Colorado: waar de marihuana het nieuwe goud is, en voor nieuwe problemen zorgt

Sinds de legalisering van weed, bijna 2 jaar geleden, heeft de Amerikaanse staat Colorado meer geld, en meer toeristen dan ooit. Toch zijn ook de problemen legio, en niet altijd waar je ze zou verwachten.

De voorbije week en weken waren belangrijk voor de marihuana-industrie in Noord-Amerika. Eerst, begin oktober, werd marihuana legaal in de Amerikaanse staat Oregon. Dan was er de overwinning van Justin Trudeau en zijn Liberale Partij in de Canadese verkiezingen. Trudeau maakte van de legalisering van cannabis een van de hoofdpunten van zijn campagne. Gebruik om medische redenen is al legaal in Canada, maar nu komt er allicht snel een algemene legalisering aan. Deze week besliste het Mexicaans hooggerechtshof dat bewoners het recht hebben om voor eigen gebruik te telen en tot op zekere hoogte te verdelen. Dat is, denken waarnemers, de eerste stap in de richting van een algemene wetswijziging.

In de VS veranderen de dingen mondjesmaat. In vier staten (Colorado, Washington, Alaska en zopas dus Oregon, plus het hoofdstedelijk gebied Washington D.C.) is marihuana ook buiten medisch gebruik toegestaan. Wellicht volgend jaar stemt Californië over een gelijkaardige legalisering.

In de staat Ohio, in het midden van het land, stemde dinsdag dan weer tweederde van bevolking tegen legalisering van weed. Dat harde verdict had volgens de lokale pers onder meer te maken met het feit dat de handel, in het voorstel dat ter stemming lag, in handen zou komen van 8 instanties – en zelfs een aantal stemmen pro-legalisering voerden campagne tegen dat voorstel omdat het een monopolie zou brengen en te veel een “grootindustriële aanpak”. Maar in dat deel van het land is het wantrouwen tegen weed duidelijk nog groot.

De groeiende marihuanalobby in de VS hoopt dat met de veranderingen in Mexico en Canada een feitelijk einde zal komen aan het marihuanadeel van de “war on drugs”. Als het gebruik en de productie in grote delen van het continent legaal zijn, heeft het geen zin meer om veel middelen uit te trekken voor de strijd ertegen.

Voorproever

De staat Colorado is dezer dagen de trekpleister voor cannabisminnende Amerikanen. In metropool Denver krijgt de bijnaam van de stad, the Mile High City, een bijkomende betekenis. Zelfs op de treden van het Capitool, waarvan er één exact een mijl boven de zeespiegel staat (al is men het er niet helemaal over welke trede de eer verdient, ooit was het de vijftiende aan de westkant, maar metingen hebben twijfel doen rijzen), valt af en toe de onmiskenbare walm van verse weed te onderscheiden, al wordt die meteen weer weggeblazen door de fikse wind die aanwaait uit de vers met sneeuw bedekte Rocky Mountains.

Op 6 november 2012, de dag van de vorige presidentsverkiezingen, stemden de bewoners van de staat met 55 procent tegen 45 in met de legalisering van het recreatief gebruik van marihuana voor mensen van 21 en ouder. Enkele jaren eerder hadden ze het medisch gebruik van marihuana al goedgekeurd. De nieuwe wet werd op 1 januari 2014 van kracht en sindsdien is Denver zichtbaar veranderd.

Weed is niet zozeer een groei-industrie dan wel een overdonderende aanwezigheid geworden. Talloze winkels, van poepsjiek met yuppies tot groezelig met stoners achter de toonbank, voorzien in de vraag. Daarnaast, en grotendeels onzichtbaar, opereren de producenten, ook variërend van grote spelers tot kleine garnalen, boeren, industriëlen, wetenschappers.

De grootste krant uit Colorado, The Denver Post, heeft haar eigen weedrubriek, met een weedredacteur die onder meer ‘voorproeft’, iemand die, zoals wijnkenners op andere redacties, de verschillende soorten van weed test en van kwalificaties voorziet. Zoals bij de wijn valt ook de weedkritiek niet altijd goed. Wat de ene helder high maakt, geeft de andere schele hoofdpijn, blijkt. En die met de migraine is naderhand niet blij met de aanbeveling in de krant.

