Guy De Smet (56) woont met zijn gezin in Odessa. Voor Knack houdt hij een dagboek bij vanuit zijn thuisstad in oorlog, waar het leven gewoon doorgaat.
Woensdag 21/09 Mobilisatie
Poetin heeft vanochtend de mobilisatie afgekondigd in Rusland. De Oekraïners zijn niet onder de indruk. Ze geloven dat Poetins moment voorbij is. Ze zijn vastberaden om nooit meer door Rusland gedomineerd te worden.
Ik sprak vandaag een jonge Rus die ik via het werk ken. Ik vroeg hem of hij niet bang was om opgeroepen te worden. Hij vertelde me dat hij tot de militaire reserve behoorde, maar dat hij er wel in zou slagen om eraan te ontsnappen. ‘Als ze me een wapen geven, zal ik niet richting de Oekraïners schieten’, beloofde hij me. ‘Ik ga nog liever naar de gevangenis.’
Donderdag 22/09 Geen medelijden
Ik zie al de hele ochtend beelden passeren van Russen uit de provincie die gemobiliseerd worden en in busjes worden weggevoerd. Ik heb medelijden met hen. Het zijn arme sukkelaars, die nauwelijks lijken te beseffen wat er gebeurt. Ik merk dat ik met die gevoelens helemaal alleen sta. De Oekraïners hebben geen enkel medelijden. Ze zijn de Russen echt gaan haten. ‘Als onze kinderen vermoord en verkracht worden, hoor je de Russen niet’, zeggen mijn vrienden me. ‘Ze protesteren pas als hun eigen kinderen moeten gaan vechten.’
We hebben vandaag voor het eerst in vijf dagen nog eens een alarm gehad. Er waren Russische straaljagers gespot boven de Zwarte Zee, die even in de richting van Odessa leken te vliegen. Blijkbaar zijn ze kort daarna van koers veranderd. Het valt me op dat er veel minder Russische vliegtuigen over de Zwarte Zee vliegen dan voorheen. De voorbije maanden waren er voortdurend schijnmanoeuvres waardoor het alarm afging. Nu niet meer.
Vrijdag 23/09 Drones
Toen ik vanmiddag bij de kapper zat, weerklonken er plots geweerschoten, gevolgd door een luide knal. Blijkbaar heeft de luchtafweer boven de oude haven, een kilometer verderop, een Russische drone neergehaald. De kapper keek niet eens op van zijn werk. ‘Wilt u niet gaan kijken wat die knal was?’ vroeg ik hem. Hij haalde zijn schouders op. ‘Ik ben nog niet klaar met uw haar’, antwoordde hij. De onverstoorbaarheid van de Odessieten is indrukwekkend.
Er zijn vandaag in totaal zes drones neergehaald: drie boven Odessa, en drie boven de Zwarte Zee. Het zijn Iraanse drones, uitgerust met een camera en een springstoflading. Het is niet duidelijk wat Rusland met die drones wil bereiken. Het is een nieuw gegeven: die aanvallen zijn pas begonnen sinds we terug zijn. Toch zou het onze beslissing om terug te keren niet veranderd hebben. Het is opmerkelijk hoeveel rustiger ik hier ben dan toen ik nog in Roemenië zat. Ik ga ervan uit dat er niets ergs zal gebeuren.
Zaterdag 24/09 Nieuwe crèche
Ik kijk tegenwoordig elke ochtend of ik schepen voor de kust zie liggen. Als ze er zijn, ben ik gerust. Die schepen maken deel uit van de luchtafweer. Als ze er niet liggen, betekent dat doorgaans dat ze ergens een drone aan het neerschieten zijn, en er dus gevaar dreigt. Vanochtend lagen ze er nog.
Ik moet zeggen dat ik onder de indruk was van de toespraak die premier Alexander De Croo gisteren bij de Verenigde Naties gaf. Je merkt dat het Westen niet meer in paniek slaat wanneer de Russen dreigen. Ondertussen hebben ze wel door dat Poetin bluft. Ik zie niet in hoe Rusland al die soldaten zal bewapenen en voeden. Het zal dat zootje ongeregeld nu dus onmiddellijk in de strijd gooien.
