende deadline en de onzekerheid over de gratie van de Europese Unie om de datum uit te stellen hoopt May dat de derde keer ook de goede is.

Maar de slaagkans lijkt klein, omdat de eerste minister dinsdagavond nog steeds 149 stemmen tekort kwam voor een meerderheid. De politieke partijen in het Britse parlement blijven intussen in de loopgraven verschanst. Zolang ze niet bereid zijn om aan een consensus te werken over de partijgrenzen heen, is het voorstel van May gedoemd om te mislukken.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content