‘Burundi toont ons wat er in Congo zou kunnen gebeuren’

Demonstranten Congo © BELGAIMAGE

De mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) waarschuwt dat de situatie die zich nu voordoet wel eens herhaald zou kunnen worden in Congo als de internationale gemeenschap niets onderneemt.

‘Wat zich nu afspeelt in Burundi, toont ons wat er in Congo kan gebeuren als de internationale gemeenschap te laat optreedt en we te laat zijn om een crisis te vermijden’, zegt Anneke Van Woudenberg, adjunct-directeur voor Afrika bij mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) in een gesprek met Belga.

‘We zijn bezorgd over Congo. Het land staat immers voor een cruciaal moment. Eind 2016 moeten er presidentsverkiezingen gehouden worden die op democratische wijze een nieuwe president aan de macht kunnen brengen, of ertoe kunnen leiden dat de vooruitgang die het land sinds 2003 gemaakt heeft, en waarin België zwaar geïnvesteerd heeft, ten einde komt.’

Straatprotest Kinshasa en Goma

Joseph Kabila
Joseph Kabila© Belga Image

‘Nu is het moment voor België en de rest van de internationale gemeenschap om duidelijk te maken dat een derde termijn voor Kabila niet getolereerd zal worden’, meent Van Woudenberg. ‘Dat moet gebeuren voor de president erin slaagt om via mogelijke wetswijzigingen langer aan de macht te kunnen blijven.’

De Congolese president is sinds 2001 aan de macht, en werd in 2006 en 2011 herkozen. Die laatste keer gebeurde dat na zeer controversiële verkiezingen. De grondwet verbiedt uitdrukkelijk dat hij zich een derde keer kandidaat stelt. In januari werd geprobeerd de kieswet aan te passen, wat toen tot massaal straatprotest en verschillende doden in Kinshasa en Goma leidde. ‘Hij heeft dus geprobeerd om die wetswijzigingen gestemd te krijgen, maar er zijn duidelijke aanwijzingen dat hij een zogenaamde glissement, of verder uitstel, probeert te forceren’, meent Van Woudenberg.

‘Er moeten duidelijke, sterke signalen komen dat ten laatste op 26 november de presidentsverkiezingen gehouden worden’, zegt Van Woudenberg. ‘Het is de Congolese wet, en die moet gerespecteerd worden. In Congo is er nog een kans om tussen te komen, in Burundi is de crisis volop bezig.’

Forser uitspreken

Wat nu nodig is, is meer druk op de Burundese president om het geweld te veroordelen, om de geweldplegers verantwoordelijk te houden en een echte dialoog op te starten

Human Rights Watch

‘België zou zich in Congo veel duidelijker kunnen uitspreken’, zegt ook Ida Sawyer, die voor HRW in Kinshasa werkt. ‘Tot nu was de Belgische boodschap niet erg duidelijk. Daarnaast zou België zich veel forser moeten uitspreken over de politieke repressie en de mensenrechtenschendingen. Nu moet er gedacht worden aan sancties tegen de hardliners die verantwoordelijk zijn voor de zwaarste schendingen. Zo’n boodschap kan een belangrijk verschil betekenen. België heeft dat in het verleden al gedaan.’

Die signalen waren er in het geval van Burundi te weinig en te laat, meent HRW. ‘Wat nu nodig is, is meer druk op de Burundese president om het geweld te veroordelen, om de geweldplegers verantwoordelijk te houden en een echte dialoog op te starten’, zegt Van Woudenberg.

‘We pleiten voor een ontmoeting van VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon en het hoofd van de Afrikaanse Unie met Nkurunziza, om te verzekeren dat de president hun boodschap echt hoort. We horen dat de cirkel rond Nkurunziza klein is, dat ze alsmaar meer geïsoleerd zijn, maar ze antwoorden wel nog altijd op wat er vanuit de internationale gemeenschap gezegd wordt. Zo was er eerder deze week nog een duidelijke veroordeling van het Belgische standpunt. Bovendien is het land afhankelijk van de internationale hulp. Wij vermoeden dat die druk vroeg of laat resultaat zal hebben.’

Mensenrechten

Manifestanten in Bujumbura
Manifestanten in Bujumbura © AFP

De afgelopen twee weken zijn er harde verklaringen gekomen vanuit de VN en de Afrikaanse Unie. ‘Het is goed dat het nu gebeurt, maar het moest maanden geleden al gebeurd zijn’, aldus Van Woudenberg. ‘De EU heeft nu gesprekken opgestart over het verdrag van Cotonou, dat de ontwikkelingssamenwerking tussen EU en het zuiden regelt.’ En in de VN-Veiligheidsraad is unaniem een resolutie aangenomen waarin staat dat de landenorganisatie zijn aanwezigheid in het land wil versterken. Daarnaast wordt er ook met sancties gedreigd als politiek gemotiveerde mensenrechtenschendingen blijven duren. ‘Deze resolutie stuurt een verenigd signaal naar alle partijen in Burundi om de dialoog op te starten en te stoppen met de oproepen tot geweld’, aldus de Britse ambassadeur bij de VN.

De mensenrechtenorganisatie publiceerde deze week nog een rapport waaruit blijkt dat sinds augustus in Burundi meer dan 100 mensen gedood zijn, en dat het geweld toeneemt. ‘De Burundese politie moet de rechtsorde garanderen, en daarbij moeten de mensenrechten gerespecteerd worden. Ze mogen de onlusten van de afgelopen weken niet gebruiken als een ‘license to kill’, en het lijkt wel dat ze dat van plan zijn. Bovendien is het niet altijd duidelijk wie achter het geweld zit.’ (Belga/AVE)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content