Over weed en de industrie, over de snel veranderende regels, vindt men intussen alles in gespecialiseerde tijdschriften, en op gespecialiseerde sites. En de marihuana wordt deel van het leven. Er is nu een belastingvrije dag voor weed. Het symfonie-orkest organiseert een cannabisconcert.

The Denver Post doet, naast voorproeven, vooral ook veel aan onderzoeksjournalistiek over de sector. Zo meet de krant de invloed van de industrie aan de hand van huurstatistieken. Sinds 2009 zijn ruim één in drie vrijkomende panden in Denver gehuurd door de marihuana-industrie. Die industrie bezet nu iets minder dan 10 procent van de industriële panden in de binnenstad, die zowel benut worden voor binnenhuisteelt als voor verwerking.

Snelwetten

In het eerste jaar van legaliteit, 2014, werd er in Colorado voor 700 miljoen dollar (630 miljoen euro) aan marihuana verkocht, telkens voor ongeveer de helft voor vrijetijd en medisch gebruik. Intussen zit men al boven 100 miljoen per maand, en heeft het vrijetijdsverbruik een veel groter aandeel ingenomen dan het medisch gebruik. Op dat vrijetijdsgebruik is een belasting van ongeveer 25 procent voorzien, waarvan per jaar 40 miljoen dollar automatisch naar de verbetering van schoolinfrastructuur gaat. De rest van het geld, en men zat in het eerste volle jaar aan ongeveer 66 miljoen dollar belastinggeld (60 miljoen euro), puur op de verkoop van cannabis en op de vergunning van producenten en verkopers, gaat onder meer naar drugsopvoeding van jongeren, een campagne tegen pestgedrag op school, maar er blijft dan nog altijd ruim 10 miljoen dollar belastinggeld over om naar behoefte te besteden.

De belastingvoordelen, het feit dat de meeste belastingen naar het zwaar verwaarloosd schoolsysteem gingen, haalden twijfelaars tijdens het referendum van 2012 over de streep. Het komt de zowat 5,5 miljoen bewoners van Colorado hoe dan ook goed uit dat er een sector ontstaat die banen oplevert en bakken nieuw belastinggeld.

Tussen het referendum in 2012 en de legalisering was er niet eens 14 maanden om een wet- en regelgeving op poten te zetten.

De Democratische gouverneur en bierbrouwer John Hickenlooper, die zelf tegen de wetswijziging gekant was, moest in allerijl regels voor gebruikers en verkopers opstellen, wat nog bemoeilijkt werd omdat er in de VS een nationaal verbod op marihuana bestaat.

Er is in Colorado, dat al lang een traditie van bier heeft (met Coors, onder meer), een soort competitie ontstaan tussen bier en marihuana. Maar er is ook kruisbestuiving. Een deel van de nieuwe marihuanawetten werd op de alcoholwetgeving gestoeld.

28 gram

De marihuanawetten hadden een aantal uitgangspunten. Men zou minderjarigen weghouden van weed. Men zou lokale besturen het recht geven om plaatselijk weed nog altijd te verbieden. Colorado is een heel diverse staat, met behalve hippies uit Boulder ook christelijke fundamentalisten in Colorado Springs, en een heel belangrijk deel van de bevolking dat vuurwapens genegen is. Plaatselijke overheden kunnen zowel binnen- of buitenteelt als verkoop als gebruik naar eigen goedbevinden organiseren, toelaten of verbieden, en ze doen dat ook in eindeloze varianten.

Waar het toegelaten is, zoals in hoofdstad Denver, is de wet redelijk duidelijk. Je mag tot 28 gram marihuana bezitten en kopen, waarvoor je, volgens een recent overzicht, tussen 120 en 300 dollar betaalt, al naargelang de kwaliteit en de winkel. Voor mensen die niet in de staat wonen, is de verkoop per keer beperkt tot 7 gram, al mag je zonder restrictie naar vier verschillende winkels gaan en dan uiteindelijk toch 28 gram bezitten. Voor de tuinier: een inwoner mag zes cannabisplanten in huis hebben, waarvan er maximum drie in de knop (bud) of in bloei mogen staan. (Het woord ‘bud’ is alomtegenwoordig in de branche. De verkoper in een cannabiswinkel wordt ‘budtender’ genoemd).