Vanmiddag werd een nieuwe crèche geopend in het appartementsblok waar we wonen. Er was een klein feestje. Ik vind het enorm straf dat er Odessieten zijn die in het midden van een oorlog een kinderopvang openen. Mijn vrouw vindt het dan weer doodnormaal: ‘Wat moeten ze anders?’ Je bent in Oekraïne nogal snel op jezelf aangewezen, want er zijn weinig sociale voorzieningen.
Dat heeft nu het positieve effect dat iedereen zijn plan trekt. Er zijn de voorbije jaren heel wat jonge ondernemers die een eigen zaak uitbouwen. Tien jaar geleden was dat vrijwel ondenkbaar: zodra je koffiestandje een beetje succes had, werd het ingepikt door een of andere corrupte staatsparasiet. Afpersing was hier de nationale sport. Natuurlijk lopen ze nog weleens met hun kop tegen de muur, maar het is niet meer door corruptie. Ik trek me daar enorm aan op. Het geeft me de hoop dat dit land er weer bovenop zal komen na de oorlog.
Zondag 25/09 Wegversperring
We zijn in het park gaan wandelen. Plotseling klonk in de verte de sirene. Als ze de sirenes horen, doen de Odessieten hier altijd hetzelfde: ze kijken op hun telefoon om te zien wat er gebeurt. Vervolgens sturen ze een berichtje naar vrienden die aan een van de vele wegversperringen staan, om te vragen wat er juist aan de hand is. Is het een drone, of zijn het vliegtuigen? Na twee minuten kregen we antwoord: er waren enkele vliegtuigen gespot boven de Zwarte Zee. Dat is het teken voor iedereen dat ze kunnen relaxen: loos alarm.
Ik liep vandaag een vriend tegen het lijf die ik al zeven maanden niet meer had gezien. Hij vertelde me dat hij de voorbije maanden gewapend aan zo’n roadblock had gestaan. Dat was natuurlijk gedeeltelijk een slimmigheidje. In het begin van de oorlog hebben veel mannen zich aangemeld om zo’n controlepunt te bemannen. Als je aan een checkpoint staat, ben je immers thuis, en word je misschien niet opgeroepen om aan het front te gaan vechten.
Voor de rest is het opvallend hoezeer het leven in Odessa zijn gewone gangetje gaat. De winkelrekken zijn gevuld, de terrassen zitten vol, er is wijn en Amerikaanse rib-eyesteak. Het is zo vanzelfsprekend dat je soms vergeet dat dit land in oorlog is.
Maandag 26/09 Agusta
Wegens de droneaanvallen houden we onze dochter nog even weg van school. Aanvankelijk vond ze dat nog prettig, maar stilaan begint ze het dagelijkse contact met haar vrienden te missen.
Aanvankelijk waren de Oekraïners heel kritisch voor president Volodymyr Zelensky. Ze vonden dat hij veel verder moest gaan met het tegenoffensief. Daar zijn ze nu toch al van teruggekomen. Ik heb de indruk dat Zelensky goed naar de Amerikanen luistert en zijn legerleiding de beslissingen laat nemen. Het zelfvertrouwen van het leger is ongezien. Valeri Zaloezjni, de opperbevelhebber van het Oekraïense leger, zei afgelopen weekend nog: ‘We hebben het professionele leger van Rusland uitgeschakeld. Nu is het de beurt aan hun onprofessionele leger.’
Als deze oorlog voorbij is, zal Oekraïne miljarden nodig hebben voor de heropbouw. Europa zal niet alleen geld moeten sturen, maar ook controleurs. Als hier een project van 100 miljoen euro wordt goedgekeurd, is de kans groot dat er zo’n dertig miljoen ‘verdwijnt’. En toch zullen we de Oekraïners ook moeten vertrouwen en de vrijheid geven om hun ding te doen.
De Oekraïners met wie ik daarover spreek, wijzen me erop dat in Europa ook corruptie bestaat. ‘Wat is Agusta?’ vroeg een Odessiet mij enkele dagen geleden toen we het over corruptie hadden. Daar had ik niet van terug.
