Door de onverwachte overwinning van Democraten in de staat Georgia is de Amerikaanse Senaat in evenwicht. Aankomend vicepresident Kamala Harris krijgt de doorslaggevende stem. Dat is niet helemaal naar haar zin.
Ooit was het de voornaamste functie van de vicepresident: hij – toen was het altijd een hij – was voorzitter van de Senaat. Maar naarmate de vicepresident in de loop van de twintigste eeuw meer omhanden kreeg, werd het minder aantrekkelijk om heelder dagen in het stoffige halfrond door te brengen. De vicepresident liet zich in de voorbije decennia bijna altijd vervangen door een tijdelijke voorzitter, een president pro tempore. Volgens de traditie is dat de senator met de langste staat van dienst uit de meerderheidsfractie, of bij gelijke stand uit de partij van de president. Maar er blijven uitzonderingen. Voor grote ceremoniële bijeenkomsten en bij de certificatie van de resultaten van de presidentsverkiezingen moet de vicepresident wél zelf komen opdagen.
Harris krijgt bevoegdheden in de regering-Biden, en mag op bepaalde punten de politieke lijnen uitzetten.
Bij de Senaatsverkiezingen in Georgia hebben de Democraten begin januari twee zetels gewonnen. Democraten en Republikeinen bezetten nu elk vijftig zetels. Bij gelijk aantal stemmen heeft de vicepresident de beslissende stem. Medewerkers van vicepresident elect Kamala Harris lieten aan de krant Los Angeles Times weten dat zij niet onverdeeld gelukkig is met die rol. Haar is toegezegd dat ze bevoegdheden krijgt in de regering-Biden, en op bepaalde punten de politieke lijnen mag uitzetten. Haar achterban, zeggen haar medewerkers, verwacht van haar dat ze als hoogste vrouw en hoogste zwarte-Aziatische in het kabinet haar gewicht zal laten gelden. Het werk in de Senaat, hoe noodzakelijk ook, lijkt haar daarbij wat in de weg te staan.
Dick Cheney
De geschiedenis leert dat het ook kan meevallen. Dick Cheney, de gevreesde vicepresident van George W. Bush, zat twintig jaar geleden met hetzelfde probleem opgezadeld: een fiftyfifty verdeelde Senaat. Maar na zes maanden was het probleem weer van de baan, weliswaar niet in de gewenste richting. Een senator, Jim Jeffords, stapte uit de Republikeinse fractie en ging als onafhankelijke in de Democratische fractie zitten. Er kan moeilijk beweerd worden dat Cheney in die zes maanden géén invloed had op het beleid van Bush. Hij besliste meer dan de president, was de consensus. Over twee termijnen gespreid bracht Cheney acht keer een beslissende stem uit.
Steun zoeken
Kamala Harris kan zich verder troosten met de wetenschap dat ook vicepresidenten zonder het fiftyfiftyprobleem af en toe moesten inspringen om een beslissende stem uit te brengen. Bill Clinton kon in 1999 enkele Republikeinen overtuigen om een strengere wapenwet goed te keuren – vicepresident Al Gore leverde de beslissende stem. Gore kon in acht jaar als vicepresident twee keer de beslissende stem uitbrengen. Van de acht beslissende stemmen van Cheney gebeurden de meeste toen er geen fiftyfiftysituatie was, maar omdat hij dissidentie in de rangen moest opvangen.
Kamala’s voorganger, Trumps vicepresident Mike Pence, kwam in vier jaar dertien keer beslissend tussenbeide. Maar diens voorganger onder Barack Obama, Joe Biden, heeft gedurende acht jaar als vicepresident geen énkele keer een beslissende stem hoeven uit te brengen. Zo makkelijk zal Harris het niet krijgen.
Voor de belangrijkste beslissingen in de Senaat, voor wetgeving, zijn 60 stemmen nodig. Een gewone meerderheid volstaat voor kabinetsbenoemingen en de benoeming van rechters.
De officiële lijn is overigens dat de ploeg Biden-Harris zo veel mogelijk de steun zal zoeken van Republikeinen, waardoor fiftyfiftysituaties vermeden zouden worden. Hoe realistisch dat is, is een andere vraag.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