Je mag niet op publieke plaatsen gebruiken, niet in parken, of op straat, al gebeurt dat veelvuldig zichtbaar en ruikbaar wel. Op café mag het in principe niet. Er zijn lounges en clubs waar er gerookt wordt, en sommige hotels voorzien een zone en zelfs speciale kamers waar gasten kunnen roken. Er is een Bud & Breakfast geopend, waar je aan het ontbijt je vruchtensap met cannabis krijgt, met speciale ontbijtkoeken. Deze Bud & Breakfast mikt volgens CBS vooral op mensen met fysieke klachten, zoals MS of chronische pijn, die afkomstig zijn uit Amerikaanse staten waar medische marihuana nog niet toegelaten is.

Recordaantal toeristen

Vorig jaar lokte Colorado een recordaantal toeristen, 71,3 miljoen, tegen 64,6 miljoen in 2013. Het hoofd van de toeristische dienst denkt dat de marihuana “een marginale rol” speelde in de toename, maar anderen zijn minder terughoudend en vrezen dat het niet de canyons en de bergen en de verkleurende espenbomen zijn die de toeristenstroom verklaren.

Als je met AirBnB in Denver boekt, is de kans groot dat eigenaars de huisregels inzake marihuana uit de doeken doen – en zeggen waar hun gasten wel en niet kunnen roken. Sommige AirBnB’s mikken alleen op cannabisgebruikers en leggen uit dat de niet-roker met geuren zal kampen. Bij de hotels zijn er talloze die “vaporizer friendly rooms” aanbieden, of “verhuur van verstuivers”, naast de mogelijkheid van een “cannabis massage”. Ook wordt vaak de dichtstbijzijnde cannabiswinkel aangewezen – die nooit verder weg is dan enkele passen.

Stoned rijden

De problemen die men op voorhand had verwacht, zijn er niet gekomen. Zo had men gedacht dat het verkeer onveiliger zou worden en dat de ordehandhaving extra aandacht zou moeten krijgen. Er is wel meer politie gekomen, en er zijn meer bezoekers van buitenaf, maar of dat tot meer onveiligheid leidt is volgens de statistieken niet bewezen. De statistieken zijn ook dubbelzinnig over verkeersveiligheid. Het aantal verkeersdoden in Colorado is in ieder geval sinds de wetswijziging omlaag. Er zijn in een jaar 200 mensen betrapt die onder de invloed van weed achter het stuur zaten, en er is misschien – maar ook dat wordt betwist – een toename van blikschade, maar er zijn in ieder geval niet meer zware ongevallen, eerder minder.

Deze week berichtte CBS dat chauffeurs die betrapt worden nog wel eens worden vrijgesproken door de volksjury’s waarvoor ze verschijnen. Dat was het geval met Melanie Brinegar die ongeveer vier keer de legale limiet haalde, maar toch werd vrijgesproken nadat ze had geargumenteerd dat het om medische marihuana ging die haar hielp zich te concentreren. De politie had geen opvallend ongecoördineerd gedrag vastgesteld, en de politietest, die ze niet kon voltooien, kon evenmin voltooid worden door een deel van de nuchtere jury.

Het druggebruik bij de min 21-jarigen is niet toegenomen, al blijft er voor de jongere een illegaal cannabiscircuit functioneren. In de officiële winkels wordt de identiteit en dus de leeftijd van de koper gecontroleerd.

Een derde, soms weinig expliciet geformuleerde vrees, dat de werknemers niet zouden opdagen voor het werk omdat ze liever stoned in hun bed blijven, of hun roes uitslapen, of zo ontspannen zouden worden dan ze geen zin meer hadden in werkstress, of dat ze minder productief zouen worden, is voor zover bekend ook niet opgegaan. Bij sommige gesprekspartners kan er enige twijfel bestaan of ze helemaal sober zijn, maar ze functioneren, en ze in alle vroegte op hun werk.

