‘Dat Europa de eer krijgt voor het eerste buitenlands bezoek van Joe Biden, is opmerkelijk’

Herman Matthijs kadert het bezoek van de Amerikaanse president Joe Biden aan de G7-top, de NAVO-top en Russische president Vladimir Poetin.

Anno 2021 zijn de buitenlandse bezoeken van een Amerikaans staatshoofd een ware verhuis van mensen en materieel, en een mediaspektakel. Zo ook de aankomst van president Joe Biden en First Lady Jill Biden op de G7-top in het Zuid-Engelse graafschap Cornwell.

Tussen haakjes: het was pas in 1906 dat de Amerikaanse president voor de eerste maal naar het buitenland trok, namelijk de republikeinse president Theodore Roosevelt naar Panama. Tot dan was er de gangbare opinie dat een Amerikaans staatshoofd zich enkel moest bezig houden met de interne dossiers.

Na de ‘G7 summit’ in Carbis Bay gaat Biden naar Londen voor een beleefdheidsbezoek aan de Queen, om vervolgens neer te dalen in Brussel voor de NAVO-top en een ontmoeting met de EU-leiding. Op woensdag 16 juni is er nog te Genève het gesprek met de Russische president Vladimir Poetin. De eerste buitenlandse trip van de 46ste Amerikaanse President brengt hem dus op vele locaties.

China

Dat Europa de eer krijgt voor het eerste presidentieel bezoek, is wel opmerkelijk. Ondanks het feit dat de klepel van de militaire wereldmacht al jaren verschoven is naar de Stille Oceaan door de enorme opkomst van China. Dat Chinees dossier gaat doorwegen op deze trip van het Amerikaans staatshoofd. Want alle maatregelen van ex-president Donald Trump ten aanzien van China zijn ongewijzigd gebleven onder deze nieuwe president.

Met Hong Kong en Macao is de Volksrepubliek reeds de grootste speler in de wereldhandel. Daarnaast stellen er zich de oude uitdagingen van de staatsgeleide Chinese economie en het valsspelen op een geliberaliseerde wereldmarkt. Ook de goedkope aankoop van belangrijke Europese infrastructuur is een groots probleem, waartegen vele landen niet durven optreden wegens het Chinese geld en de handel.

Daarnaast is er het gegeven van de vele Chinese studenten met spionageactiviteiten aan de Europese universiteiten. En zijn de Chinese militaire ambities voor de westerse landen meer dan een probleem aan het worden.

Met andere woorden: president Biden komt ook steun zoeken voor zijn aanpak ten aanzien van China. Want dat land is zowel economisch als militair groots geworden. Dat is het verschil met Rusland, dat een militaire waarde heeft maar zonder een economische pijler.

Duitsland

Duitsland vindt zichzelf te groots voor Europa, doch te klein voor de wereld. Het land heeft de laatste jaren vooral een koers gevaren om zijn eigen handelsoverschot te behouden. Maar de noodzakelijke investeringen in de infrastructuur zijn achterwege gebleven. De laatste belangrijke maatregelen inzake de arbeidsmarkt dateren al van kanselier Gerhard Schröder (SPD). DE EU samenwerking is jarenlang gebaseerd geweest op een evenwicht tussen Duitsland (economisch/monetair) en Frankrijk (politiek/militair). Maar de verhouding tussen beide landen is deze eeuw volledig uit elkaar gegaan. Bovendien zijn er in september Bundestag-verkiezingen in Duitsland. Als men de peilingen dient te geloven, dan gaat zelfs een ‘Grosse Koalition (Union-SPD) er niet meer geraken. De Bondsrepubliek staat dus voor grootse politieke uitdagingen.

De importheffingen op EU staal en aluminium vanwege de Trump-Pence administratie zijn nog altijd in voege. Het enige waarover de Biden-Harris administratie zich soepeler opstelt zijn de sancties ten aanzien van Europese bedrijven die meewerken aan de ‘Nordstream’-pijpleiding. En zo komen we bij de Russische leider Poetin.

Rusland

Net zoals de Bondsrepubliek trekt de Russische federatie in september aanstaande naar de stembus. Het verschil tussen beide stembusslagen is natuurlijk het democratisch karakter. Zowel ten aanzien van China als Rusland zijn er diverse opmerkingen te geven betreffende de rechten en vrijheden van hun burgers. Maar president Biden begrijpt ook wel dat hij enkel de confrontatie aankan met één van hen. Op de een of andere manier moet vermeden worden dat Moskou en Peking een duo gaan vormen. Beide landen zitten al samen in de ‘Shanghai Cooperation Organization’ (SCO) dat met o.a. India en Pakistan al samenwerkt op militair en economisch vlak.

Europa

Opvallend is wel dat Biden vooreerst een nieuw soort ‘Atlantic charter’ heeft getekend met de Britse premier Boris Johnson. Na dat van 1941 heeft dit van 2021 nu betrekking op de Amerikaans-Britse samenwerking op het vlak van handel, defensie en de pandemieaanpak. Trouwens, Joe Biden heeft wel de opdracht gegeven aan de belangrijkste Amerikaanse inlichtingsdiensten om eindelijk eens uit te zoeken wat de band is tussen China en deze mondiale uitbraak van covid-19.

Onder president Barack Obama is er de NAVO-verklaring van Wales geweest (2014) inzake de groei van de militaire uitgaven, namelijk: twee procent van het bbp en daarvan 20 procent aan investeringen. Ongetwijfeld zal president Biden hieromtrent de tussenbalans komen opnemen. Meerdere NAVO-lidstaten voldoen reeds aan deze afspraak. België blijft desbetreffend een van de slechtste leerlingen van de klas en dat als NAVO-thuisbasis.

Bovendien zien vele Oost-Europese lidstaten van de NAVO deze instelling als hun garantie tegenover de agressie vanuit Rusland. Ook hier speelt het Duitse vraagstuk. Vele NAVO- en/of EU-lidstaten staan niet te wachten op een grotere Duitse rol in een Europese defensie. De geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog ligt nog te kort bij. Het probleem bij de opvolging van de F-16 was ook duidelijk: er was/is geen Europees vijfde generatietoestel beschikbaar.

Ook Frankrijk, met zijn kernmacht en economische achteruitgang, zal moeten kiezen tussen een Europese verdediging via de NAVO of een EU-defensie waar Parijs ondergeschikt zal zijn aan Berlijn. De Amerikanen weten ook dat een eigen EU-defensie honderden miljarden supplementair zullen kosten aan de Europese begrotingen. Want de Europese verdediging wordt in belangrijke mate betaald via de inkomsten van de ‘US Treasury’.

Een ander punt is een mogelijks handelsakkoord tussen de EU en de Verenigde Staten. Dat zal zeker iets zijn dat President Biden zal uitwerpen om de Europeanen mee te krijgen in de aanpak van China.

Conclusie

Met de Britten heeft de VS al een eerste akkoord. De EU zal moeten kiezen tussen een Atlantische aanpak of een ongecoördineerde eigen politiek. Vooral de Chinese kwestie speelt hier prioritair mee en zo ook de rol van Duitsland. Maar de EU zit ook in periode van besluiteloosheid. De EU-Commissie heeft haar afspraak met de geschiedenis volledig gemist in de aanpak van deze pandemie. Duitsland gaat naar de stembus, in Frankrijk is de lange campagne richting 2022 ingezet en vele andere EU-lidstaten zitten met noodoplossingen voor hun bestuur. Dit eerste bezoek van ‘POTUS’ aan Europa gaat de toon zetten voor de toekomstige relaties tussen de beide kanten van de Atlantische Oceaan.