Dat net een schatrijke businessman de vrije wereldhandel beëindigt: zuur voor antiglobalisten

Donald Trump doet wat hij beloofd heeft: de Amerikaanse president lanceert invoerheffingen – en lijkt daarbij niet afkerig van een handelsoorlog. Aan de ongeremde vrijhandel komt in elk geval een eind.

‘Donald Trump beging de grootste blunder van zijn presidentschap toen hij aankondigde dat hij 25 procent taks zou heffen op ingevoerd staal en 10 procent op aluminium’, schreef de hoofdredactie van de Amerikaanse zakenkrant The Wall Street Journal vorige week. ‘Die verhoging straft de Amerikaanse arbeiders, nodigt uit tot vergeldingen die de Amerikaanse uitvoer zullen schaden, verdeelt de politieke coalitie in de Verenigde Staten, veroorzaakt woede bij de bondgenoten in het buitenland, en ondermijnt Trumps belasting- en regelgevingshervormingen.’ Veel commentatoren waren dezelfde mening toegedaan.

De invoerheffingen vormen de eerste stappen in een handelsoorlog die Trump tijdens de verkiezingscampagne al aankondigde. Opvallend is dat de president die oorlog in 2017 niet nodig had om de Amerikaanse economie opnieuw aan te zwengelen. Dankzij meer investeringen was de groei vorig jaar almaar sterker, tot meer dan 3 procent. Er kwamen jobs bij en de werkloosheidsgraad daalde tot 4 procent, wat neerkomt op een vrijwel volledige tewerkstelling. De Amerikaanse beurs vestigde record na record en de Dow-Jonesindex steeg met meer dan 30 procent.

Ondertussen heeft de ongelijkheid in de VS wel extreme vormen aangenomen: 1 op de 8 Amerikanen is straatarm. Bovendien staan de Amerikaanse overheidsfinanciën er al langer niet zo goed voor. Het overheidstekort bedroeg vorig jaar iets meer dan 4 procent, de overheidsschuld liep op tot 108 procent. Verwacht wordt dat die cijfers nog zullen verslechteren door Trumps politiek van grote (defensie)investeringen en dito belastingverlagingen. En de VS kampt al decennia met enorme handelstekorten: de Amerikanen voeren meer in dan ze uitvoeren. Dat burgers, ondernemingen en overheden samen meer kopen dan ze verkopen, kost geld – en er is één taal die de huidige Amerikaanse president spreekt: die van het geld.

De VS heeft een handelstekort van 800 miljard dollar. Het tekort is zeer groot met China (min 375 miljard dollar), Mexico (min 71 miljard), Japan (min 68 miljard) en Duitsland (min 64 miljard). In de Europese Unie is het groot met Ierland (min 38 miljard), Italië (min 31 miljard) en Frankrijk (min 15 miljard). In totaal hebben de Amerikanen een handelstekort van 151 miljard met de EU. Tussen haakjes: met België hebben ze een handelsoverschot van 14 miljard.

Trump wijt de handelstekorten aan oneerlijke handelspraktijken. Dat gaat zeker op voor de Chinezen: zij dumpen massaal de goedkope producten van hun staatsbedrijven op de buitenlandse markten. Daarom dreigde de Amerikaanse president er al meermaals mee om een handelstarief van 45 procent in te voeren op de hele Chinese import. Ook een tarief van 35 procent op de invoer uit Mexico en op Duitse auto’s stelde hij al in het vooruitzicht. Met andere woorden: misschien zijn de tariefverhogingen op staal en aluminium nog maar een begin.

In de VS zal Trumps zet, zo zeggen commentatoren, leiden tot prijsstijgingen van alles waarin staal en aluminium zit: van auto’s over wasmachines tot bierblikjes. Ze vrezen ook tegenmaatregelen van getroffen landen. De EU liet al weten dat ze overweegt om de invoertarieven op Harley-Davidson-motoren, bourbon en jeans te verhogen. En het is afwachten hoe China zal reageren, economisch en vooral geopolitiek.

Daarom bestempelen veel economen de Amerikaanse invoerheffingen als slecht nieuws voor de wereldeconomie. Als Trump doorzet, vreest voormalig Europees commissaris voor Handel Karel De Gucht (Open VLD) voor een wereldwijde recessie. Paul De Grauwe ziet een handelsoorlog dan weer als een mogelijke prelude op een echte oorlog.

Voor de Belgische economie zullen de heffingen onvermijdelijk negatieve gevolgen hebben: ‘Kleine, open economieën als de onze zijn afhankelijk van de export en import van goederen’, zegt Jan Van Hove, professor internationale economie (KU Leuven). ‘Brengen protectionistische maatregelen de wereldwijde handel een slag toe, dan kan ook onze groei lager uitkomen.’

En zo lijkt met Donald Trump de vrije wereldhandel aan zijn eind te komen. Voor antiglobalisten en tegenstanders van vrijhandelsverdragen als Paul Magnette (PS) zal het zuur smaken dat net een schatrijke businessman dat realiseert. Misschien zal de ‘ America First‘-politiek wél, zoals het communistische gevaar na de Tweede Wereldoorlog, tot meer Europese eenheid en integratie leiden. Misschien.