Meer daklozen

Waar men niet op gerekend had: marihuana deed de dakloosheid toenemen. In dit geval is het eerder natte vingerwerk dan statistiek – het is nog te vroeg voor statistieken – maar volgens The Denver Post kan men, gebaseerd op wat verantwoordelijken van nachtopvangcentra vertellen, en wat men op straat ziet, toch wel spreken van een forse toename. De oorzaken zijn tweeërlei. De explosie van de marihuana-industrie doet de vastgoedprijzen stijgen. Er is een nijpend tekort aan goedkoop logies in de stad. Volgens berekeningen in de Post moeten mensen ongeveer 4 keer het minimumloon verdienen, en voltijds werken, om zich een huurappartementje in Denver te kunnen veroorloven. Het minimumloon in Colorado bedraagt minder dan 9 dollar (8 euro) per uur.

Tweede reden: velen van buiten de staat reizen naar Denver af om er in alle rust hun joint te roken. Maar dat valt qua prijs dik tegen en rond de tijd dat ze aan overnachten toekomen is hun geld opgerookt, of vallen ze in slaap waar ze zijn, in een parkje of in een inham tussen appartementsblokken. Zo ontstaan ook marihuanabedelaars, mensen die nadat ze hun geld hebben opgerookt, bedelen tot ze weer een joint bij mekaar hebben. De voorstanders van marihuana beweren dat daklozen beter aan de weed zijn dan dronken (het komt ook in combinatie voor). Rokende daklozen zouden beter handelbaar zijn, en zichzelf minder schade toebrengen, dan dronken daklozen. In Boulder, altijd experimenteel, zou men zelfs pogingen ondernemen om daklozen van de fles naar de joint te doen overstappen.

Gevaarlijke snoep

Een ander onverwacht probleem, en misschien wel het allergrootste, betreft de zogenaamde “edibles”, de eetbare varianten, tot en met Belgische chocola met een kick. Het probleem is, of was, dat niemand de kick helemaal kon voorspellen, en dat men in eerste instantie de consument aan haar of zijn lot overliet. De industrie had problemen met dosering, de verpakking maakte de consument niet wijzer. En dat die eetbare producten doorgaans gekozen worden door de “amateurs”, de mensen die het ook wel eens willen proberen, maar die helemaal geen ervaring hebben, helpt ook niet.

Maureen Dowd, columniste bij de New York Times, besloot tijdens een bezoek aan Denver een ‘snoepreep mét’ te kopen. De kick, dat stond niet op de verpakking, liet een hele tijd op zich wachten, en omdat ze geen effect voelde, consumeerde ze de hele reep – die naar Amerikaanse normen niet heel groot was. Bleek naderhand dat ze zo 12 keer de gebruikelijke dosis voor een high naar binnen had gewerkt – ook dat werd nergens op de verpakking vermeld. Toen het effect zich dan eindelijk liet gevoelen, verviel ze in een staat van onvermogen om te bewegen, gekoppeld aan paranoia die onder meer gericht was tegen de hotelbediende die haar het maal kwam brengen dat ze besteld had.

Pas tegen de ochtend werd ze weer een beetje rustiger. Ze houdt het in de toekomst bij haar gebruikelijke hotelverslavingen, schrijft ze: Chardonnay en mediocre betaalfilms.

Bij Dowd leverde de overdosis een gruwelijke nacht op. In andere gevallen was het erger. De pers berichtte over twee gevallen van zelfdoding waarbij uit de autopsie bleek dat er sprake was van een zware dosis drugssnoep. Of de weed de echte reden was, valt niet met zekerheid te zeggen, maar in een van de twee gevallen was het slachtoffer “onkarakteristiek geflipt” net voor hij van het balkon sprong.

Het kon nog erger: een 47-jarige man begon na inname van een zware reep, die hij misschien combineerde met pijnstillers, te hallucineren. Hij vroeg zijn vrouw om hem neer te schieten, omdat het einde van de wereld er sowieso aankwam en hij dat liever niet zou meemaken.

De vrouw belde de hulpdiensten, bleef ruim 13 minuten aan de lijn, riep herhaaldelijk op om haast te maken. Twee minuten voor de hulp arriveerde, eindigde het telefoongesprek met een hoorbaar schot. De man had zijn echtgenote doodgeschoten.

Sinds de serie incidenten heeft men getracht de dosissen per high-dosis apart te verpakken, en ook de decalage tussen inname en kick bij benadering aan te geven, zodat de gebruikers niet blijven eten in afwachting van enig effect.

Snoepjes op de lagere school

Nog bij de edibles was er een tijdelijk probleem van schurkerige kleinkinderen dan wel nonchalante grootmoeders. In enkele scholen vond men dat kinderen uit de lagere school drugsnoepjes begonnen te verhandelen, die ze hadden gejat van hun grootmoeders.

Dat was een maand of zo nieuws, en sindsdien is de trend begraven. Men probeert nu ook de snoepjes, ook als ze uit de verpakking zijn, onaantrekkelijk te maken voor kinderen, en de verpakking in ieder geval zo ingewikkeld te maken dat kinderen ze niet openkrijgen.

Een bankvrije omgeving

De marihuana-industrie staat helemaal haaks op de nationale wetgeving, wat vanuit zakelijk perspectief problematisch is. De regering Obama laat de staat haar eigen politiek uitstippelen, maar als er na de presidentsverkiezingen een Republikein aan de macht komt, kan het best dat de nationale overheid wel zal optreden. Presidentskandidaat Chris Christie belooft bijvoorbeeld dat hij met overmacht de weed-industrie in onder meer Colorado zal uitroeien.

Een andere eigenaardigheid: de hele industrie functioneert op basis van cash. Banken zijn nationaal of internationaal en mogen geen medewerking verlenen aan nationaal criminele activiteit. Er gaan bergen geld om in de nieuwe industrie, en dat het alleen met cash gaat – geen overschrijvingen, geen creditcards, geen leningen, zelfs geen spaarrekening waarop de winst gedeponeerd kan worden – is zowel slecht voor de controle op fraude, als gevaarlijk met het oog op overvallen op winkels of interne diefstal. Het is gewoon onpraktisch.

Dat kloof tussen nationaal verboden en regionaal toegestaan speelt ook op een ander niveau: er kan geen nationaal label toegekend worden aan de cannabis. Wie organisch teelt kan dat label nooit verkrijgen zolang dat label nationale materie is. Hetzelfde met pesticiden. Ook weer onder impuls van de Denver Post, dat eigen labotests liet uitvoeren, bleek dat de producenten met gissen en missen producten gebruikten, sommige behoorlijk gaga en gevaarlijk. Men kreeg klachten van belendende perziktelers, die zich afvroegen wat er aan middelen op hun terreinen kwam aangewaaid.

Intussen zijn, onder meer na onderzoek van de krant, tienduizenden porties weed en in koekjes verwerkte weed vernietigd omdat ze schadelijke pesticiden bevatten.

Bij sommige bewoners van Denver hoor je iets van opluchting over hoe het sinds 1 januari 2014 is gegaan. Je hoort meer enthousiasme dan kritiek, al is er ook, en dan vooral bij gebruikers, enige bezorgdheid of de sector kleinschalig zal blijven, dan wel mettertijd door concerns zal worden overgenomen.

De politiek inzake marihuana werd dinsdag bekrachtigd in een belastingreferendum. De bewoners van Colorado hebben het recht om nog na de feiten hun veto te stellen tegen belastingen die al zijn geïnd. In dit geval lag de hele drugsbelasting op tafel. Als de bewoners die lasten dinsdag hadden afgewezen, zouden men per belastingbetaler 6 tot 16 dollar hebben teruggekregen. Ook zou de cannabisindustrie en -gebruikers voor 41 miljoen aan belastinggeld hebben kunnen terugvorderen. 69 procent van de opgedaagde kiezers stemde in met de situatie zoals ze was, met het blijvend toekennen van de weedbelasting aan de overheid, waarbij blijvend 40 miljoen dollar per jaar voor schoolinfrastructuur wordt uitgetrokken.

Een meerderheid van bewoners blijft gewonnen voor die combinatie: legale weed die betaalt voor infrastructuur. Die combinatie wordt intussen in Colorado zelfs ondersteund door de twee grote partijen, eerder omwille van de inkomsten dan omwille van de weed.